Lesbók Morgunblaðsins - 11.07.1976, Blaðsíða 11

FRÓÐIR og skilmerkilegir menn hafa komizt að
þeirri niðurstöðu, að með hernáminu 1940 hafi
orðið ein mestu aldaskil í sögu þjóðarinnar. Þá
var skrefið stigið á fáeinum árum úr bænda-
samfélagi liðinna alda í nútíma verkaskiptingar-
þjóðfélag. Við sem fædd erum á kreppuárunum
og fórum að vita af veröldinni fyrir stríð, höfum
þá sérstöðu að standa með annan fótinn i
gamla timanum og hinn i þeim nýja. Við sáum,
hvernig unnið var að þvi að koma u11 í fat og
mjólk í mat á heimilunum. Við lyftum böggum
til klakks, tókum mó, skárum torf í mýri og
vorum þátttakendur i lokaskeiði vagnhestaald-
ar.
Þeir sem fæddir voru á mölinni, áttu ævin-
lega einhvern að til sveita og þessvegna voru
þeir kaupstaðarunglingar naumast til, sem ekki
komust i nána snertingu við framleiðslustörf i
sveit yfir sumartimann. Margir unglingar þess-
arar kynslóðar komust i sjálft sildarævintýrið
fyrir Norðurlandi og nú, þegar þetta heyrir allt
saman sögunni til, þykir mönnum mikils virði
og góður skóli að hafa komizt i svo.nána
snertingu við lífsbaráttu þessa tima.
Kreppuárin, sildarárin, stríðsárin — i raun-
inni virðast þau ekki ýkja langt að baki, en
tilheyra þó sögunni svo fullkomlega, að nærri
60% þjóðarinnar þekkja þau aðeins af afspurn.
Þeir sem telja sig komna til vits og ára, vara
sig naumast á því, hvað þjóðin er ung. Tölur
um skiptingu í aldursflokka eru til frá árslokum
1974 og hafa varla breyzt til muna síðan.
Samkvæmt þessari tölvisi og ættuð er af sjálfri
Hagstofunni, voru liðlega 88 þúsund manns
'eða 40,62% þjóðarinnar undir tvitugsaldri.
Séu þeir taldir með, sem voru undir þrítugu og
fæddust stríðslokaárið. — þá er sá fjöldi hvorki
meira né minna en 124.102, eða liðlega 57%
þjóðarinnar.
UNGLINGA
ÞJÖÐ-
FÉLAG
Allur þessi fjöldi þekkir síðari heimstyrjöldina
aðeins af kvikmyndum og afspurn. Og þegar
þetta fólk fer að muna eftir sér, er vélaöld
gengin i garð og fyrirkomulag stórfjölskyldunn-
ar, eins og það hafði tíðkast til sveita, var
riðlað. Þessi mikli meirihluti þjóðarinnar þekkir
ekki ísland þessarar aidar nema að dálitlum
hluta. Hann er fullkomlega slitinn úr tengslum
við fortiðina; menn gærdagsins eru honum jafn
fjarlægir og persónur íslendingasagna.
Fimmtugir menn teljast í fullu fjöri, og með-
alaldur landsfeðranna svonefndu er ugglaust
eitthvað hærri. Meðalaldur hefur lengst af
verið að hækka, en það ótrúlega er nú samt, að
fimmtugt fólk og þar yfir er aðeins um 21%
þjóðarinnar. Með öðrum orðum: íslenzkt nú-
tímaþjóðfélag er unglingaþjóðfélag; helmingur
þjóðarinnar er blautur á bak við eyrun fyrir
sakir æsku.
Samkvæmt tikindalögmálinu eru allar horfur
á, að fólkið sem maður vinnur með, eða hittir í
samkvæmum, sé svo ungt að það hefur allt
annan sjóndeildarhring; allt aðra viðmiðun.
