Lesbók Morgunblaðsins - 14.07.1979, Blaðsíða 14

Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
ufiiuC fmutB 'JlDI Caeiu IR p* ul cracc - C«
K A L 1 Zec.* 'o s Æ r A R fc F
V“ u K A £> S Í2 L A- Ð i Ð fíl.Tl P R 'A
. ^ Tubt íVJ/.í, fí i M ZjzjjL gRÚN K 1 £> ! H f 55fl 'A R A R
U 6 E R 8 R Ú Æ? I Xotiui s ’/ N A A
Þ ro^ A L L A KiiM V R K A A L '1 S
A r* L T '0 5 i £ Íf lps» rU4.e- « « A R Cx R A L r
i r- ÚU D A M A N r* ».“ú A R A N A Í7ÖK H A F
U U A AO H A M 3B- fiJO- ■ c K A K A N flu 0 - A F
m R p-oK P A Lx U R AWMAK. A R A R iVÆ X N A
5 'A re<« íkHx*. R A a A s 1 R 1 5 s á
Þidua & a A f> N A SPlL ruK- ‘A T r A Æ a 1 k
dans R Æ L H A- VAÐi a M ý- R I# E N 6, L A N A
TpK M V í». 0 'A Ð 1 'LAT- li> A U S A H N E 1 N U
5viuw UP. V 1 T u R 'IK. A R A R A T 5 v*0 D U L
PlNN- S FllMl- I tí. 1 N' F | V sma- El C N do DD U DýRfl- Hlíóo 8óic- STfi F- u 13. NflUW- NflfA/5 KR' O PP-
1 m->
P UUC.- h VIÖI 8oC €> - fA N D 1 $ L'c? Nð - 1 ftall ) N
pe/rJiR As£> U N P DRHKK- UR
* PEST 'Tc’NN
ST' M R - KT V 1 ofm*i - IR MLT■
FÆF i TRoLO /MS
Vtf RK' Sy>it>Jfl út>RT| l?Fl Ffi Flj ót - I -D ■
■ 'fl LITIHW Ó’R' CnTufi
F\ M D - l 5 RÓNAL'. TFU-fí T'/ AJ i ettft VftCT M A FM Uu-iO 5K(Z- IF0PI 'A
glH- 3£ iTr ^(2-
FT- A HDH /N<L HWHT/N \ 5UI*
m\R Tt?NM
HECfJil?
'OHPIMI - iNafi Sk- fí KK4
SkTU r 'o l
SvciP \>R£MC~ INC.
5KAP ’foHhl FUCL' 1 1"» NJ FÆ f)fl ÍUU
it-ðli fl€>F) roNFri- WARK VN d i $La- Hlj .
ÍKÓLI ■ri/g iíí £ IN5
þxóf- aef- i Nn F £
kveh- fífFiJ BtÍLV- Aí>| Sk'FI
Orlagaskuld
sem við verðum
að greiða
Framhald af bís. 3.
var allt alheiðit, at þeir menn, er félitlir
váru, en stóö ómegð mjök til handa, létu
út bera börn sín, ok þótti þó illa gert
ávallt.
Ok er Þorsteinn hafði þetta mælt, þá
svarar Jófríör: „Þetta er óþínsliga mælt,“
segir hon, „slíkr maðr sem þú ert, ok mun
þér eigi sýnast þetta at láta gera, svá
auðigr maðr sem þú ert.“
Þorsteinn svarar: „Veizt þú skaplyndi
mitt,“ segir hann, „at eigi mun hlýðisamt
veröa, ef af er brugðit."
Síðan reiö hann til þlngs, en Jófríðr
fæddi meöan meybarn ákafa fagrt. Konur
vildu þat bera at henni, en hon kvað þess
litla þörf ok lét þangat kalla smalamann
sinn, er Þorvarör hét, ok mælti hon:
„Hest minn skaltu taka ok leggja söðul á
ok færa barn þetta vestr í Hjarðarholt
Þorgerði Egilsdóttur ok biö hana upp
fæöa með leynd, svá at Þorsteinn verði
eigi varr viö, ok þeim ástaraugum renni
ek til barns þessa, aö víst eigi nenni, ek,
at þat sé út borit. En hér eru þrjár merkr
silfrs, er þú skalt hafa at verkkaupi, en
Þorgerör skal fá þér fari vetr þar ok vist
um haf.“
Þorvarðr gerði sem hon mælti. Síðan
reiö hann vestr í Hjarðar holt meö barnit
ok fékk Þorgeröi í hendr, en hon lét upp
fæöa landseta sína er bjuggu inn á
Leysingjastöðum í Hvammsfirði.
