Lesbók Morgunblaðsins - 13.10.1979, Blaðsíða 10

Meö opin augu...
Framhald af bls. 9.
og leit niöur til okkar. Eftir drykk-
langa stund segir hann: „Bjóddu
manninum upp — hann er svo
fallega hæröur. Viö gengum upp; ég
heilsaði og Kjarval muldraöi eitt-
hvaö, sem ég náöi ekki alveg, en
efnislega var þaö á þá leið, aö maöur
eigi aö þekkja fólk af háralaginu. Ég
var þá meö töluvert brúsandi hár og
hrokkiö.
Af einhverskonar lotningu eöa
feimni bar ég aldrei upp erindið. Ég
var alveg bergnuminn. Kjarval var þó
ekki aö mála; hann var á rölti og
söng og leyfði okkur aö skoða. Ég
virti staðinn fyrir mér meö tilliti til
þess aö taka myndir og var strax
ákveðinn í aö koma aftur og þá meö
myndavél. Kjarval var meö mynd á
trönunum, — þaö var konumynd í
svanslíki, áhrifamikiö málverk, sem
ég man vel eftir og spuröi hann, hvaö
myndin héti. „Giovanni", svaraöi
hann. Og heimsókninni var lokiö.
Ég beiö síðan eftir kalli; var of
feiminn til aö fara bara meö mynda-
vélina og láta slag standa. Tíminn
leiö og svo spyrst þaö, aö Kjarval sé
kominn á sjúkrahús. Sveinn hringdi
þá í mig og sagðist ekki búast viö
föður sínum aftur á vinnustofuna. En
honum fannst rétt aö mynda vinnu-
stofuna eins og Kjarval haföi skilið
viö hana. Ég fór þá aö vörmu spori
og tók margar filmur, bæöi í lit og
svart-hvítar. Og ég notaðist ein-
göngu viö þaö dagsljós, sem fyrir
var. Allt var þá meö kunnuglegum
ummerkjum og eins og ég haföi áöur
séö: Skrælnaðir blómvendir, sem
einhverjir ókunnir aödáendur og
vinir höföu sent listamanninum og
hann lét síöan standa. Og þar var
uppþornuö súkkulaöiterta, búin aö
vera þar einhvern óratíma án þess
aö hann heföi nokkru sinni snert við
henni, en minnisstæðast var þó aö
sjá léreft, sem Kjarval hafði sett á
blindramma, — stillt því upp á
trönur, þar sem litirnir hans lágu og
málað á þaö meö daufum brúnum lit
autt málaraspjald eöa palettu. Undir
því stóö: Jóh. S. Kjarval. Þaö var
eins og hann heföi vandað undir-
skriftina meira en hann var vanur.
Þannig var viðskilnaöur hans, líkt og
hann vildi segja: Þá er þessu verki
lokið, hér setjum viö punktinn og ég
þakka fyrir mig.
Þetta var 1969. Síöan eru liöin tíu
ár og fannst mér því tími til kominn
aö koma þeim fyrir almenningssjón-
ir.“
Rafn Hafnfjörö fer í leiðangra á
hverju sumri og raunar á öllum
árstíöum. „Ströndin heillar mig alltaf
mest“, segir hann, en á sýningunni
eru líka myndir frá Hveravöllum og
Sprengisandi. Stundum myndar
hann sama staö á sumri og aftur á
vetri og samanburðurinn veröur oft
eftirminnilegur. Eitt eftirlætis mynd-
efni Rafns er hafrót við strönd eöa
aöeins alda, sem brotnar viö sand.
„Mér finnst, aö Ijósmyndin nái betur
en aðrar aðferðir listrænnar tján-
ingar, þessari hreyfingu, sem verður
viö sjávarströnd. Svisslendingarnir
spuröu líka margoft, hvort allar
þessar myndir gætu veriö frá íslandi,
svo ólíkar sem þær voru,“ segir
Rafn.
Rafn Hafnfjörö er fæddur og
uppalinn í Hafnarfirði. Ungur fór
hann að stunda myndlistarsýningar
inni í Reykjavík. Gjarnan heföi hann
þá viljað komast í myndlistarnám í
Handíöaskólanum, en aöstæöur
hans komu í veg fyrir þaö. Aftur á
móti eignaðist hann um fermingu
venjulega kassamyndavél og minnist
þess, aö í för meö íþróttafólki til
Vestmannaeyja, heillaöist hann
meira af klettunum þar og myndaði
þá meira en íþróttakappana. Síðan
er hann búinn aö eiga og nota æöi
margar myndavélar, en kominn
niöur á þaö núna aö nota einvörð-
ungu Hasselblad 6x6 og 35 mm
Canon AE1. Hann er lærður off-
setprentari og var meðal brautryöj-
enda í offsetprentun litmynda í
prentsmiöjunni Litbrá, sem hann á
og rekur enn þann dag í dag.
