Lesbók Morgunblaðsins - 31.10.1976, Blaðsíða 9

aðalraunin var eftir. Það var flug-
ið sjálft. Og það gæti orðið honum
að falli.
Honum var nú tilkynnt, að
hann ætti að fara á loft kl. 2 e.h.
daginn eftir. Nú er aldursréttur í
miklum hávegum hjá flugfélög-
um. Ed fékk því ódýrustu og
minnstu vel félagsins; það var
Martin 404. Þetta var tveggja
hreyfla rokkur með 44 farþega-
sætum. Bob Stanfield flugstjóri
átti að hafa umsjón með Ed.
þegar rótt, er þeir settust við hlið
hans f stjórnklefanum.
Fyrir hverja flugferð verður að
skoða flugvefina mjög gaumgæfi-
lega og ganga úr skugga um það,
að ekkert sé að. Það er skylda
flugmanns að athuga vél sína
sjáifur hverju sinni, enda þótt
flugvirkjar séu búnir að skoða
hana áður. Ed og Stanfield flug-
stjóri fóru nú þessa fyrirskipuðu
skoðunarferð. Svo fóru þeir inn f
stjórnklefann og settust hvor í
hnapparnir og rofarnir eru niður
komnir".
Ed jókst mjög hartsláttur.
Hann svitnaði f lófum og þvi
meira þeim mun fleiri rofum,
sem hann sneri. Þeir virtust ótelj-
andi. Hreyflarnir tóku nú við sér
og fóru í gang, og þegar hlé varð á
leiðbeiningum í kalltækinu tók
Ed upp hljóðnemann. „La
Guardia flugturn“, sagði hann,
„kennsluvél nr. 22 frá Eastern
tilbúin til brottferðar". „Roger

-.Vi
ðSNc
4' ^íSÉlP
líóu! '..>•■
t FYRRA kom út bók í Banda-
ríkjunum, sem bar heitið
SAFETY LAST, eða Öryggið
síðast. Hún er eftir Brian Power-
Waters, flugstjóra, sem flogið
hefur um langt skeið hjá ýmsum
flugfélögum í Bandaríkjunum.
Undirtitill bókarinnar er:
Hætturnar í áætlunarfluginu og
öll fjallar bókin um þá vankanta,
sem höfundurinn teiur vera á
öryggismálum í innanlandsflugi í
Bandaríkjunum.
í fáum orðum sagt er skoðun
flugstjórans þessi: Samkeppnin á
flugleiðum innanlands í Banda-
ríkjunum er geysihörð og gífur-
leg áherzla er lögð á að áætlanir
standist, ella kemst óorð á flug-
félagið. Hér er rekið svo skart á
eftir, að öryggingu er stefnt í
voða. Við athuganir kemur í ljós
að eitt og annað hefur gefið sig og
þarfnast lagfæringar. En bilana-
listinn er hafður að engu. Flug-
stjórinn veit að lagfæring tekur
tíma og þar með getur hann ekki
haldið áætlun og fær bágt fyrir.
Brian Power-Waters tilgreinir
mýmörg dæmi, þar sem flug-
stjórinn kaus að taka áhættuna og
fljúga í stað þess að vera harður
og neita að koma nálægt slíku fyrr
en búið væri að framkvæma
viðgerð. Hann segir frá mönnum,
sem voru lélegir flugmenn og áttu
erfitt uppdráttar hjá flug-
félögunum. Helzta tromp þeirra
var að fljúga, hvernig sem á stóð
og halda áætlun. Ed Quinn, sem
bókarhöfundurinn kallar
„Captain Lucky“ var einn þeirra.
Hann virtist aldrei ætla að komast
í flugstjórasætið, en þegar það
loksins tókst, fór húsbónda-
hollustan út yfir öll takmörk. Höf-
undurinn kallar hann „Lucky“
vegna þess hve lengi þessum
lélega flugmanni tókst að fleyta
sér án þess að illa færi. En að
lokum missti hann flugvél út af
braut á Kennedyflugvelli og þar
lá við stórslysi. Captain Lucky
hafði gert fimm skyssur í röð að
mati höfundarins, en tókst að
ljúga sig út úr öllu saman og fékk
lof fyrir snarræði í stað réttlátrar
refsingar.
allan námstfmann. Hann vissi, að
hann þurfti á öllu sínu að halda.
Flestir skólabræður hans höfðu
verið f hernum og margir þeirra
flogið fjögurra hreyfla vélum.
Á hverju kvöldi, þegar Ed kom
heim úr skólanum, settist hann
strax niður við skólabækurnar.
