Lesbók Morgunblaðsins - 20.02.1977, Page 7

því rann á meö drekkanlegu vatni, og
meðfram henni voru dálitlir mosa-
teygangar. Niöur við ána sprettum við
af hestunum, sannfærðir um að þeir
myndu ekki fara langt frá vatninu og
okkur, eða yfirgefa hagann, þótt léleg-
ur væri, mestmegnis mosi, sem hossaði
að vísu ekki hátt í marga galtóma
maga, en hestarnir höfðu ekkert fengið
allan daginn sfðan við fórum frá Hól-
um.
Hér reistum við í fyrsta sinn hið
ágæta tjald okkar, sem var af allra
nýjustu gerð. Það tók okkur aðeins
nokkrar mínútur að tjalda, og nú höfð-
um við skjól gegn hráslaga og þoku.
Við hituðum kaffi á sprittlampa,
lögðumst síðan allir sex til hvlldar i
tjaldinu og sofnaðist ágætlega.
Við vöknuðum I glaðasólskini næsta
morgun. Nú vorum við staddir á ca. 65°
8’5” n. br. og 18° 53’ v.l. 2313 fet yfir
sjó. Við vorum fljótir I heimanbúnaði
og hröðuðum ferð okkar sem mest
mátti og hinir prýðilegu hestar okkar
gátu borið okkur yfir vegleysurnar, en
þeir höfðu nær ekkert fengið I sig i
náttstaðnum. Þessi smávöxnu dýr
neyttu allrar orku til að komast áfram,
rétt eins og þau vissu, hvað við lá, að
komast burt frá þessari malar- og
urðarauðn.
Snemma dagsins rákumst við á lltið
vatn, og óx smágerður gróður kringum
það, og reyndu hestarnir að nota sér
það eftir föngum. Þetta var á 65° 5’
n.br. og 19° 2’ v.l. 12297 feta hæð.
Þaðan tók landið að rlsa lltilsháttar,
svo að eftir um einnar mílu ferð vorum
við 12387 feta hæð. Þar komum við að
öðru litlu vatni, og var gróður þar með
sama hætti og við hið fyrra. Við áðum
þarna um stund og létum hestana grlpa
niður. Sigurður kallaði vötn þessi
Polla, og eru þau sýnd á hinum ágæta
uppdrætti Ólsens og Björns Gunnlaugs-
sonar.
Þennan dag (25. ág.) kom Langjökull
greinilega I ljós. Isi þaktir tindar hans
teygðu sig upp úr þokunni, sem lá á
meginjöklinum. Þegar við vorum
komnir á móts við norðurenda hans
sveigðum við til suður-suðvesturs, og
brátt sáum við Hofsjökul, og stað-
næmdust í námunda við jökulhvel
hans. Hjarnbreiðan liggur niður hllðar
þessa mikla jökuls, og nær hún alveg
niður á hásléttuna, sem við ferðuðumst
eftir. Það er stórkostlegri sýn, en lýst
verði með orðum að sjá þetta jökultröll
úr nálægð eins og við gerðum nú.
Jökulbreiðan tindraði I sólskininu eins
og hún væri alsett demöntum og reis
við himin llkt og hvelfing eins langt og
augað eygði, töfrandi og lokkandi, svo
að við aðrar aðstæður hefðum við
sannarlega freistað að ganga á jökul-
inn, en við þorðum ekki að fórna einni
einustu mínútu af ótta við að kvöldþok-
an mundi gleypa okkur. Nú var úfinn
hraunfláki framundan, og yfir hann
yrðum við að komast meðan dagur
entist, svo að við lentum ekki á villigöt-
um eða einhverju enn verra meðan Fox
biði okkar I Reykjavík. Kominn var 25.
ágúst og enn áttum við eftir ferðina til
Grænlands og Labrador og jafnvel
fleira. Allt hvlldi á að við yrðum fyrir
sem minnstum töfum. Ef við lentum i
þoku og villtumst I hrauninu, eða
hestarnir gæfust upp, en á þeim voru
greinileg þreytumerki, myndu margir
dagar llða áður en við næðum til
byggða, og nesti okkar var af skornum
skammti, aðeins dagsforði eftir, því að
við vildum I upphafi leggja sem
minnstar byrðar á hestana umfram það
sem brýnasta nauðsyn kráfði.
