Lesbók Morgunblaðsins - 22.09.1979, Blaðsíða 14

Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
-flUmar'Vr ÍNÖr- IR íucu AR íetw 1* ÍUU : 1
7 n -* S X r O Æ. 1 N 0. 7 A T
hs / o L 'o ~~ Æ Ð A PÚK AR 'A R A R
bi R- tin ka A r A í A VI - H LJ. S n HÁe <k Æ R A RT- LoC U M Æ
' 77^7 r. A a N A u c. A 5/1« Af H V - A Ð
Káía
H V - F L • • o ÖL R A iir il BtOM S M 'A ffeiM £ 1 <L R A
Kv£«- VATH L Á R A R R k mV' B (R A G Ð SP/L 'a 5
£WD- IKd A fi f? e líWf, o s A /■“ t L i «e\t> Æ 5 r
KR- A £> N A CL A Ð K « A F A R flM 1 u 4-
Ct |M»r G K 1 L L A UÐM u N fS A finiiT rru- o L ri V
& L £ 1 £> A « þKAUT fJ KVM8 A M 1 ríveu J>/R t
A Stá v- C. KÍÍÁ'. L U öí G. A N U jftfí P u -Ð
A f\ u £ A (R MU>\* 'Á 5 A K M (Z Y£RX FÆRl
F 'o Ð R A FL SPIL 'A T r U }<UM £ * T A
lýf/rr A 3> A L L f«E4 T A u S> ein- Keuui A Ð A L
1 ,Vjé UR yiABuK LA. R. U/\ <i\ » r 1 I UMDlR- STADA pTZkTT AK Líóð ÍíLPiL e íí- A R k c ii MAF M p|||§|j|||p|jP 1 N |
m Éi) Ir
i' 1 FÆS- IR. 5ÓLC- /N i V H L fl
Ce Ul 5L5 BELTi Muld- MRS 1 • HAviða VAXTAC- yiAaN í
ORK- U/J 1 N 5kva/- fÆRfl PYALl
A AJ FIUl $7ÆÐ\
U AFhí veteM- fæ i Tapa bsm- STÆÍ>- |R 5ÓAR K'/A'
wm QPiuts- 1 N Pi áu£>l ÖPL(C.C^- C*- 1 \Jonu m
R Am- í> ýiz Poa i SLbro Htí. SKR- /RAR- AR
iVELCr URllJH UNJ) UKl
EYÐI- m oric 1N m HEUitR * P^Fí
V/ETT 1 WR R 3/trn la r~\
Mumdi HLIú£>. rzefl- [ÍH S S 'EE - H L 5 • ÁT1 'A f/fri taní;i
/NZG /LÁT
ÚP' 0>ÝR MTÓÁ
Beyú- 7 A ÚRt'IM- IIL ^t'LT tÁTtÍM- i a Fdfl$CTN ÚLiÐ
FEMC- UR ’a H£nd\ 'OHR- eiNK- AR
iAUM- CIRlWhJ 'fcHT- l€> /WAMHS- A/AFM
„Þið látið allt flakka"
Arthur Miller í Kína
Já. Og Mark Twain."
Framhald af hls. 3
„Viö erum meö eina þýdda bók frá
Bandaríkjunum í rithöfundasamband-
inu.“
„Hvaöa bók er það?“
„Jónatan mávur. Enn sem komið er
fá hana ekki aðrir en fólk í samband-
inu, ekki almenningur."
„Er það eina nýlega bandaríska
bókin sem hefur verið þýdd?“
„Ég hef líka lesiö Love Story. Hvaö
finnst þér um þessar bækur?“
Þaö var ómögulegt aö dæma af
tóninum hvort hann var aö fiska eftir
hrósi fyrir aö Kínverjar heföu þýtt
þessar bækur eöa aö ég samsinnti því,
aö þær væru ekki serlega merkilegar.
„Þaö er allt í lagi meö þær,“ sagöi
ég, „en við eigum til betri.“ Hann
kinkaöi kolli, en svipbrigðalaust.
„Veistu af hverju þessar bækur voru
valdar til þýöingar?”
„Vegna þess aö þær voru svo
vinsælar. Menn álitu aö þær gætu
hjálpaö okkur aö skilja Bandaríkja-
menn."
„Það var einmitt.“
„Já.“
„Og finnst þér aö þú hafir eitthvaö
lært af þeim?“
Hann yppti öxlum og horföi út í
loftið. „Þaö er erfitt aö segja, þetta er
allt svo fjarlægt okkur.“
„Ég geri ráö fyrir að þiö eigiö Jack
London?"
Mér fannst líklegt aö Rússar heföu
séö til þess á sínum tíma, þar sem
hann var í uppáhaldi hjá þeim sem
þjóöfélágsrithöfundur áratugum
saman.
„En Hemingway?"
Sjaó Jú leit óvissum augum til Sú
Kúang og hann sagöi nafnið meö
kínverskum framburöi. „Já, viö vorum
meö Galmla manninn og hafið fyrir
mörgum árum síöan."
„Og Faulkner, eöa hvaö?“
Sú Kúang bað mig nú að stafa
nafniö og sagði síöan „Fok-æ-nu“ viö
Sjaó Jú. En hann haföi aldrei heyrt
hann nefndan né heldur Steinbeck eöa
nokkurn annan bandarískan höfund,
sem ég nefndi. í mildum augum Sjaó
Jú sá ég Bandaríkin líöa burt einhvers
staöar í grennd viö Vetrarbrautina.
„Viö höfum Balzac.“
„Hann er franskur."
