Lesbók Morgunblaðsins - 11.07.1976, Blaðsíða 7

Vinaminni við Mjóstræti er eitt örfárra húsa í Grjótaþorpinu sem ætti
ao varðveita f núverandi mvnd.
„Verndum Grjótaþorpið" stendur á þcssu fátæklega plakati, sem sjá
má í gluggum við Mjóstræti.
1 tfu ár hefur Grjótaþorpið ver-
ið svo að segja daglegt umhverfi
mitt og til mikillar ánægju. Þótt
„listgildi húsanna sé yfirleitt
mjög lftið“ eins og áður segir, þá
býr þetta tiltölulega óskipulega
hverfi yfir þeim töfrum, sem þvf
miður er ómögulegít að finna f
nýju hverfunum. í Grjótaþorpinu
eru ekki snurfusaðir skrúðgarð-
ar; þar virðist öllu fremur vera
hcimkynni njóla og rænfangs og
sóleyjar lita suma blettina fagur-
gula framan af sumrinu. Samt er
eitthvað við Grjótaþorpið f heild
sem gleður augað og maður
mundi sakna, væri það farið.
Samt held ég ekki, að rétt væri
að viðhalda húsunum á þessu
stigi og vernda Grjótaþorpið eins
og það er. Mörg húsanna eru ugg-
Iaust það léleg og af vanefnum
byggð, að endurnýjunar mun
þörf. En ég fæ ekki með nokkru
móti séð nauðsyn þess að koma
upp nýju Grjótaþorpi úr járn-
bentri steinsteypu. Þvf miður
verður að viðurkenna að við
byggjum yfirleitt ljót stein-
steypuhús. Enginn hliðstæður
stíll við bárujárnshúsin er til og
engin viðlfka tilfinning fyrir efn-
inu hefur enn áunnizt á stein-
steypuöld. Sffellt koma nýbakaðir
arkitektar heim frá námi, en af-
raksturinn er frekar sorglegur
með örfáum undantekningum þó.
Tillagan um nýtt Grjótaþorp úr
járnbentri steinsteypu er dæmi-
gerð fyrir hugmyndakreppuna,
sem rfkir enn á árinu 1976.
Það skal ftrekað að ég sé ekki
minnstu nauðsyn þess að stein-
steypa nýtt Grjótaþorp. Raunar
tel ég fullvfst að timburhúsa-
byggð færi miklu betur í brekk-
unni. sem eitt sinn var urð neðan
og norðan við bæinn í Grjóta.
Timburhús hafa þá náttúru að
vera ólfkt hlýlegri og manneskju-
legri. Hversvegna þarf endilega
fjögurra hæða kumbalda á þess-
um stað eins og þeir Ölafur og
Guðmundur gera ráð fyrir? Með
skipulagstillögum sfnum segjast
þeir vilja „skapa hlýlegt hvcrfi
með blandaðri, en um leið sam-
stæðri byggð fbúða, verzlana,
skrifstofa, þjónustufyrirtækja og
létts iðnaðar."
Að vfsu kem ég ekki auga á
hlýleikann f steinsteypunni
þeirra en hitt er alveg hægt að
fallast á að þarna verði blönduð
byggð með fbúðum, verzlunum,
skrifstofum, þjónustu og jafnvel
léttum iðnaði. Ég vil bæta því við.
’lflll
Úr Grjótaþorpinu. Myndin er tekin við stfginn, sem liggur frá únuhúsi og niður á Mjóstræti
Úr Grjótaþorpinu. Hér er að vfsu flest á fallanda fæti og virðist hafa
verið byggt og skipulagt áður en reglustikan var fundin u'pp. Engu að
sfður er fallegra f Grjótaþorpinu en vfðast þar sem bvggt hefur verið
uppá sfðkastið.
að þarna verði lfka lítil veitinga-
hús og bjórstofur eftir að búið
veröur að samþykkja bjórinn. Og
væri ekki við hæfi, að borgin
byggði þarna nokkrar góðar
vinnustofur, bæði fyrir mynd-
listarmenn og þá sem stunda svo-
kallaða nytjalist, leirkerasmiði,
ljósmyndara — og arkitekta.
Að sjálfsögðu verður Inn-
réttingahúsið við Aðalstræti látið
standa um aldur og ævi og mér
finnst, að Vinaminni ætti að við-
halda eins og það er. Að öðru leyti
ættu húsin að fylgja hæðarlínum
brekkunnar; þau hæstu þó efst.
Þarna ætti ekki algerlega að
byggja stök hús, þar sem hvert
stendur eins og cinstaklingur út
af fyrir sig, heldur að einhverju
leyti samhangandi keðjur f Iftið
eitt mismunandi hæð og hafa til-
breytingu í útlitinu.
Keðjuhús af þessu tagi sér
maður stundum í Suðurlöndum,
til dæmis á Amalfi-ströndinni á
Ítalfu og sumstaðar á Spáni. Einn
alfremsti myndlsitarmaður sam-
tfmans, Spánverjinn Salvador
Dali, hefur einmitt hreiðrað um
sig í fallegri vfk á Costa Brava-
ströndinni og byggt þar keðjuhús,
sem eru eins og náttúran sjálf
hafi verið að verki. Salvador
hefur byggt úr steini og kalk: A
veggina hvfta að þarlendu
hætti, enda fer það vel f suðræn.i
sól.
Helzt vildi ég geta gengið uvn
Grjótaþorpið þvert og endilan,,
án þess að koma út, ef eitthv;.<i
væri að veðri, en notað annar;
göngustfga, þegar svo bæri undir.
Mér kemur f þvf sambandi f hug
Kaspah-hverfið á Stóru Kanarf-
eyju sem margir kannast við. Þar
eru einkum og sér f lagi verzlanir
og veitingahús sambyggt á sér-
stæðan hátt svo einn staðurinn
Iciðir mann inn í annan. Þetta
gæti orðið manneskjulegt og
dálftið hlýlegt; ekki veitir nú af.
Timburhúsabyggð á þessu svæði
hefði þann ótvfræða kost, að þá er
ekki búið að negla allt niður fyrir
næstu hundrað árin, Og svipmótið
yrði litskrúðugt og Ifflegt. Sum-
staðar mætti nota fúavarnarefni
og sumstaðar liti. En þar mættu
arkitektar ekki koma nærri, ella
yrði allt grátt.
Gfsli Sigurðsson