Lesbók Morgunblaðsins - 22.10.1978, Side 2

Af hverju líða menn um salina með
sérstöku fasi Þegar Þeir gista á
rándýrum hótelum? Hreyfingarnar
verða vandlega silalegar, svipurinn
eins og lífið liggi viö að öllum sé Ijóst
að maður sé enginn nýliði í svona
umhverfi. O, ég kann nú aö hafa vaöið
dýpri teppi en pessi, lasm, segir
letilegt augnaráöið.
Bandarísk hótel ganga fyrir ráð-
stefnugestum viröist mér stundum.
Við hin sem vantar bara húsaskjól á
milli flugvéla eins og fyllum í eyöurn-
ar. Ég held ég hafi aldrei gist
sæmilegt hótel bandarískt að par hafi
ekki veriö haugar af sæliegu ráö-
stefnufólki úr öllum pokahornum
pessa víðáttumikla lands að hamast
viö að upplifa einhverskonar ársping:
skurðiækna, tölvufræöinga, mjólkur-
bússtjóra, jafnvel meindýraeyöa meö
kænlega dulbúið starfsheiti að bera
saman bækurnar um nýjustu vopnin í
baráttunni við blessuð skorkvikindin
sem öll afkoma peirra byggist á. Sem
kornungur maður í járnbrautarlest
vestur í Kanada lenti ég meira að
segja í klefa meö útfararstjóra sem var
aö berja heimleiöis af ársfylliríi þeirrar
ágætu stéttar. Hann sagði mér margt
um lík sem mig langaði ekki að vita.
„Have a nice day“
í sumar leiö voru þaö bankamenn og
makar þeirra sem voru aö afplána hiö
árlega stéttarbræöramót á hótelinu í
Washington sem ég gisti sem snögg-
vast. Misjafnlega timbraðir kallar í
hræðilega skræpóttum brókum flæddu
um gangana en í kjölfarið runnu
þrautsnyrtar eiginkonur þeirra sem
voru samt farnar aö gisna allnokkuö
undir stríösmálningunni sem þær virt-
ust í sumum tilvikum hafa klínt á sig
meö kíttisspaða. Mér fannst mann-
skapurinn farinn aö mæöast. baö þarf
hestaheilsu til þess aö liggja til hádegis
undir látiausum fyrirlestrum um víxla og
vaxtavexti, flengjast þá eins og vitstola
maöur á milli safna og sögustaða og
þeytast að lokum í skræpóttustu
brókunum sínum í dúndrandi átveislu
sem lyktar klukkan aö ganga fimm um
morguninn undir boröinu í einhverjum
næturklúbbnum.
Einkanlega voru frúrnar komnar meö
dálítiö sölnuö bros. Ég hef séð svipaðar
viprur hlaupa yfir andlitiö á íslensku
kvenfólki í brjálaöri törn á síldarplani:
selst sem bros. Frúrnar höföu áhyggjur
af köllunum sínum ofan á allt annaö.
Þaö var forláta sundlaug viö hóteliö þar
sem þvengmjóar keikar stúlkur, gular,
hvítar og svartar, gengu um beina á
næfurþunnum sundbolum, og kallarnir
sóttu í sundlaugina eins og krakkar í
forarpoll. Þegar þeir gengu til leiks
spenntu þeir inn ístruna í misjafnlega
árangursríki viöleitni til þess að sýnast
ungir og spengilegir.
„Have a nice day!“ hrópuðu gulu,
hvítu og svörtu stúlkurnar á eftir þeim
þegar eiginkonurnar voru aö drösla
þeim inná hótelið.Gulu, hvítu og svörtu
stúlkurnar brostu eins hressilega og
hægt er aö brosa fyrir tuttugu og fimm
dali á dag plús hlutdeild í þjórfénu. í
sumar gekk þessi kveöja eins og
faraldur um þjónustugreinar Banda-
ríkjamanna. Blaöamaður frá The
Guardian sem var þarna á ferö upplýsti
í ferðaspjalli aö hann heföi rakið hrópiö
allar götur vestur tii Kaliforníu. „Have a
nice day!“ söng konan viö kassann
hvort heldur viöskiptavinurinn var aö
borga fyrir eitt par af vesælum sokkum
ellegar aö súpa seyðið af misráönu
hádegissvalli meö koníaksendahnút.