Vissara er að fara ekki að tala um fyrirbæri eins
og „ástandið" eða Nýsköpunarstjórnina eða
kalda striðið. Horfnir framámenn sem standa
þriðjungi þjóðarinnar Ijóslifandi fyrir sjónum;
mennirnir sem stóðu i eldlínu gærdagsins, þeir
eru fullkomlega ókunnir meðal hins stóra
meirihluta. Hvað þýðir að tala um karla eins og
Thor Jensen eða Guðbrand i áfenginu? Hverjir
voru nú það? Eða Jónas frá Hriflu sem réði svo
að segja lögum og lofum á tímabili. Hver man
nú eftir Stóru bombunni og Þorgeirsbolaslagn-
um? Jónas hver? — nei, þá væri eins hægt að
minnast á Harún al Raskið.
En það er ef til vill allt i lagi. Þess i stað talar
maður um Columbo lögreglumann úr sjónvarp-
inu, Kidda Finnboga eða Cleo Laine. Kannski
líka Megas eða Magga Kjartans eða bara ein-
hvern, sem er „ógeðslega töff og hefur meikað
það". Yfirleitt er það undursamlega innihalds-
ríkt eins og nærri má geta. Og hvaða máli
skipta karlar eins og Þórbergur og Sigurður
Nordal. Voru þeir annars ekki úr íslendingasög-
unum? Og Kjarval var hann ekki fæddur á
Kjarvalsstöðum? Svo taldi að minnsta kosti
einn upprennandi listamaður við inntökupróf í
Myndlistarskólann. Æ, það skiptir ekki máli.
Ekkert skiptir máli annað en það að fylgjast
með timanum og setjast við fótskör þeirra, sem
eru svo heppnir að vera fæddir 1 956 og siðar.
Gisli Sigurðsson.
Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
t
? 1 T M. ft \l l Ð T K
K L Æ R K »» V í> *' 5 A'
R P A N A M A U ft
f*;’ N '€> T A 3 Á T U. R K S> A N N
y L i R Kw<w- PvR I R A F T rff E N 5 A
T A F L 1 N U a/ R 6 N & ' A L '/J
M C, L A M Cl G. Cl R % R A R.
vV 1 R A lLe‘Ll TTsT N E 6l R A R F ’© T U £
& S u |V\ A ft 5 PT L U W N A R
T R. Ý T J> A tA A £ V
I * í-OMD 7 5 L A N D R V F ft 'I
K LU L N A G 1 N A R. LfíN 0 L 'A i>
'Æ1*' A L L A RÁ£ A F R A' £> A £ A N A
pc- S L A R K ■'A H- R A F M A R
&IÐTP U T~T T Ggð- rz'i k-- U CK 3= ■ > 1>Ý R V íawMt f» o i 1 rv>’ LA K'ARL' A' AF a/ 5«-- 'ROU- FíhU fl
í i- - MftUNS- Kí-f-rn fua is
/r. : j ftp TIL ItJ/Ufl P
i Qr P-fE- P L- A R
HRfífJíí) He'íi- l-Ð HIT- / N N
- t VíTSKTuE f ^ BuRT
-r/zyíX- U-(L \=>\J - oTTmR
&T' o K K' U R 5?U.U\ FTfiLLÍ
í_ 1 T &LoM-
Srnm /Koi? - J> S>í2.
HÆÐ ÍÍÐA R flWM- /NLl
^KKl
Af) bJ £ S HoRÍVWS L'lK-- A M 5 - H Luri VÍFIK- U R
KULDfí- LE l\F\ Fotu
5 AfM- H-lT. £L0UP fU&L- A-R VÆSK’iu
DZOP- ARM lil
MUNrtP 1 ir- z e/sií
F1 SK fiiUMT MA LM- U R. K'LftK'l
$Jtp- Dý IZ UMd- 0 i£> 1 v<u- tpfl
L/£dí>
í 5R W\ - Huí.
1? AVC' ÆRiK
K RV' £|KUK