Lesbók Morgunblaðsins - 11.04.1976, Blaðsíða 13

„Jöarinn"
í Klakksvík
Framhald af bls.7
árum. Hann haföi veriö aö vinna á
málarapalli á flutningaskipi i
höfn einni í Bandarikjunum, en
fallið ofan af pallinum.
Drukknaði þessi sonur þeirra þá
milli tvitugs og þrítugs að aldri.
Bryngeröur hafði frá miklu að
segja er talið barst að ættingjum
hennar.
Þar var af nógu að taka og til-
tækar frásagnir af um 100 afkom-
endum, börnum barnabörnum —
og barnabarnabörnum í Færeyj-
um — og fleiri þjóðlöndum, að
sjálfsögðu t.d. íslandi, en hún á
sand og grjót af ættingjum norð-
an úr Grímsey og suður um öll
Suðurnes. Til Islands fór sonur
minn Sigmundur, sem ásamt
Benedikt fóru með mér frá Gríms-
ey. Sigmundur brá sér á vertið á
Islandi eins og ti'tt hefur verið um
færeyska sjómenn. Það eru nú
orðinn allmörg ár siðan. Hann
ætlaði bara á þessa einu vertíð.
En þá komst ástin i spilið. Hann
er þar enn. Aftur á móti kvaðst
Bryngerður hafa heimsótt hann
þar. Sigmundur er fjölskyldu-
maður, starfar við skipasmíða-
stöðina i Ytri-Njarðvík. Þar er
sem sé ein greinin af þessum ís-
lenzka stofni í Klakksvik. Önnur
grein teygir sig til Danmerkur.
Þar á Bryngerður tengdadóttur
og sonarbarn. Sonur hennar, sem
ég gat um áðan, sá sem fórst af
slysförum, var búsettur í Dan-
mörku, er hann fórst. I Banda-
rikjunum á hún gifta dóttur sem
Erminga heitir, sjaldgæft nafn,
en hún heitir eftir móðursystur
sinni. Hún er annar tvíburinn,
sem ég gat um að fæðzt hefðu í
gamla húsinu. Hana hefur Bryn-
gerður heimsótt líka. Dóttir
hennar sem Sigríður heitir er
búsett í Torshavn. Tvær eru
búsettar í Klakksvik, Sigurbjörg,
annar tviburinn og Kristín, sem
reyndar er kölluð dálítið óvenju-
legu nafni: Vinna — Það var
einmitt hún sem var að baka
afmæliskökurnar og skrúbba
út úr um kvöldið. í
Klakksvík er einnig annar
sonur auk Benedikts, sem Frí-
mann heitir. Hann ekur 12
tonna trukki á daginn en er svo
allir á kafi i íþróttamálefnum i
fristundum sinum. Hann þekkja
mjög margir hvort heldur það eru
sportmenn eða ekki. Hann er drif
fjöður íþróttamálanna í bænum.
Hann byggði sína villu á lóð
gamla hússins. Það er gott að hafa
hann svona við hliðina á sér, sagði
Bryngerður. Manntalinu yfir
börn Bryngerðar er ekki lokið.
Barn misstu þau hjónin, skömmu
eftir fæðingu þess. Og loks er svo
þess að geta að þau hjónin — að
sjálfsögðu mæddi það mest á
Bryngerði — ólu upp tvo drengi,
dætrasyni, Birgi, sem er skip-
stjóri á norsku eða dönsku fragt-
skipi. Hann er í langfart, sagði
Bryngerður. Hinn er Brynjólfur,
sjómaður í Klakksvík. Báðir eru
þeir giftir.
Við fráfall Baldvins var að
sjálfsögðu settur punkturinn
aftan við líf og starf þessara ís-
lenzku hjóna frá Grimsey, í
Klakksvik — hinna fyrstu ís-
lenzku immigranta frá Islandi til
Færeyja. En Bryngerður hefur
alltaf verið jafn islenzk í sér,
segja þeir, sem gjörst þekkja til.
Það skal ekki dregið í efa. Bryn-
gerður hefur frá upphafi vega
verið mjög virt af Klakksviking-
um, um „Gerdu gömlu“, er talað
með virðingu I röddinni í þeim
bæ.
Allt í einu hrökk ég við. — Það
barst ekki lengur neinn kliður að
gluggunum utan frá. Birtu var
tekið að bregða verulega Ég bað
Bryngerði forláts. Tíminn hafði
rétt einu sinni hlaupið frá mér.
Það var komið fram um miðnætti
Ég þakkaði Bryngerði fyrir
spjallið og kvöldkaffið og dóttur
hennar Vinnu fyrir allar smá-
kökurnar og kvaddi mæðgurnar.
Hin áttræða kona sýndi hreint
engin þreytumerki, þrátt fyrir all-
an kjaftaganginn f mér. Hinu tók
ég líka eftir að dökkt hár hennar
var ekki áberandi grásprengt orð-
ið. Hárið sem var fléttað í mjóar
fléttur var nælt upp.
(Jti ríkti síðsumarsstemming.
