Lesbók Morgunblaðsins - 15.05.1976, Qupperneq 3

„Biddu fyrir þér!“
Ræninginn tók hnifinn úr munni sér,
þrýsti á og blaðið smaug fram úr skaft-
inu.
Vegfarandanum voru þrotin rök.
Hann hafði týnt það til, sem honum gat
til hugar komið, að sefaði ránsmanninn,
en ekkert orðið að hinu minnsta gagni.
Maðurinn var auðsjáanlega fastráðinn í
að hirða af honum hýruna.
Á föstudegi, útborgunardegi.
Hann hafði gengið heim, sömu leið og
venjulega, frá verksmiðjunni, þrætt
sund milli aðalgatna og gegnum portið
við niðursuðuverksmiðjuna, sem stóð
tóm og hafði gert lengi, ekkert kvikt i
námunda nema flækingskettir og lausa-
menn, stundum, sváfu þar, ef illa viðr-
aði, og drukku en voru gæðalegir og
nann hafði ekki talið sig þurfa að óttast
þá, þvert á móti. Þetta voru meinleysis-
leg grey og þótt þeir ættu til að vingsa aé
honum flösku, þá var það vel meint; þeir
litu, á sinn hátt, upp til hinna, sem
nenntu að vinna. En nú stóð hann i
hliðinu framan við portið og fann til
andvaraleysis síns. Hann hugsaði heim.
Úr þessu lá leið hans um stutta götu og
fáfarna, aðra langa — fannst honum
jafnan — og fjölfarna og enn um götu,
stutta og kyrrláta, þar við firðri endann
var hús hans. Á leiðinni var hann vanur
að hugsa aldrei um neitt nema þessa
leið, eins og hún lá fyrir honum í huga
hans, það, hvernig ást af henni i annan
endann jafnt og þétt, eftir því sem nær
dró húsinu hans litla við hina hljóðlátu
götu, allt til þess að ekkert var eftir,
aðeins húsið, garðurinn — sem hann
naut þess að dunda í um helgar á
sumrin. En milli þess, sem maðurinn sá
hugsýn sýna étast þannig upp, lagði
vegurinn sig sjálfur upp á nýtt. Á
morgnana, þegar hann hélt til vinnu, var
hann svo syfjaður, að hann gaf því ekki
gaum. Heim eða heiman hafði enginn, að
lausamönnum frátöldum, illt hornaugai
að gefa honum né — að athuguðu máli
góðlátlegt heldur. Fólkið, sem á vegi
hans varð, var alltaf eins í tviskinugu
tómlæti sinu; það líktist mest leikurum,
sem fara í huga sér yfir hálflærð hlut-
verk.
Nú bar nýrra við.
Maðurinn hafði snarast i veg fyrir
hann, um leið og hann kom út úr port-
inu, eins og hann hefði beðið hans hand-
an bárujárnsgirðingarinnar og þrifið í
föt hans — úlpu; enn var skammt liðið á
vor — og heimtaði peninga formálalaust.
,,Peningana,“ hafði hann sagt, eins og
hann gerði ráð fyrir einhverjum sérstök-
um peningum. Um leið hafði hann áttað
sig á, að þeir þekktu hann of vel. Endur-
tekningar voru komnar langt áleiðis með
að útrýma tilviljunum úr tengslum hans
og lausamannanna, þeir farnir að eygja
samhengið í lífi hans. Þeir gætu orðið
hæglega gert sér grein fyrir, að hann
kom heim með ávinning vikunnar i
umslagi á þessum degi. Öafvitandi hafði
hann hlaðið freistingu í veg þeirra. Sá,
sem fyrir framan hann stóð, var honum
ókunnugur, hann kannaðist ekki við
þetta andlit, samt hafði hann hætt á að
bjóðast til að gefa honum fyrir flösku.
Hinn hafði reiðst.
Maðurinn dró fram launaumslagið.
Um leið sá hann, að upp fyrir skjól-
verkið kom kattarhaus, síðan kötturinn
allur og tvær hendur, sem héldu um búk
hans. Honum sýndist kötturinn brosa.
Eitthvað kom yfir andlit hans, sem gaf
ránsmanninum til kynna, að ekki var allt
með felldu og hann leit við. í samri
svipan flaug kötturinn yfir grindverkið
og í andlit ræningjans, maðurinn missti
launaumslagið, hinn hnífinn. Lítill, kvik-
legur maður í grárri peysu snaraðist út
um hliðið, þreif umslagið af gangstétt-
inni og hljóp svo til baka sömu leið.
Maðurinn þreif hnífinn og stökk á
eftir honum.
Hann heyrði kallað á hjálp utan af
götunni.
