Lesbók Morgunblaðsins - 12.05.1979, Blaðsíða 12

Guðmundur Pétursson
verkfræðingur
Greinarhöfundur starfar hjá Þýzku fyrirtæki í borginni Ahwas.
Hann var búinn að vera Þar í ár fyrir byltinguna,
kom heim til Islands um jólin, en hélt utan aftur, Þegar
óhætt var talið og starfar Þar núna.
í ÍRAN
EFTIR
BYLTING-
UNA
Svartklæddar iranskar konur
bera eldiviö á höfði sér.
Greinarhöfundur telur aö lítiö
sé amast viö bví, Þótt konur séu
klæddar á vesturlandavísu.
í marzbyrjun kom ég aftur til íran
eftir aö hafa verið fjarverandi í nærri
10 vikur á meöan mestu óeirðirnar
stóðu yfir og valdataka Khomeinis
átti sér stað. Var hér margt gjör-
breytt og nýr andi ríkti meðal fólks.
Mig langar þess vegna að segja frá
ýmsu, sem fyrir augu hefur borið
þessar síðustu vikur hér þótt blöð á
íslandi háfi vafalaust gefið lesendum
kost á að fylgjast með meiriháttar
atburöum í íran uþp á síökastiö. Hér
eru ekki gefin út dagblöð á erlendum
málum lengur, og því eru raunar
erfitt að fylgjast með hinni opinberu
pólitík í Teheran úti á landsbyggð-
inni.
Það fyrsta, sem maður tók eftir á
Mehrabad flugvelli í Teheran, var, að
allar herflugvélar og annar víg-
búnaður, sem setti ógnvekjandi sviþ
sinn á flugvöllinn, þegar ég fór úr
landi í lok desember sl., var horfinn.
Annað, eftirtektarvert, voru menn á
víð og dreif um flugvallarsvæðið að
hreinsa til og safna saman rusli, en
það var sjaldgæf sjón í íran áður.
Þotan, sem var þétt setin, lenti
snemma morguns.
Teheran skartaði sínu fegursta
undir hlíðum snævi þakktra Elburz
fjallanna. Tindurinn á Damavand,
hæsta fjalli írans, gnæfði tignarlega
yfir borginni í morgunsólinni. Allir
flugvallarstarfsmenn virtust léttir í
lund og voru kurteisir, sem ekki var
einhlítt áður. Öll fyrirgreiðsla á
flugvellinum gekk óvenju greiðlega.
Viö toll- og vegabréfsskoöun voru
ungar stúlkur í venjulegum
embættisfötum að vestrænu sniði.
Fyrir utan flugstöðina biðu ökumenn
frá fyrirtækinu fegnir að sjá okkur
aftur og heilsuöu meö miklum virkt-
um. Ökumaður minn bauö mig sér-
staklega velkominn til hins nýja íran:
„welcome to new lran“, þegar við
vorum lagðir af stað inn í borgina.
Allur annar blær var nú yfir Teheran
heldur en áður, þegar þrúgandi
spenna hvíldi yfir borginni og skrið-
drekar og hermenn gráir fyrir járnum
voru hvarvetna, búðir lokaðar og
útgöngubann eftir að rökkva tók.
Margt bendir
til að byltingin
hafi þegar
mistekizt. Nú
er talað um að
eitthvað mikið
muni gerast í
júní eða júlí.
Lífið var greinilega aftur að færast
í eðlilegt horf; það virtist létt yfir fólki
og var bókstaflega eins og fargi
hefði verið létt af borginni. Hermenn
og lögregla sáust hvergi, óeinkennis-
klæddir sjálfboðaliðar voru að
stjórna umferðinni hingaö og þang-
að, og konur voru á ferli í allavega
klæðum, rétt eins og áður en óeirð-
irnar hófust. Enginn virtist taka
sérstaklega eftir eöa skeyta neinu
um þær konur, sem voru klæddar að
vesturlandahætti.
Mjög áberandi breyting á útliti
borgarinnar hafði oröiö: Óteljandi
slagorð og spjöld í öllum regnbog-
ans litum á öllum húsum og veggj-
um, sem við ókum framhjá, svo og
myndir af Khomeini smáar og stórar
málaðar í varanlegum litum hátt og
lágt á hverja einustu byggingu. Ég
fór í nýtt, íburðarmikið hótel norðan-
lega í borginni til að hvíla mig eftir
ferðina. Þetta var 25 hæða bygging
með mörg þúsund gistiherbergjum,
sem áður voru umsetin. Nú var ég
einn af átta gestum á hótelinu, sem
var nýopnað aftur eftir byltingu.
Þarna var nóg pf starfsfólki og
þjónusta eftir því góð, en því átti
maður ekki að venjast í íran áður.
Dyravörðurinn, sem tók á móti mér
brosti sínu blíðasta; spurði hvort ég
væri nokkuð með sprengjur eða
vopn á mér, taldi sjálfur svo ekki
vera og hleypti mér þar með góöfús-
lega innfyrir. Þetta voru fyrstu áhrifin
og kynnin af íran eftir byltingu
Khomeinis og hans fylgismanna.
Daginn eftir hélt ég til borgarinnar
Ahwaz suður við Persaflóa, þar sem
ég starfaði áður og nú aftur fyrir
vesturþýzka fyrirtækið Brown Boveri
& Cie. Vinna lagðist niður hjá okkur
að mestu leyti, eins og viö flest
önnur erlend fyrirtæki hér, þegar
óeirðirnar voru sem mestar, og
útlendingum var talin hætta búin að
vera hér. Svo virðist, sem B.B.C. sé
annað tveggja fyrirtækja, sem hafa
hafiö vinnu aftur. Útlendingar eru hér
enn sárafáir, fyrir utan þá 10—15,
sem starfa hjá áðurnefndum fyrir-
tækjum viö byggingu raforkudreifi-
stöðva á þessu svæði. Hér voru áður
tugir erlendra fyrirtækja við ýmiss
konar uppbyggingu, og sérstök
verkefni í sambandi við olíuiðnaðinn
á svæðinu Ahwaz — Abadan. Störf-
uðu þá þúsundir útlendinga hér við
ýmiss konar sérhæfö störf á þeirra
vegum og einnig í trúnaöarstöðum
hjá meiriháttar írönskum fyrirtækj-
um. Amerísk og ensk fyrirtæki voru
hér í meirihluta og hafa þau öll hætt
starfsemi og horfiö á brott.
Ameríkanar og Englendingar sjást
ekki lengur og ríkir mikil andúð í
garö þeirra. Frakkar virðast eiga
mest upp á pallborðið hér vegna
stuðnings viö Khomeini, og einnig er
tiltölulega vandræöalaust aö vera
þjóðverji hér. Ég segist vera þjóð-
verji, þegar á þarf að halda gagnvart
þeim, sem ekki þekkja mig en hér
veit enginn hvar ísland er. Höfum viö
ekki oröið varir við áreitni eöa lent í
beinum vandræöum hér fyrir þá eina
sök að vera útlendingar, eins og títt
var áður, og fólk er yfirleit't vingjarn-
legt nú.
íranir hafa nú sjálfir oröið að taka
við hinum ýmsu sérhæfðu störfum,
sem útlendingar gegndu áöur og
gengur misjafrrlega. íranska raforku-