Gangandi maður hefði nóg með að bera
sjálfan sig, en veiðidýr sáum við engin,
nema tvær ungar álftir sem hófu sig til
flugs löngu áður en við komust I færi
við þær. í hraunum llkum þvl, sem við
nú vorum að komast út I, endist enginn
fótabúnaður nema hesthófarnir og það
því aðeins að þeir séu veljárnaðir, svo
að það er létt að gera sér I hugarlund,
hversu lengi reiðsokkar okkar og fætur
myndu duga þar. Ef við þyrftum að
ganga, var þvl fullkomið vaf amál hvort
við slyppum lifandi eða óskaddaðir frá
ferðinni, ef einhver töf eða slys bæri að
höndum. í kvöldrökkrinu urðum við
fyrir því, að einn áburðarhesturinn
festist I mýrarfeni, og við urðum allir
sem einn að leggjast á eitt um að ná
honum upp. Við brugðum reipum um
háls honum og undir taglið og tókst
loks með feikna erfiðismunum að ná
honum á þurrt. En meðferðin á
vesalings skepnunni var hræðileg, og
við áttum ekki von á öðru en að hann
væri bæði fótbrotinn og jafnvel meira
limlestur. Við urðum þvl bæði glaðir og
undrandi, er við sáum að jafnskjótt og
klárinn var kominn á þurrt reis hann á
fætur og hristi fyrst hausinn og síðan
allan skrokkinn og tók slðan á sprett á
eftir hinum hestunum. Já, honum var
sannarlega ekki fisjað saman klárnum
þeim.
Nóttin skall þvl miður á áður en við
kæmumst út úr hrauninu. Himininn
var alskýjaður og kolsvarta myrkur. Til
allrar hamingju leit út fyrir að ekki
kæmi þoka, en þokur eru tíðar I
hálendi íslands. Ef svo illa vildi til, að
þokan svelgdi okkur var ekki um
annað að ræða en að nátta sig I hraun-
inu. Það var að vísu engin neyð fyrir
okkur ferðamennina, þvl að vlða
finnast skjólgóðir skútar, sem jafnvel
geta verið þægilegar vistarverur, I
þessu margbreytilega hrauni. En ekki
gætu hestarnir lifað af skjólinu einu
saman, en auðséð var á öllu, að þeir
voru bæði þyrstir og soltnir. Þessi
næturferð um hraunið bar I senn blæ
alvöru og hátlðleika, og hið einkenni-
lega hátterni fylgdarmannsins fékk
ekki breytt þeim hugblæ. Það var
furðulegt að sjá, hvernig hann skreidd-
ist milli hraunkambanna, og minnti
látæði hans I hvlvetna á brjálæðing.
Þegar minnst varði hvarf hann niður I
hraungjótu eða sprungu, til þess svg I
næsta vetfangi að koma I ljós uppi á
einhverri strýtunni, eða hæðarbrún,
þar sem hann svo stóð nokkur andartök
og teygði sig líkt og maður, sem vaknar
hálfsofinn af værum blundi. Þvlnæst
snerist hann I hring til allra f jögurra
höfuðátta og — hvarf á ný. Eg tók að
veita þessu atferli hans nánari athygli.
Margt virtist benda til, að hann væri
ósáttur við sjálfan sig af einhverjum
ástæðum. Við höfðum ekki séð eina
einustu vörðu allan dagann þangað til
nú, einmitt þegar ég var að reyna að
gera mér grein fyrir hvað væri að
Sigurði, og var klukkan þá hálfeitt um
nóttina. Varðan kom greinilega I ljós
og var það kærkomin sönnun þess, að
við værum á réttri leið. En jafnframt
sefaði þetta áhyggjur mlnar af hinum
einkennilegu viðbrögðum og hringsóli
Sigurðar. Honum hefði sennilega verið
mest I mun að finna vörðu, og nú var
létt að skilja æsingu hans við að leita
hennar. Shaffner hrópaði við hlið mér:
„Upon my word lautinant. Náunginn
kann að rekja leiðir eftir allt saman“.
Hvort sem það var fögnuðurinn yfir
vörðufundanum, eða að lokið var
spennu þeirri, sem leitin hafði valdið
honum, sem olli þvl að nú var eins og
öll skynjan hans slævðist, veit ég ekki.