„Já.“
En enga enska höfunda eöa aöra
útlenska nema Tsékov og Tolstoj; ekki
Dostoévskí, þó aö hann kannaðist viö
nafnið.
Ég var gáttaöur á ókunnugleika
rithöfundarins, sem sat þarna á móti’
mér bak viö sódavatn og epli og
slikkerí þennan fagra dag, þar til mér
flaug í hug gamall brandari um Eng-
lendinga; um fyrirsögn í ensku blaði
sem hljóöaöi þannig: „Niðaþoka —
meginlandiö einangraö." Hvaö þekkti
ég marga kínverska rithöfunda, ég sem
var frjáls aö því aö lesa hvaö sem var?
Og haföi hann ekki meiri ástæöu til aö
sitja í sínu horni meö milljarð samlanda
í kringum sig, fjórðung mannkynsins,
heldur en Bandaríkjamenn, sem aöeins
eru um tvö hundruö milljónir? Landar
hanS voru reyndar fleiri en allir íbúar
Evrópu, Rússlands og helmingur Ind-
verja saman komnir. Hver var útkjálka-
maður og hvor ekki?
Ég hugsaði um þetta langa stund og
komst aö þeirri niöurstöðu, aö hann
væri útkjálkamaðurinn, ekki síst vegna
þess aö honum fannst þaö sjálfum.
„Viö erum langt á eftir", sagöi hann aö
lokum. „Viö höfum ekki nóg af þýöend-
um úr þessum málum, og síöustu árin
var allt útlenskt forboðiö eöa gert
tortryggilegt." En svo var eins og
honum fyndist aö hann heföi tekiö of
stórt upp í sig. „Ég man aö viö erum
nýbúnir að gefa út þýöingu á Pétri
Gaut, sagöi hann.
Ég reyndi aö láta í Ijós, aö ég mæti
viðleitnina. Okkur bar nú aö ströndinni
þar sem „Marmarabáturinn" liggur.
Þetta er steinbákn í bátslíki,
„furöuverk“, sem síöasta keisaraynjan
fann upp á um aldamótin. Þaö er á við
tveggja hæöa hús meö utanborðshjóli
og minnir helst á Mississippi-gufuskip.
Keisarafrúin lét gera hann fyrir fé, sem
átti aö láta í sjóher til aö spyrna gegn
erlendum-yfirgangi. Á vissan hátt má
segja, aö hún hafi breytt rétt, því aö nú
er þessi lystigaröur til í Kína og
Marmarabáturinn meö, kostaöir meö
, fé, sem ekki heföi haldið aftur af
Japönum eða Vesturlandabúum í eina
viku.
„Sannleikurinn er
aldrei bein lína“
Arthur Miller fór til Kína í boöi
Vináttufélagsins. Þaö haföi í för meö
sér „hóf“ og „móttökur“ á hverjum
viökomustaö. Miller komst þó aö því,
sér til léttis, aö hófin voru fámenn (svo
að maturinn kom alltaf heitur til
gestanna) og aö hann slapp meö að
skála tvisvar til þrisvar (í Mao Tæ, sem
líkist helst vodka, meö 60% áfengis-
magni).
Gestgjafarnir voru oftast rifhöfundar
eöa listamenn. í Kveilin var sá, sem tók
á móti Millerhjónunum, varaformaöur í
Byltingarráöi borgarinnar, flokks-
forystumaöur, hálffimmtugur og léttur í
lund.
Gestgjafi okkar var flokksfélagi og
starfsmaður Byltingarráðsins, en samt
var opinskáastur og hreinskilnastur
allra þeirra, sem viö höföum hingað til
hitt, og þess vegna spuröi ég hann,
hvaöa ráö heföu veriö hugsuð út til aö
koma í veg fyrir þaö, sem menn
kölluöu nú upphátt fasisma í Kína. En
hann stífnaði líka og fór að skríkja
(með hljóöi sem táknar þegjandi viöur-
kenningu á staðreyndum, en aö um
leið er gert lítið úr þeim á yfirborðinu
en ekki endilega undir niöri. Þessar
kínversku skríkjur eru ómetanlegar,
þegar snuröa hleypur á þráöinn í
samskiptum fólks, til að leysa hana en
jafnframt til aö sýna að hún hafi
hlaupið á þráöinn). Stífni hans sýndi
skýrt, aö spurning mín var meira en
orðaleikur.
Hann svaraöi fyrst meö almennum
yfirlýsingum án þess aö fullyröa of
mikið. „Já, þetta er vandamál, sem viö
þurfum aö taka til athugunar. En síöan
fjórmenningaklíkunni var kollvarpaö,
er fólk meira á verði, og þaö lætur ekki
slíkar öfgar viögangast aftur."
„En hvernig fer það aö því aö láta
þaö ekki viögangast? Stjórnin hefur
yfirumsjón meö blöðunum, ekki satt?“
„Jú, auövitaö."
Hann var greinilega til í tuskiö, svo
aö ég ákvaö aö leiöa málin til lykta.
„Og flokkurinn tekur ekki mjúklega á
andspyrnu, eftir aö stefnan er mörkuð,
eöa hvað?“
Þaö var enginn leikur fyrir hann aö
jánka þessu, en hann herti upp hugann
og kinkaöi aö síöustu kolli. „Nei, satt er
þaö,“ sagöi hann og skríkti.
„Er þá ekki tími til kominn og ykkur í
hag, aö sett veröi upp einhver stofnun
méö sjálfstæöu áfrýjunarvaldi, sem
dæmi? Ég á viö blöö eöa jafnvel útibú