„Have a nice evening!" fékk maöur
svo í höfuöið uppúr íimm. Pínulitli brúni
maöurinn tísti þaö á eftir mér á bjagaöri
ensku. Hann var svo mjóróma aö þaö
var næstum óhugnanlegt. Hann var á
stærð viö tólf ára íslenskan strák,
veiklulegan, og hann hafði þann starfa
aö læöast á milli hvítdúkaöra boröanna
í rauöþiljuöum veitingasalnum og sjá
um aö ísvatniö gestanna væri alltaf
ferskt. Hvíta embættistreyjan hans var
svo níöangurslega stífuö aö þeir heföu
rétt eins getaö klætt hann meö
veggfóðri. Kannski var þaö þess vegna
sem hann laut ekki fram þegar ég
stóöst ekki mátiö aö forvitnast um
uppruna hans, heldur slakaöi á
hnjáliðunum og eins og seig í áttina til
gólfsins uns nef okkar mættust yfir
súpuskálinni. Kannski áræddi hann ekki
aö beygja sig af ótta viö aö beygla
skrúöann.
Sá brjóstumkennanlegi
Aörir gestir tóku hann tali og voru
vingjarnlegir viö hann. Ég var alls ekki
^inn um aö finnast hann brjóstum-
kennanlegur. Forfeöur hans hljóta aö
hafa soltið mann fram af manni að skila
honum svona rýrum í heiminn, og hann
var svo óttalega einstæöingslegur, svo
ólýsanlega smár og umkomulaus, innan
um þessa stríööldu Ameríkana. Hann
var frá Víetnam, aö hann sagöi mér.
Hann var búinn aö vera þrjá mánuöi í
Bandaríkjunum og eina viku á hótelinu.
Hann gekk í skóla á morgnana aö
læra máliö. Ég kunni ekki viö að spyrja
hvaö haföi hrakiö hann frá átthögunum
þó þetta löngu eftir aö stríöinu lauk, en
þvert yfir Kyrrahafiö var hann semsagt
kominn og síöan þvert yfir Bandaríkin
aö skenkja ísvatn á glös á hóteli í
Washington. „Have a nice life!“
í New York er annar maöur sem á líka
langa ferö aö baki. Þýskur Gyöingur.
Hann smaug úr greipum nasistanna á
elleftu stundu og komst til Hollands, og
þaðan lá leiöin til Frakklands og þá til
Portúgal. En sumariö 1940 var Evrópa
oröin of lítil til þess aö Gyöingar gætu
dulist þar. Þaö áriö komst hann í skip
sem skilaöi honum aö lokum á land á
Bermuda og enn seinna skutu Banda-
ríkjamenn skjólshúsi yfir hann.
Hæglátur maöur, grannur, snögg-
klipptur. Einn af þeim fáu sem komust
undan. Viö tókum tal saman á leiðinni
frá flugvellinum. Þaö byrjar alltaf eins:
„Hvaöan ert þú? Einmitt? Og hvaðan
mundir þú þá vera? Hann bjargaöi
töskunni minni uppí flugvallarbílinn
þegar hvorttveggja var í bráöri hættu
aö troöast undir, taskan og ég. í New
York ganga menn fyrir olnbogunum ef
svo ber undir. Sá sem hefur skörpustu
olnbogana hefur þaö uppí almennings-
vagninn. Þó er naumast til kumpánlegra
fólk í víöri veröld þegar það þarf ekki af
illri nauösyn aö troöa mann undir.
Hýreyga sællega konan í útlendinga-
eftirlitinu þegar hún sér á vegabréfi
mínu aö ég er frá íslandi: „Kominn til að
slá okkur, þykist ég vita!“ En byrjar
samstundis aö hlægja og bætir viö:
„Nei, þiö eruö ekki af því taginu, guöi sé
lof. Þiö eruð „too proud" — of stoltir.
Þetta er óvenjulega vel upplýst kona.
Víðlesin og fylgist með. Eöa hvaö? Var
ekki einhver að tala um aö taka gjald
fyrir Völlinn? „Til leigu strax: Sérlega
hentugt pláss til hernaöarafnota.“
Vasaútgáfa
New York er eins og vasaútgáfa af
rómverska heimsveldinu aö syngja sitt
síðasta. Hún er oröin svo fátæk og
lasburða að hún orkar ekki einu sinni
aö hiröa sig. Leigubíllinn sem skilar mér
út á flugvöll er eins og hrip. Súgurinn
stendur á mig úr öllum áttum, stórborg-
arkófiö fyllir á mér vitin. Þaö eina sem
er heillegt í glamrandi farartækinu er
akfeitur bíistjórinn og svo ávarpið til
farþeganna sem blasir viö augum þeirra
þar sem þeir húka hóstandi í baksæt-
inu: „Bifreiöin er loftkæld til þæginda
fyrir þig.“
Nokkrum dögum síöar og nokkrum
hundruðum mílna neðar á landabréfinu
©
sprettur ungur hraömæltur maöur
uppúr vellandi gangstéttinni, þrífur í
handlegginn á mér og rekur annan
þrentaöan boöskap og ekki ómerkari í
lúkuna á mér. Ef ég held rakleitt á fund
Abbey Bregman (stendur á bréfspjald-
inu) eöa panta viötal viö hann meö því
aö hringja í síma 202-797-3700, þá get
ég „fundið sjálfan mig ... oröið lífsglað-
ari og afkastameiri. Gakktu undir
ÓKEYPIS skapgerðarpróf! Geröu þaö
STRAX!"
