Lesbók Morgunblaðsins - 02.04.1978, Blaðsíða 10

Konungs-
vegurinn
langt á túnum. en á kaflanum frá
Brúará og austur til byggðar í Tung-
um hafa myndast fjárgötur í hjól-
förunum.
Konungsvegurinn var á sinni tíð
fjölfarnastur ferðamannavegur á ís-
landi, þegar frá er talinn vegurinn úr
Reykjavik til Þingvalla. Öll fyrir-
greiðsla við ferðamenn var þá frum-
stæð, enda ekki einu sinni simi til að
láta vita um komur ferðamanna. Var
það til dæmis eitt sinn, að fólkið á
Laug hafði verið beðið að hafa til
niðursoðinn mat handa farþegum af
millilandaskipinu Ceres, sem ein-
hverntíma var von á. Eina leiðin var
að vera sifellt á vakt og huga að
mannaferðum á Konungsveginum
vestur með Bjarnarfelli. Svo er það
eitt sinn, að mikil þyrping birtist þar á
veginum og Jón heitinn á Laug kem-
ur með írafári inn í bæ og segir:
„Stína, skerðu strax upp lambatungu-
dósirnar, — Ceres er að koma." Nú
var gengið i að hafa til matinn, en
hópurinn þótti lengi síðasta spölinn
og þegar betur var að gáð, voru það
raunar kýrnar frá Múla, sem þarna
voru á ferðinni.
Nútíminn var eins og dagrenning á
austurhimni, þegar Friðrik konungur
áttundi reið austur til Geysis með
friðu föruneyti i ágúst 1907, lands-
menn búnir að fá sinn eigin ráðherra
fyrir þremur árum og mikil bjartsýni
rikjandi. En þróunin fór sér hægt og
nútíminn og vélamenningin komu
ekki fyrren rúmum þrjátíu árum síðar.
Eftir hugnæmar ræður á Þingvöll-
um þar sem sjóli lands vors var
beðinn að stíga heilum fæti á helgan
völl, lagði konungsfylgdin af stað til
Gullfoss og Geysis og segir svo frá
ferðinni i Lögrjettu þann 12. ágúst
1907
Gamla brúin á Brúará var byggð á fyrstu árunum eftir aldamótin og á þeim stað sem steinboginn
frægi hafði áður verið yfir gjána og Skálholtsmenn létu að sögn brjóta niður. Þessi brú var lengi búin
að vera mesta gálgatimbur* sliguð að nokkru leyti og hafði verið rennt undir hana stoðum, sem hvíldu
á leyfum steinbogans. Brúin hefur nú verið rifin og mjó járnbitabrú, fær hestum, reist í staðinn.
„Veðrið var yndislegt allan
laugardaginn, sólskin með skýja-
skuggum á strjálingi. Komið var á
Laugarvatnsvelli kl. 10 3/4. Þegar
þangað kom voru þar tjöld fyrir,
matreiðslumenn og stúlkurnar (30)
er fylgja oss alla leið og ganga um
beina. Umbúnaður allur var sem I
Djúpadal. (áningarstaður á leið
konungs til Þingvalla) borðað
standandi I stóru tjaldi. Allir hafa
dáðst að því, hvernig matreiðslu-
fólk og þjónustufólk hefur leyst
starf sitt af hendi; stúlkurnar virð-
ast þurfa minni svefn en fugl, eru
alltaf jafn kvikar og röskar í störf-
um sinum. svo ánægja er á að
horfa. Hvar sem kemur i áfanga-
stað eru þær fyrir og veit enginn
hvenær þær sofa, eða hvernig þær
komast leiðar sinnar á undan öll-
um, þó þær séu með hinum siðustu
úr hlaði. Við morgunverð var þess
minnst, að Hákon Noregskonungur
átti þennan dag afmæli. Áður en
riðið var af stað, fór konungur upp
að Laugarvatnshelli til þess að
skoða hann. Veður var indælt aust-
ur i Laugardal og þótti ferðamönn-
um fagurt að lita yfir
„engjanna grasflæmi geysivítt
þönd,
með glampandi silfurskær
vatnanna bönd,
og bláfjöll og blómgaða velli".