Hann eyddi engum tíma til ónýt-
is, en las af meiri elju en nokkurn
tfma fyrr. Stundum var hann þess
ekki fullviss, hvort hann væri að
læra til flugmanns eða flug-
virkja. Myndir af rafmagnskerf-
um og vökvakerfum svifu sffellt
fyrir hugskotssjónum hans. Hon-
um var Ijöst, að þetta var góð og
mikil mcnntun, en samt fannst
honum hún fullmikil. Hann hugs-
aði sem svo, að fróðleikur um
flugvélahreyfla kæmi flugmanni
að litlu gagni, ef hann gæti ekki
ráðið bót á bilunum mcð því að
ýta á hnapp ■ mælaborðinu, því að
varla skriði hann út úr stjórnklcf-
anum á flugi til þcss að gera við,
en á jörðu niðri væru aftur á móti
sérstakir flugvirkjar til þess
arna.
Þegar birti voru úrslit prófa i
lokaáfanga kom í Ijós, að tveir
nemcndur af fimmtán höfðu fall-
ið. Ed hafði staðizt. Honum létti
ákaflega. Sá léttir var þó nokkuð
blandinn. Ed vissi ncfnilega, að
Gerði Ed sér fulla grein fyrir því,
að hann átti framtíð sfna undir
Stanfield.
Ed hugsaði Ifka sem svo, að
jafnvei þótt hann stæðist flug-
prófið ætti hann eftir eins árs
reynslutíma. Félag atvinnuflug-
manna (þ.e. flugmanna í al-
mennu flugi) veitir engum flug-
manni inngöngu fyrr en eftir eins
árs starf. Þann tíma verða flug-
stjórar að skila til yfirflugstjóra
sinna flugfélaga skýrslum um
byrjendur, sem þeir fljúga með
og slikum skýrslum verður að
skila eftir hverja flugferð. Skýrsl-
ur þessar eru afar nákvæmar um
háttscmi, hæfni og dómgrcind
viðvaninganna. Svo er sérstakur
dálkur fyrir álit eða meðmæli
flugstjóra. Margir byrjcndur
hafa flogið mánuðum saman,
jafnvel í II mánuði, en verið létt-
vægir fundnir áður cn reynslu-
tfmanum lauk.
Stanfield var mikils metinn
flugstjóri og hafði verið lengi hjá
flugfélaginu. Hann hafði starfað i
æfingadeildinni í tvö ár, þegar
þarna var komið sögu. Hann hafði
ákaflcga gaman af því að útskrifa
góða flugmenn og það var al-
kunna, að hann hafði þannig
áhrif á byrjendur, að þcim varð
sitt sæti. Stanfield tók upp leiðar-
bókina. 1 leiðarbók flugvélar á að
skrá flugtíma hennar fyrir hvert
flug, þann tíma, sem vélargrind-
in, hreyflar o.fl. hafa verið á lofti,
og einnig bilanir og meinlokur í
vélinni, sem flugmenn eða flug-
virkjar hafa orðið varir. Stanfield
flugstjri fann ekkert athugavert
og skrifaði því nafn sitt undir,
Flugöryggiseftirlitinu til merkis
um það, að hann hefði talið vélina
ferðbúna.
Svo sneri hann sér að Ed.
„Sjáðu nú til“, sagði hann „Þessi
vél.er ekkert ncma leikfangabill
með vængi. Ég þykist vita, að þú
hafir heyrt sögur af þvi, að mönn-
um hafi gengið illa rcynsluflug í
hlýju veðri. Sé hlýtt í vcðri er
loftið ekki jafnþétt og ella. Skrúf-
urnar og vængirnir fá því ekki
jafnmikið viðnám og annars. Ef
hreyfill gengur úr skaftinu i flug-
taki skaltu bregða skjótt við.
Kcyrðu þá eins og þú cigir lífið að
leysa og dragðu ekki af. Ég skal
merkja við á listanum (skrá yfir
það, sem prófa þarf fvrir flug-
tak), en þú skalt sitja hérna og
fara nákvæmlega eftir fyrirmæl-
um mínum. Eg veit vcl, að annar
háttur verður á þessu, þegar þú
hefur störf; en þetta er aðeins til
þcss gcrt í minni hvar allir
(þ.c. „mótttekið"), kennsluvél nr.
22 frá Eastern", var svarað.
„Braut nr. 31, hæðarmælir 30.00,
vindur 300 gráður og 10 hnútar".
Ed hóf vélina á loft og tókst
honum sæmilega að halda henni
beint fram. Einu jarðstjórntækin
eru flugstjórans megin. Sá er sit-
ur í vinstra sætinu verður þvi að
byrja flugtakið. Vel gekk að klífa
upp á við, og þcgar þeir voru
komnir í átt til æfingasvæðisins
hengdi Stanfield flugstjóri upp
heyrnartól sín og sagði Ed að gera
slíkt hið sama. „Við þurfum ekki
að hlusta á allt þetta blaöur",
sagði Stanfield. Ed varð feginn.