Bærinn var sofnaður. Niðri við
höfnina þar sem bátur var að
landa þegar ég fór i kvöld í heim-
sókn þessa, heyrðist nú ekki
mannsins mál. Nokkur skipsljós
voru uppi. Syfjaðir mávar komu
fljúgandi frá höfninni og yfir mig
og virtust segja við sjálfa
sig á flugi sínu: Það er aldrei
nokkur friður niðri við flakavirk-
in (frystihús) og auðvitað hvergi
kjaftbita að fá nema um hábjart-
an daginn, þegar allt er á fullu.
Svo var þessi kvöldstund í
Klakksvík liðin.
SVÍA-
BÆR
Framhald af bls. 11
salti þar sem landbúnaðarskilyrði
voru góð.
Veturinn, sem fólkið var jarð-
næðislaust ogátti ekkert fast
heimili, bar á nokkurri óánægju
meðal þess. Og i hópnum voru
menn sem óskuðu eftir því að
hverfa aftur heim til Rússlands.
Voru einstakir þeirra
kommúnistar og höfðu í frammi
nokkurn áróður sem sænska
stjórnin leit ekki hýru auga.
Fór svo að eftir fárra mánaða
dvöl i Svíþjóð hvarf um það bil
fjórði hver maður aftur heim til
Gamla Sviabæjar við mikinn
fögnuð Rússa og sænskra
kommúnista. Auk þess fluttu
nokkrar fjölskyldur til Kanada.
En ári eftir að þeir voru komnir
aftur til Gamla Sviabæjar fékk
lloas bréf frá þeim, þar sem þeir
beiddu hann að gangast fyrir því,
að þeim væri leyft að hverfa á ný
til Sviþjóðar. Hoas talaði máli
Teikning: Árni Elfar
Ingölfur Sveinsson
NEW
YORK
Fölt tungl, fjúkandi lauf frá trjám skemmtigarðanna um stræti og torg.
Gamii fiðlarinn, sem spilaði Mosart >g Schubert er fyrir löngu sofnaður á garðbekknum í
hlýrri haustnóttinni.
Við höldum áfram göngu okkar.
New Jork í aftureldíng. Æðandi múgurinn á leið til vinnu eins og skákmaður i timahraki.
Hvitt og svart á leið hvert inn i annað.
Skýjaklúfur á braut til himins, eins og litil börn er hafa tapað af foreldrum sínum.
Blúsinn flæðir yfir regnblauta götuna.
Dillandi negrakropparnir taka löng þokkafull spor i þjáningafullri fegurð i heitu haust-
myrkrinu, og George Gershwin svifur á giltum englavængjum út úr dixiland tónum
trompetsins, inn í sveiflu breiðgötunnar eins og draumur og veruleiki i senn.
Undir jörðinni puðar lífið sinn gang.
Skerandi iskur hraðbrautanna. Miði nr. 25385764. Seldur. Næsti Takk.
Fólk starir hvert fram hjá öðru, eins og hundar með mannsandlit á leið
í einhverri hraferð, innpakkað fólk og hlekkjað i viðjar
ofneysluþjóðfélagsins, þrúgað af þéttbýli, þrengslum og flutt til og frá
á færibandi með nákvæmni tölvunnar.
Ó, Vatnsjökull. Þíngvellir. Almannaskarð.
Hvar eruð þið?
(Nóv. 1975)
BENZIN
Ég er benzínið, aflvakinn, sem rennur um spenntar æðar eins og blóð manns.
Ég gusast úr slöngu afgreiðslumannsins á vinnuvélarnar,
langferðabílana, einkabilana, flugvélarnar eins og gráðugt vald.
Ég mynda rikisstjórnir, set aðrar af.
Ráðherrar, bankastjórar, forstjórar, verkalýðsleiðtogar, allir lúta mér i auðmýkt.
Þó er ég aðeins samsettur vökvi, gufu upp sem bláleit hnoðra frá úrblástursrörum vélanna
og hverf.
(1976)
þeirra við sænsku stjórnina en
árangurslaust Hún vildi engin
frekari afskipti af þeim hafa.
Seinast er fréttist frá nýlend-
unni höfóu nokkrir ibúanna verió
sendir til Síberíu. En tvö siðustu
árin (1936—1938) höfðu engar
fregnir borizt frá Gamla Svíabæ.
Bjóst Kristófer Hoas við þvi að
nýlendan sem slík væri með öllu
liöin undir lok.
Allur þorri ibúanna frá Gamla
Sviabæ ræktar jörðina í sveita
sins andlitis á Gotlandi og unir
glaður við sitt. Eru þeir hinir
ánægóustu yfir þvi að vera
komnir heim cn harma örlög
hinnasem héldu afturtil Úkraínu
og eru nú týndir með öllu i þjóða-
hafið mikla. Tungu sinni héldu
Svíarnir svo hreinni allan her-
leiðingartímann að furðulegt má
heita. Mállýzkan sem þeir tala
minnir á gotlenzku.
Kristófer Hoas sem var kominn
í fimmta lið af Dageyjarbúum
vann er fundum okkar bar saman
að sögu Gamla Sviabæjar og haföi
til þess nokkurn styrk frá sænska
ríkinu, enda manna kunnugastur
henni. En því verki mun hann
ekki hafa lokið þar eð dauðinn
barði of snemnta að dyrum hans.