En vlst er það að jafnskjótt og varðan
var fundin hoppaði Sigurður I háa loft
og tók á rás I öfuga átt. Þetta endurtók
sig hvað eftir annað. þar til við loksins,
þrátt fyrir myrkrið gátum séð að hann
var engan veginn allsgáður. Þegar bet-
ur var að gáð varð okkur ljóst, að
samtlmis þvl, sem hann f ann leiðina að
vörðunni hafði honum gefist tóm til að
finna leiðina að brennivínsflöskum,
sem voru I vörslu hestasveina okkar.
Höfðu þeir tekið þær með að boði
mínu, enda þótt þeir annars smökkuðu
ekki brennivln, nema mikið lægi við.
En þegar þeir nú eftir að allt þetta var
afstaðið hugðust að hressa sig I fyrsta
sinn, voru flöskurnar allar tómar. Nú
skildi ég hversvegna Sigurður hafði
horfið svo oft I hraungjóturnar, en
ástandið var ekki betra fyrir það, þvl
að ölvun hans fór brátt vaxandi stig af
stigi, svo að á skammri stund var hann
orðinn okkur til traf ala, þar sem við
urðum að gæta hans ofan á annað
erfiði.
Við héldum áfram eins og við best
gátum og fórum aðeins fetið. Þriðja
klukkustund næturinnar varð sérstak-
lega erfið. Náttmyrkrið og skinið af
jökulbreiðunum háðu þar sffelldan
leik, og endurskinið af jöklunum olli
hreinu villuljósi. Það er alkunna,
hversu villugjarnt er á fannbreiðum I
myrkri. Þótt dimmt væri þokuðumst
við áfram yfir óvanalega úfið og
brunnið hraun. Eitt víxlspor gat valdið
limatjóni og jafnvel kostað mann llfið.
Og möguleikarnir á slikum vlxlsporum
voru óteljandi. Við sáum aðeins 25
álnir frá okkur og utan við þenna sjón-
hring, þar sem við vorum miðdepillinn,
var endurskinið frá jöklunum með
þeim hætti, að við gátum ekki greint
nokkurn blett.
Við urðum slfelldlega að breyta
stefnu, og stundum renndu hestarnir
sér eða stukku niður af bröttum hraun-
kömbum eða strýtum, til þess svo að
klifra upp á aðra nýja. Enn allt um
þetta og krókastlgana, sem við fórum
skrikaði hestunum aldrei alvarlega fót-
ur alla þessa óhugnanlegu leið. Þeir
runnu I spori, ýmist áfram eða afturá-
bak, stundum hnutu þeir þegar hraun-
skánin brast undan þeim, eh aldrei
misstu þeir fótanna, fremur en köttur-
inn, hvernig sem þeir runnu eða hrös-
uðu.
Smám saman varð landið skapfelli-
legra. Við fórum yfir nokkrar Iskaldar
jökulkvíslar, en þótt vatnið I þeim væri
ódrekkandi var engu líkara en það
hressti vesalings skepnurnar að nasa af
því, og okkur var það nokkur tilbreyt-
ing að verða stlgvélafullir.
Allt I einu komum við út úr hraun-
inu, og landið varð skárra yfirferðar.
Hestarnir greikkuðu sporið, auðsjáan-
lega fegnir að vera komnir út úr ógöng-
unum. Skömmu slðar heyrðum við ár-
nið framundan, en það var bratt niður
að ánni, og tók það okkur þvl nokkra
stund að finna sæmilega greiðfæra
leið. Klukkan var farin að ganga 4
þegar við komum loks að ánni, sem var
vatnslítil með tæru drykkjarvatni. Við
ána var nokkur hagi, en þó næsta léleg-
ur fyrir hina kæru, ferfættu vini okk-
ar. Góðviljaður lesandi hlýtur að skilja
það, ekki síst ef hann hefur ánægju af
hestum, að á ferðalagi sem þessu, þar
sem maður deilir illu og góðu með
hestinum verður til hlýtt vináttusam-
band milli manns og hests. Þetta verð-
ur enn skiljanlegra, þegar þess er gætt,
að þessi afbragðsdýr höfðu nú borið
okkur 8 mllur frá síðasta náttstað, solt-
in, þyrst og þreytt af erfiði dagsins á
undan, að þvl ógleymdu hvernig landið
Framhald á bls. 15