Lesbók Morgunblaðsins - 31.03.1979, Blaðsíða 7

Ragnarlngi
Aðalsteinsson
HVER
VELDUR?
Nætur og daga
nornir Þræði spinna.
Ungum var mér gæfan gefin
gjöfin mér í hendur fengin
eins og Þræðir ótal lita
úr pessu mér bar að vinna
litaval og vefi dráuma minna.
Nætur og daga
nornir þræói spinna.
Lagöi ég á lífsbrautina
lagði niöur marga præöi
úr þeim öllum vildi vefa
vef sem yröi betri en hinna
glitofinn meó mynstrum drauma
minna.
Nætur og daga
nornir þræöi spinna.
Æöi marga æviþætti
ofiö hef ég varla sjálfur
furðuleg og óvænt atvik
inn í vefinn nornir spinna
rekja sundur mynstur drauma
minna.
Nætur og daga
nornir þræði spinna.
Tadeusz
Rozewicz
PABBI
GAMLI
í hjarta mínu býr hann
pabbi gamli.
Hann rakaði engu saman,
lagöi ekki korn viö kom,
keypti sér ekki hús,
ekki gullúr,
átti aldrei neitt þess háttar.'
Lifói eins og fugl
sí syngjandi
dag frá degi.
En hvernig getur fátækur verkamaöur
lifaö þannig
ár eftir ár?
Hann býr í hjarta mínu
hann faðir minn
meö gamlan hattkúf,
blístrandi fjörugt lag.
Og standandi á því fastar en fótunum,
aö hann eigi þaó víst aö komast
í himnaríki.
Gunnar Árnason þýddi.
Höfundurinn er pólskur.

Hvers ö verzlunin að gjalda
Eitt athyglisverdasta málid sem
verid hefur í brennidepli pjóðmál-
anna í skammdegi vetrarins, sem
senn er á enda, er umræöan um
stööu verslunar landsmanna. Mest
hefur borið á deilum um verslunar-
álagningu og erlenda þóknun inn-
flutningsverslunarinnar. Ljóst er aö
staöa verslunarinnar er afar bág-
borin og þarf hún á skjótri aöstoð aö
halda, ef ekki á verr aö fara.
Um árabil hafa öfgakennd vinstri
öfl unnið skipulega og markvisst að
því aö gera verslunina og verslunar-
menn tortryggilega í augum almenn-
ings meö vafasömum áróöri og
óheilindum. Talsmenn verslunar-
manna hafa því miöur allt of lengi
tekiö þessum óhróöri með lang-
lundargeði og lítið sem ekkert reynt
aö bera hönd fyrir höfuö sér. Nú
þegar verslunin á í miklum vanda á
hún jafnframt í sívaxandi erfiöleikum
meö aö fá jafnt ráöamenn sem
almenning til aö skilja vandamál sín,
vegna þess m.a. hve hún er illa leikin
eftir aöför niöurrifsaflanna.
Þar ofan á bætist aö þessi sundur-
lynda og rislága ríkisstjórn sem hér
situr viö völd hefur þaö ofarlega á
stefnuskrá sinni aö gera allt hvað
hún getur til aö veikja enn undirstöð-
ur landsverslunarinnar í pólitískum
tilgangi. Staöa verslunarinnar var
heldur bágborin eftir stjórnartíö
fyrrverandi stjórnar, sem á fjórum
árum treysti sér ekki til að leysa
verðlags- og álagningarvandamálin.
Núverandi stjórn fer því lótt með að
þrengja enn kosti verslunarinnar.
Það er sama hvert litiö er. Staöan
er víöast hvar afar slæm. Innflutn-
ingsverslunin á t.d. í vök aö verjast
vegna tíöra og ósanngjarnra árása
tækifærissinnaöra stjórnmálamanna
og framagjarnra embættismanna.
Allir sem aö þessari grein standa eru
ásakaðir meö haldlitlum rökum um
gjaldeyrismisferli og kommission-
þjófnað. Engum er hlíft og verður
hver og einn aö sanna sakleysi sitt.
Ef matvörukaupmenn biðja um
lagfæringu á álagningu verslunar-
varnings síns, eftir óöaveröbólgu og
gengisfellingar eru þeir kallaðir
„okrarar“, „aröræningjar" og „skatt-
svikarar“ af sjálfskipuöum tals-
mönnum alþýðunnar.
Ef málmiðnaðarmenn reyna aö
hækka útselda vinnu fyrirtækja
sinna til aö mæta ört hækkandi
launagreiðslum, eru þeir dregnir fyir
dóm og dæmdir fyrir brot á verö-
lagsákvæöum. Dómurinn síöan
færðurinn á sakavottorö viökomandi
til eilíföar geymslu. Hiö sama er gert
viö forráöamenn eftirmiðdagsblað-
anna, en þeir síöan látnir sleppa meö
skrekkinn, enda reyndist þaö
pólitískt hagkvæmt fyrir villuráfandi
ráðherra núverandi vinstri stjórnar.
Talsmenn samvinnuverslunar-
innar hafa margoft aö undanförnu
greint frá pví á opinberum vettvangi
aö fái kaupfélög landsbyggöarinnar
ekki leiöréttingu á verölagsmálum
sínum, veröi aö draga stórlega úr
allri þjónustu viö neytendur. Ráö-
herrar samvinnumanna í ríkisstjórn
láta þessa alvarlegu viövörun sem
vind um eyru þjóta, enda uppteknir
við að halda kommum og krötum í
ríkisstjórn svona rétt yfir blá nóttina.
Flestar aörar greinar verslunar-
innar eiga í vök aö verjast. Vara-
hlutaverslunin hefur neyðst til að
draga verulega úr umsvifum sínum
vegna skilningsleysis hins opinbera,
enda hefur verðbólgan og hin ill-
ræmda 30% regla nánast gert út af
við allt lagerhald. Skortur á varahlut-
um kemur illa við aðrar greinar
þjóðlífsins, t.d. útgerð og iðnað, að
ógleymdum bílaeigendum.
Frumskógur verölagsyfirvalda er
nú svo þéttofinn illgresi að enginn
fær lengur um hann komist. Starfs-
menn verslunar og verölagsyfirvalda
eiga nú oröiö erfitt meö aö skilja eöa
skýra allan þann hafsjó af boöum og
bönnum hins opinbera í þessum
efnum. Sem dæmi um endaleysuna
má þess geta, að í einni stærstu
matvöruverslun höfuöborgarinnar
eru notaöar 108 ólíkar álagningar-
prósentur til að veröleggja varning
þann sem þar er á boöstólum.
Það er þjóöhagslega nauðsynlegt
að tekiö veröi á þessum vandamál-
um sem allra fyrst. Verslun lands-
manna er mikilvægur hlekkur í þjóð-
lífinu sem ekki má bresta. Verslunar-
menn veröa að standa upp sem einn
maður í baráttunni við vindmyllu
verðlagsyfirvalda og fá neytendur í
lið meö sér, enda er þaö hagur
beggja að hér búi öflug og frjáls
verslun, sem þjónar öllum lands-
mönnum jafnt.
Jón Hákon Magnússon
- X'-íÆíá : ífC'. CM ; SiKs