Hann sá þann gráklædda hverfa inn
um dyr verksmiðjubyggingarinnar og án
þess að hugsa sig um hljóp hann að
dyrunum. Inni tók við stigi og hann fór
tvö og þrjú þrep í skrefi, elti þjófinn upp
beinni stefnu niður. Á svölunum var
mótatimbur og skækill af sementspoka,
sem hlaupinn var saman í harðan kökk.
Það stóð á endum, að þegar fótatakið að
neðan barst fram í anddyrið hafði
maðurinn á svölunum lyft pokanum upp
á svalabrúnina og sleppt af honum taki.
Fyrst sýndist honum maður og poki
renna saman í eitt, svo sá hann pokann
sundrast við fætur mannsins og hann
snúast um sjálfan sig og detta. Eitt
augnablik sá hann manninn liggja á bak-
inu og stara upp til sín, svo var hann
staðinn upp og hvarf inn í húsið á ný.
Maðurinn á svölunum tók borð og enda-
senti það niður sömu leið og pokann.
Hann fór upp að húsveggnum og
hlustaði af einbeitni inn í húsið. Ekkert
heyrðist til mannsins. Nokkur stund leið
án þess að hann hefðist annað að. Þaðan
sem hann stóð, gat hann séð gangstétt-
ina, þar sem ránsmaðurinn hafði orðið á
vegi hans. Þar var enginn. Og á ferli um
götuna var heldur ekki nokkur ntaður.
Hann dvaldi hugann við, hve nærri hafði
legið að hann hefði hitt manninn með
pokanum.
Tilhugsunin var hrollvekjandi, en því
var líkast, sent hrollurinn væri ekki
hluti af honum sjálfum heldur atvikinu
og þegar hann kenndi þess hugsaði hann
til þess að líklega væri hann sestur við
sjónvarpið heima, ef sjálf heimferðin
hefði ekki snúist upp í — hvað? —
sjónvarpsmynd. Honum fannst þvi likast
sem hann væri sjálfur orðin persóna í
sjónvarpsmynd, sem hann þó jafnframt
væri að horfa á. Aðalpersónan. Þegar
hann hafði gert þetta upp við sig, virti
hann fyrir sér þann hluta leiðar sinnar
milli heimilis og vinnustaðar, sem hann
hafði fyrir augunum og fannst að sálar-
ástand sitt fyrir skömmu og svo lengi
sem hann mundi væri ekki sjálfsagt,
eins og hann hafði talið, heldur sérlegt
og hæfði heiti. Drungi, hugsaði hann.
En þá kom honum í hug, að maðurinn
kynni að læðast upp alla stigana og kom-
framhald á bls. 12
.nargar hæðir. Á hlaupunum tók hann
eftir, að nærri öll málning var flögnuð af
veggjunum og að það vantaði handriðið
á stigann. Ljós féll með margvislegum
tilbrigðum inn um brotnar rúður.
Hann hljóp út úr stigahúsinu inn á
efstu hæðina. Til beggja handa var,
gangur og margar hurðir að honum, á
gólfinu var vatnssaggi. Hann skalf eftir
áreynsluna og umskiptin ullu honum
svima. Hurðirnar voru í hálfa gátt eða
alveg opnar og fjarri sér sá hann mann-
inn í einni gáttinni birtast og hverfa.
Hann varpaði mæðinni, kenndi þess
svo skyndilega aó hnífurinn lá i hendi
hans, fylltist óbeit og hafði nærri fleygt
honum frá sér. Hann gekk að stiganum,
sneri við og inn á ganginn aftur. Þegar
hann kom að gættinni, sem jnaðurinn
hafði horfið inn um, staðnæmdist hann
og ýtti hurðinni alveg upp í vegg. Voru
það ekki þessar dyr? hugsaði hann; nei,
hann gekk aö þeim næstu.
Enginn þar. Vindur lék um hann frá
glugga, sem í vantaði bæði gler og
karma. Á öðrum hliðarveggnum var gátt,
hann gekk þangað og leit varfærnislega
inn í næsta herbergi. Þar voru öll um-
merki hin sömu.
Hann heyrði hurð skellast og hljóp
umhugsunarlaust skemmstu leið fram á
ganginn. Sá gráklæddi var að læðast í
rökkrinu að stiganum, aftur skelltist
hurð og hann hikaði. Sá gráklæddi varð
hans var og hljóp af stað.
Eins og kafara i þrýstiturni, sá hann
manninn stinga sér niður i stigahúsið og
siðan, þegar hann kom fram á pallinn, sá
hann hann skrúfast niður stigana í
grænni birtu. Hann vissi nú, að hann
hafði ekki roð við hinum á hlaupum né
stæði honum á sporði í feluleik í þessu
húsi og hann stóð kyrr á pallinum.
Einhvers staóar nærri honum skelltist
hurð.
Fullur gremju rann hann á hljóðið og
ofan við stigaganginn fann hann dyr út á
svalir, þar fór hann út. A meðan heyrði
hann fótatak ma-nsins fjarlægjast í