Til Geysis var komið kl. 6V2. Þar
var allt i bestu reglu. Jón Magnús-
son skrifstofustjóri hafði riðið
þangað deginum áður til að líta
eftir öllu og sá þess Ijós merki.
Konungur bjó i húsi þvi, er honum
var búið, en dönsku þingmennirnir,
útlendu blaðamennirnir og nokkrir
Myndavélar munu ekki hafa verið með í förinni, þegar konungur og
fylgd hans riðu til Gullfoss árið 1907. En þegar Kristján 10. kom og
reið austur 1921, var þessi mynd tekin við gömlu brúna á Brúará. Er
hér teymt undir kongungi út á brúna. Fyrr meir var aðeins brúarfleki
yfir gjána, sem skerst inn í fossinn. í baksýn sjást Brúarárskörð.
Friðrik áttundi hefur verið duglegur
ferðamaður, en andagiftin líklega
ekki að sama skapi og engum sögum
fer af þvi hvernig honum líkaði
danska þýðingin á hinni mærðarfullu
samsetningu séra Matthiasar, sem
forsætisráðherrann tók að sér að lesa
upp.
Konungur gerði heiðarlegar tilraun-
ir til þess að vera alþýðlegur og talaði
svolítið einstaka sinnum við blessaða
alþýðuna. Gaf hann fé blindum karli i
fjósi i Skipholti og þáði íslenzkan
blómvönd af konu við Efra-Langholt.
Samkvæmt fornsögum þóttu íslend-
ingar „djarfmæltir við tigna menn" á
dögum Egils Skallagrimssonar. En nú
var það allt fyrir bi og alþýðumenn
með skottið milli fótanna og lítt upp-
fsl. þingmenn i skála miklum, er
þar hefur verið reistur. Hinir í tjöld-
um. Borð var i stóru tjaldi á flötinni
hjá Geysi. Sváfu menn vel um nótt-
ina."
ísafold og Reykjavíkin segja frá
konungsförinni á svipaðan hátt; ekki
er þar minnst einu orði á veginn og
framtak þeirra, sem búnir voru að
gera þessa erfiðu leið vagnfæra.
Trúlega væri minna afrek 'að leggja
malbikaðan veg þarna austur um
þessar mundir og verður að telja
fréttamennsku blaðanna harla glomp-
átta á því herrans ári 1 907.
Konungskoman 1907 hefur ann-
ars margoft verið upp rifjuð, enda
góðar heimildir um hana í blöðum
þessa tima og ekki ástæða til að
tiunda hana frekar í smáatriðum. Eftir
dagsför til Gullfoss, var riðið austur
yfir Hvitá á Brúarhlöðum, niður
Hrunamannahrepp, áð á Álfaskeiði
og skoðaður bærinn að Reykjum á
Skeiðum. Þaðan lá leiðin niður með
Þjórsá á fund Rangvellinga við Þjórs-
árbrú, en haldið þaðan til Arnarbælis i
Ölfusi og gist þar. Síðan var riðið
suður sem leið liggur upp Kamba,
dagverður snæddur á Kolviðarhóli og
„komu allir suður svartir i framan eins
og sótarar" segir í Lögrjettu, þvi svo
mikið var rykið á reiðveginum. Hann-
es Hafstein skáld og ráðherra reið
með konungi og var kvæðið Gullfoss
eftir Hannes lesið upp á Kambabrún
og skál skáldsins drukkin.
Mikill Ijóðalestur virðist hafa ein-
kennt þessa heimsókn og ort í þeim
anda, sem nú þætti full hástemmdur
og jafnvel barnalegur. í lokahófi las
séra Matthias Jochumsson upp
kveðjukvæði til konungs. Þar er allt á
hástemmdum nótum eins og þetta
erindi sýnir:
„Vor göfuga saga gullin-óð-
vor guðleg tunga Háva-ljóð
þeim virta fylki færi.
Hans koma táknar tímamót —
hún táknar nýja siðabót,
sem allir strengir stæri!
Ber faldinn hátt, legg fjöll i krans,
ó fóstra vor, og konung lands
kveð svo það hjörtum hræri!"