Þaö eru samtök sem nefna sig „The
Founding Church of Scientology" sem
útbýta þessum fögru fyrirheitum. „Scl-
entology1' er „trúfræöileg heimspeki-
stefna". Þaö stendur líka á bréfspjald-
inu. Þar er líka aö finna nafn stofnand-
ans og æðstaprestsins: L. Ron Hubb-
ard. Hann mundi samt ekki sjálfur leiöa
mig inní fyrirheitna landiö, jafnvel þótt
ég héldi beint til höfuöstööva hans
þarna í borginni. Hann veit ekki aura
sinna tal, maöurinn sá, og er tíöast aö
dandalast um Karabiska hafiö eöa í
Miöjarðarhafinu á lystisnekkjunni sinni.
Þessi svikamilla hans, sem byggist á því
aö plokka reyturnar af auötrúa og
einmana sálum, er plága þar sem hún
nær aö skjóta rótum.
Önnúr plága bandarísk aö mínu viti:
auglýsingaskothríöin í útvarpi og sjón-
varpi. Ég tók eitt kvöldiö tímann hvaö
væri lengsta hléiö milli auglýsinga í
hörkuspennandi sjónvarpsreyfara sem
þeir byrjuöu aö sýna um ellefuleytiö, og
þaö voru sjö mínútur sléttar. Hetjan er
komin á hælana á fúlmenninu, uppgjör-
iö verður viö næsta bar, maður heldur í
stólbríkurnar, bítur á pípuna og hrærist
ei. Spennan er í hámarki. Og breiðir sig
þá ekki skælbrosandi kvensnift þvert
yfir skjáinn og tekur til við að selja
manni svitalyktareyöi!
Fyrr um kvöldið var Elizabeth Taylor í
sjónvarpinu aö kyssa nýjasta kallinn
sinn. Hún er eins og handmáluð
postulínsbrúöa, hvað maöur sér undir
rammfölskum augnahárunum, en hún
er líka oröin dáltiö þrifleg, sú elska, svo
þaö ar hæþið þeir geti notað hana í
kvikmyndunum öllu lengur í hreinum
sætabrauöshlutverkum. Þær þurfa aö
vera mjóar og rennilegar í ár, eins og
hvítu, gulu og svörtu framreiðslustúlk-
urnar sem fyrr eru nefndar. En hún er
svo þrælheppin aö vera gift frambjóö-
anda í þetta sinn, svo aö hún er í
sviðsljósinu. Maður opnar naumast
sjónvarp aö hún sé þar ekki aö príla
uppum frambjóöandann sinn aö sýna
okkur hvað hún sé makalaus eiginkona.
Vitstola hraöi
Mér finnst svona kossaflens fyrir
framan alþjóö fremur svona bjálfalegt,
hlédrægum mörlandanum, og auk þess
ganga þvílík ósköpin á viö þetta sem
annaö á skjánum hjá Kananum. Hver
sjónvarpssekúnda er dýrmæt, og þar af
leiöandi hamast allir eins og vitstola
menn fyrir framan sjónvarpsvélarnar.
Fréttaþulirnir tala eins og gangster
heföi skrúfaö hríðskotabyssu uppí
talandann á þeim og fretaöi útum hann.
Þessir forkar væru svosem þrjár
mínútur aö hespa fréttirnar af sem
íslenskir starfsbræöur þeirra eru að
kjamsa á í hálftíma. Og þeir eru ekki
sífellt aö góna á mann útúr skjánum,
tuldrandi meö vandræöalegu brosi að
skóflustungumyndin af ráöherranum
sem átti aö sýna næst sé raunar ennþá í
framköllun. Engar slíkar snuröur á
þræöinum þar sem hvert glappaskot
kostar hálfan skýjakljúf ef ekki betur.
Meira aö segja veðurfræðingurinn talar
meö hundrað hnútna hraöa á sekúndu,
þýtur eins og fiskifluga í ham í kringum
skrautlituö veðurkortin og á í manni