„Nú liöu svá sex vetr, at þetta varð ekki
víst. Ok þá reiö Þorsteinn til heimboös
vestr í Hjarðarholt til Ólafs pá, mágs síns,
Höskuldssonar, er þá þótti vera með
mestri viöingu allra höfðingja vestr þar.
Þorsteini var þar vel fagnat, sem líkligt
var.
Ok einnhvern dag at veizlunni, er þat
sagt, að Þorgerör sat á taji við Þorstein,
bróður sinn, í öndvegi, an Óláfr átti tal við
aöra menn. En yfir gegnt þeim á bekkin-
um sátu meyjar þrjár.
Þá mælti Þorgerðr: „Hversu lízt þér,
bróöir, á stúlkur þessar, er hér sitja gegnt
okkr?“
Hann svarar: „Allvel," segir hann, „ok
er þó ein fegrst miklu, ok hefir hon
vænleik Óláfs, en hvíti ok yfirbragð várt
Mýramanna."
Þorgerðr svarar: „Víst er þat satt, er þú
segir, bróðir, at hon hefir hvíti ok yfir
bragö várt Mýramanna, en eigi vænleik
Óláfs pá, því at hon er eigi hans dóttir."
„Hversu má þat vera?“ segir Þorsteinn,
„en þó sé hon þín dóttir.“
Hon svarar: „Meö sannendum at segja
þér, frændi," kvað hon, „þá er þessi þín
dóttir, en eigi mín, in fagra mær," — ok
segir honum síöan allt, sem farit hafði, ok
biör hann fyrirgefa sér ok konu sinni
þessi afbrigöi.
Þorsteinn mælti: „Ekki kann ek ykkr aö
ásaka um þetta, ok veltr þangat, sem
vera vill, um flesta hluti, ok hafiö þit vel
yfir slétt vanhyggju mína. Lízt mér svá á
mey þessa, at mér þykkir mikil gifta í at
eiga jafnfagrt barn, eða hvat heitir hon?“
„Helga heitir hon,“ segir Þorgerðr.
„Helga in fagra," segir Þorsteinn. „Nú
skalt þú búa ferð hennar heim meö mér.“
Skyldi hún klípast
meö glóandi töngum
og hægri hönd af
höggvast á undan
aftökunni
Þegar kristni var lögtekin á islandi var
bannaö aö bera börn út og lágu þungar
refsingar viö. Þær voru samkvæmt hinni
gyöinglegu kenningu, auga fyrir auga og
tönn fyrir tönn eða vel þaö stundum. Þaö
var dauöasök.
Síöasta aftaka í Skagafiröi var sumariö
1790. Þá var Ingibjörg Jónsdóttir vinnu-
kona á Hofsstööum hálshöggvin í Hellu-
hólma hjá Víöivöllum. Hún haföi fætt
líflítiö barn á laun og boriö út.
Þrír dómar gengu í máli þessu. Fyrst
var héraösdómur og voru í honum átta
bændur og fyrirmenn í héraöi, með
Vigfúsi Scheving er þá var sýslumaður
Skagfiröingar.
Ingibjörg Jónsdóttir var dæmd fyrir
héraösdómi til að klipast 5 sinnum með
glóandi töngum, „hennar hægri hönd
lifandi af höggvast með öxi og síöan
höfuðið, hvar eftir líkaminn leggist á
steglur, en höfuöið ásamt höndinni fest-
ast upp á stjaka".