Þeir beygðu nú, klifu og stungu
vélinni niður til skiptis í einar
tuttugu mínútur. Stanfield
gramsaði f pokanum sfnum og dró
upp dálítinn álskjöld, sem hann
festi á rúðuna beint fyrir framan
augun á Ed. „Svona“, sagði
Stanfield. „Þctta er betra. Nú fcr
sólin ekki í augun á þér“.
Alskildir þessir eru til þess
eins og byrgja viðvaningum sýn,
svo að þeir vcrði að trcysta cin-
göngu á stjórntækin til þess að
halda vélinni á réttum kili. t skýj-
um cru cngin mið til hjálpar flug-
mönnum, og þetta er því ágæt
aðferð til þess að kenna þeim að
fljúga við slæmt skyggni. Það er
alkunnugt flugmönnum, að blind-
flug skilur á milli hæfra og
óhæfra. Sumir flugmenn fljúga
frábærlega vel, þegar þeir sjá til
jarðar og hafa mið af landslagi,
en svo fer allt úr skorðum, þegar
þeir eru komnir skýjum ofar.
Ed reyndist í engu frábrugðinn
öðrum byrjendum, nema hvað
honum gekk heldur illa að halda
jafnri hæð. Þegar honum var
skipað að gæta að hæðinni hægði
ferð vélarinnar aftur á móti
ískyggilega. „Vertu bara rólegur,
Ed“, sagði Stanfield. „Engan æs-
ing. Farðu með vélina, eins og
stúlku, sem þú vildir vinna.
Reyndu að fara mjúklega og fum-
laust að. Líttu á mig“ Og það
skipti engum togum, að ólætin i
tækjunum hættu og allt fór að
ganga eins og í sögu.
„Nú er allt f lagi. Slakaðu bara
á“, sagði Stanfield. Hann dró síga-
rettupakka upp úr vasa sínum.
„Viltu sígarettu?" spurði hann
Ed. „Nei, þakka þér“, anzaði Ed.
„Ég á í nógum vandræðum fyrir.
Eg treysti mér ekki til þess að
stjórna vélinni og reykja i senn.“
„Nú ertu alveg að komast upp á
lagið“, sagði Stanfield. „Beygðu
að 090 og farðu upp i 8500 fet“.
Ed jók vélaraflið og dró stýris-
hjólið varlega að sér. Samstundis
reis vélin og það dró ískyggilega
úr hraðanum. Ed brá við i tæka
tið og slakaði á stýrishjólinu.
Honum var Ijóst, að ekki gekk
jafnvel og æskilegt var, énda varð
hann æ spenntari. Vélin sveigði
út af strikinu, þegar kom upp í
7000 feta hæð og Ed varð að
leggja mjög á til hægri. Hann
gaut augunum á mælahorðið og
sá, að vélin stefndi áfram til
vinstri og alltaf dró úr hraðanum.
Það var eitthvað alvarlegt að, en
Ed gerði sér enga grein fyrir því,
hvað það gæti verið. Hann gaf
flugstjóranum auga, en sá góði
maður skeytti því engu. Hann
virtist hinn rólcgasti, reykti sfga-
rettu sína og horfði út um glugg-
ann eins og ekkert hefði í skorizt.
Ed ofbauð þetta kæruleysi.
Hann jók vélaraflið enn. En
hraðinn var enn lítill, þótt vélin
leitaði niður á við. „Hvað held-
urðu, að sé að henni?" spurði
Stanfield allt í einu. „Eg veit það
ekki“, sagði Ed. „Þetta er furðu-
legt. Eg held hvorki hæðinni né
hraðanum". „Ertu búinn að fara
yfir öll tæki?“ „Já, herra, ég er
búinn að því“. „Og er ekkert at-
hugavert við þau?“ spurði
Stanfield. Ed var nú aliur orðinn
holdvotur af svita. Hann hugsaði
um það eitt, að nú yrði hann að
standa í stykkinu — hann fengi
ekki annað tækifæri, ef hann
brygðist í þetta sinn. „Hvað um
stimpilhitann vinstra meginn?"
spurði Stanfield nú. „Hann er
mjög lágur, herra", ansaði Ed.
„Hvernig skyldi standa á þvf?“
spurði Stanfield. „Ég veit það
ekki, herra. Allt annað virðist í
lagi,“sagði Ed. Hann var orðinn
skelfdur mjög.
Stanfield drap í sígarettunni
sinni. „Þú crt búinn að fljúga á
öðrum hreyflinum dálitla stund“,
sagði hann. Ég rauf bensíngjöf-
ina í stað þess að draga út innsog-
ið. Þannig cr erfiðara að sjá við
því. Skrúfan snýst áfram og knýr
hreyfilinn svo, að mælarnir sýna
nærri eðlilegt ástand. Það er ekki
fyrr en vélin leitar út á hlið og
hreyfillinn kólnar, að greinilcga
sést hvað að cr. Og vertu nú bara
rólegur. Ég skal fljúga henni
heim“.
Ed var Ijóst, að illa hafði geng-