Lesbók Morgunblaðsins - 14.07.1979, Blaðsíða 9

Að ofan: Stórmerkur viðburður í lífi hvers barns. Sjáðu, það er komið
skarð, ég er búin að missa tönn. Þetta er skoðað með mikilli athygli,
en sú þriðja er feimin, — kannski finnst henni að hún sé höfð
útundan.
Til hægri:.Annar merkur áfangi. Ungi maðurinn er að fara að heiman
— í skóla og lítur björgum augum fram á veginn. Faðirinn er hugsi.
Hann er þreytulegur með vinnulúnar hendur.
Listamenn eru ekki sammála um að hann geti
yfirhöfuð talizt einn af þeim — en myndir hans
seljast nú fyrir svimandi upphæðir.
Enn úr heimi barnsins.
Hér er ungur maður stað-
inn að verki, en brotið teist
ekki alvarlegt. Jólapakk-
arnir voru bara þarna í
skúffunni og hann stóðst
ekki mátið.
vinstri: Norman Rock-
well gerði oft grín að
sér í myndum sín-
um. Hér teiknar hann
sjálfan sig að mála sjálfs-
mynd og til hliðsjónar hef-
ur hann fest upp í hornið
sjálfsmyndir eftir Rem-
brandt, van Gogh og fleiri.
mann, þ.e. þann sem fæst við að
myndskreyta bækur og blöð. Þess-
konar myndverk voru fyrir margt
löngu kallaðar lýsingar á íslenzku —
sbr. lýsingar í handritum — og
illustrator mætti því kalla lýsinga-
mann.
Það sem skiptir mestu máli er þó
ekki hvort Kanar hafi svo miklar
mætur á Norman Rockwell eður ei
— heldur hitt, hvenær myndverk
hættir að vera lýsing og fær gildi
listaverks. Takmörkin þar eru næsta
óljós. Sumar af betri lýsingum
Rockwells; til dæmis meðfylgjandi
mynd af unglingsstúlku framan við
spegil og mynd af filmstjörnu á
hnjánum — væri ugglaust talin
fullgild, list ef Ingres eða David eöa
aðrir sem máluöu undir merki
natúralismans, hefðu látið hana eftir
sig. Hitt er svo annað mál, að verk
Normans Rockwells í heild, hafa á
sér annað sniö en verk Andrew
Wieths til dæmis, sem er frábær
raunsæismálari og engum dettur í
hug að telja verk hans til mynd-
skreytinga eða lýsinga. Munurinn er
fólginn í afstöðunni. Málarinn agar
verk sitt og útrýmir hiklaust því, sem
ekki gagnast heildinni. Lýsinga-
maðurinn vinnur á hinn bóginn eins
og fréttaljósmyndari: Frásögnin situr
í fyrirrúmi; nákvæm lýsing, sem oft
verður enn nákvæmari vegna
óteljandi smáatriða.
En það er deginum Ijósara, að
hinn venjulegi Bandaríkjamaöur
gerir ekki mun á þessu tvennu og
lítur á Rockwell sem mikinn málara.
Hann var líka búinn að koma lengi
við sögu, eða frá árinu 1916, að
hann leit við á vikublaðinu Saturday
Evening Post með stranga af
teikningum undir hendinni. Rit-
stjóranum leizt vel á teikningarnar
og Rockwell birti urmul af lýsingum í
Post á 60 ára tímabili. Samtals haföi
hann þá teiknað og málað 317
forsíðumyndir, sem eru ágætur
aldarspegill og höfðu yfirleitt eitt-
hvaö fram aö færa, sem flestir
þekkja af eigin raun. Saturday
Evening Post stóðst hinsvegar ekki
samkeppnina við sjónvarpið og lagði
upp laupana, en var endurreist fyrir
svo sem tveimur árum, — og þá var
Rockwell aftur kvaddur til starfa.
Þegar þessum blöðum er flett, er
augljóst að Norman Rockwell hafði
sérstakt yndi af börnum. Öllum
hugsanlegum áföngum í lífi barna
hefur hann lýst á sannfærandi hátt;
áföngum, sem allir þekkja og vel sést
til dæmis á einni þeirra mynda, sem
hér fylgja með: Telpan, sem misst
hefur framtennurnar og finnst það
óskaplega merkilegt: Sjáðu bara. Og
hin skoðar uppí hana með andakt.
Eftirminnilega lýsti Rockwell einnig
feimnum og hallærislegum unglingi
sem nálgast elskuna sína — og hún
er ennþá feimnari. Margar mynda
Rockwells frá fyrri tíð vitna um miklu
nánari samveru kynslóöanna en nú
er orðiö. Afinn og amman eru oft
nærstödd, þar sem börnin eru.
Sjálfur eignaðist hann þrjú börn í
þremur hjónaböndum og bjó í
Stockbridge, um 400 km noröan viö
New York. Þótt alvarlegir list-
spekúlantar hafi dæmt verk
Rockwells léttvæg og afgreitt þau
sem lýsingar, hefur heldur enn ekki
orðið verðhækkun á þeim við dauða
listamannsins. Venjulegar myndir
eftir Norman Rockwell, unnnar með
olíulit, ganga nú á 15 milljónir króna,
en meiri háttar lýsingar hans eins og
þær sem á árunum birtust á forsíðu
Saturday Evening Post, ganga á
jafnviröi 47 milljóna íslenzkra króna.
©