Mál Ingibjargar var nærri tvö ár fyrir
dómstólum. Árið 1789 var þaö tekið fyrir
á Alþingi og var héraðsdómur staöfestur í
Lögþingsréttinum, þar sem Magnús
Stephensen var í forsæti. í þeim dómi var
klip meö glóandi töngum og handarhögg
fellt niöur. í forsendum fyrir þeim dómi, er
þess getið aö Ingigjörg Jónsdóttir hafi
fengiö góöan vitnisburö um gott og
meinlaust framferöi, en þann vitnisburð
gáfu, síöasti húsbóndi hennar á Hofs-
stööum og séra Guðmundur Sigurðsson
prestur á Baröi í Fljótum, en þar haföi
Ingigjörg veriö lengst æfi sinnar.
Lögþingsdómurinn gekk til hæstaréttar
og var staðfestur þar 26. maí 1790.
Dómarar hæstaréttar uröu ekki sammála
um niöurstööu. Einn vildi dæma Ingi-
björgu til sex ára tukthúsvistar, fimm til
æfilangrar tukthúsvistar, og sex til
dauöa, þeirra á meöal var dómsforseti.
400 af félagslegum
ástæöum, frjálslyndi
og handahófi
Þaö er enginn eðlismunur, aöeins
stigsmunur á því, aö bera út barn, sem
hefur fæöst og eyða fóstri. Þaö hlýtur aö
setja hroll aö hugsandi fólki, vegna
fóstureyöinga hér á landi síðustu árin.
Sú þjóö er hnípin, sem hefur lamaöa
siögæöisvitund og hallar sér fjær Kristi,
en nær Þór, sem vill þó naumlega taka
viö þeim lýö, sem deyöir afkvæmi sín, „ok
þótti þó illa gert ávalt", er áöur vitnaö til.
íslenska þjóðin er ekki í neinum
efnahagslegum vanda Hér er nú velferö-
arþjóöfélag. Allir hafa nóg að boröa og
búa í hlýjum húsum. Þjóöinni fjölgar lítiö.
Fjölskyldustærö hefur minnkaö. Nú er
þaö allalgengt aö karl og kona, sem búa
saman eiga 1 til 3 börn, en áöur voru oft
6 til 10 börn í fjölskyldu.
Það eru engin rök til fyrir því að fækka
þurfi barnsfæðingum af félagslegum
ástæöum eöa ööru ímynduöu tilefni.
Auövelt er aö bæta hag einstæöra
mæöra og svo getur þjóöfélagið tekiö viö
börnum þegar foreldrar hafa ekki artir til
aö ala þau upp.
Lög um fóstureyöingar, sem voru í gildi
til 1975, voru góö og þeim heföi ekki átt
aö breyta. Samkvæmt þeim lögum mátti
ekki eyöa fóstri, nema aö yfirveguðu ráöi
lækna vegna sjúkdoma og þegar líf
moöur er í bersýnilegri hættu. En hvers-
vegna átti barn aö deyja til þess aö móöir
héldi lífi? Siöfræöi varöandi þaö er í
ábúðarlögum. Sá sem hefur búiö á jörö
hefur meiri rétt, en sá sem kemur aö og
vill fá ábúðina, en sá sem fyrir er veröur
aö hverfa á braut.
Þaö var eins og springi stíflugarður,
þegar hin nýju lög um fóstureyöingar
tóku gildi. Á árinu 1976 voru fóstureyð-
ingar 367 og á næsta ári 1977 fjölgaöi
þeim í 447, en þar af munu 48 hafa verið
af læknisfræðilegum ástæöum, en nær
400 af félagslegum ástæðum, frjálslyndi
og handahófi. Mun ekki þessi tala hækka
á næstu árum upp í 600 á ári?
Það má með sanni segja, aö nokkur
hluti þjóðarinnar, að minnsta kosti, hafi
lamaöa siögæöisvitund og kennilýöurinn
á íslandi lætur ekki til sín heyra um þau
fjöjdamorö, sem fóstureyðingar eru.
í Þjóðviljanum 31. mars síðastliðinn er
þversíöugrein, sem ber yfirskriftina: „Al-
þjóölegur baráttudagur fyrir frjálsum
fóstureyðingum, getnaöarvörnum, gegn
þvinguöum ófrjósemisaögeröum — fyrir
rétti konunnar til aö ráöa yfir eigin
líkama".
Efst á blaðsíðunni eru myndir í röö af