Myndir Rafns Hafnfjörö prýöa
bækur og bæklinga, sem út eru gefin
meö þaö fyrir augum að auglýsa hina
óvenjulegu náttúru íslands. Og í
nýjasta hefti Canon Chronicle er
falleg og áhrifamikil mynd eftir Rafn í
opnu: Skammdegi á Hellisheiöi,
dauf, rauöleit skíma á fjöllum, en
blár skammdegisskugginn fallin á
landiö og rofinn aðeins af bílljósum á
svörtum veginum. En fyrir utan
sýninguna á Kjarvalsstööum núna,
er þaö mesta sem hann hefur ráöizt
í, þegar hann var fenginn til aö
skreyta meö Ijósmyndum íslands-
deild Heimssýningarinnar í Montreal
1967. Þá tók Rafn nærmyndir af
ýmisskonar útflúri íslenzkrar náttúru;
stækkaöi og vann á svo sérkenni-
legan hátt, aö mörgum þótti sem
myndirnar væru abstrakt skreyt-
ingar.
Þaö vakir kannski ekki fyrst og
fremst fyrir Rafni aö sýna meö
Ijósmyndalegri nákvæmni, hvernig
einhver staöur lítur út, — heldur aö
fá listrænt og skáldskaparlegt inn-
tak. „Nú orðið les ég varla aörar
bækur en Ijóöabækur", segir hann, „
og oft hef ég í huga ákveðnar
Ijóölínur, þar sem ég stend og
munda myndavélina. Eg hef alltaf
veriö mjög handgenginn Ijóöum".
En þaö er athyglisvert, aö Rafn er
meö samheiti á sýningunni; þaö
sama og er yfirskrift þessarar grein-
ar. „Meö opin augu“. í því felst
ákveðin ábending til okkar allra, sem
höfum kannski ekki alltaf augun opin
svo sem vert væri og horfum án þess
aö sjá. „Ég lít á sýninguna sem
framlag til þess aö opna augu fólks
fyrir fegurö landsins og margbreyti-
leika; til þess aö hvetja uppalendur
og aöra til aö koma auga á, hvert
tjáningartæki myndavélin getur ver-
iö“.
Gísli.
Gísli Þór Gunnarsson
Bm
Brei sí þvi N
T
r

maáAfrá
Trúbrot/ Brot aff því
besta.
Steinar h/f
Fyrsta platan sem ég eignaðist
um ævina var „Lifun" Trúbrots. Á
hverjum degi í hálft ár sat ég sem
límdur viö plötuspilarann og hlust-
aði bergnuminn á sömu lögin aftur
og aftur. Ég var fullkomlega sann-
færður um að þetta væri hápunkt-
ur allrar listrænnar sköpunar. Að
vísu var ég aðeins þrettán ára
þegar þetta var, svo ég haföi ekki
mikinn samanburö.
Síöastliðiö vor sýndi Steinar
Berg það lofsverða framtak aö
gefa út tveggja platna albúm með
úrvali úr verkum Trúbrots. Óperan
„Lifun" er þar birt í heild sinni auk
samansafns af lögum af þrem
öðrum plötum hljómsveitarinnar.
Þaö voru liðin sjö ár síðan
óperan „Lifun“ hreif mig sem mest,
þegar ég setti hana á fóninn á
nýjan leik, nú fyrir skömmu. Ég var
spenntur að vita hvort „Lifun" væri
eins góð og mig minnti.
Viti menn! Operan hitti beint í
mark enda skildi ég nú enska texta
plötunnar mun betur en áður.
„Lifun“ lýsir lífi einstaklings frá
fæðingu til dauöa. Trúin á lífið
gengur eins og rauður þráður í
gegnum verkið. Sá sem hlustar á
plötuna kynnist fyrst hamingju-
sömu barni sem er umvafið for-
eldrakærleik. Þegar foreldrarnir
neyöa barn sitt til aö fara í skóla
þá rofna tengsl þess viö foreldrana
og barniö fyllist vanmáttarkennd
og einmanaleika. Það birtir þó yfir
þegar einstaklingurinn uppgötvar
kynferöisaðdráttarafl sitt og hann
tekur aö glíma við lífiö sjálft.
Grámolla hversdagslífsins blasir
við manninum eftir að skóla lýkur
og hann tekur aö stunda fast starf.
Honum finnst hann vera án sam-
bands við annað fólk og hann spyr
sjálfan sig hvort lífið sé honum
raunverulega einhvers viröi. Svarið
kemur ekki fyrr en einstaklingurinn
er orðinn gamall. Þá er hann
hættur aö vonast eftir nokkru af
lífinu og svo undarlega vill til aö þá
tekur hann að njóta lífsins. Minn-
ingar um góöa daga meö konu sér
Þ*-..
H eint&vaiMarliólo
við hlið og barnahóp verma hann í
ellinni og gera seinustu ævidagana
bærilega.
Megininntak óperunnar viröist
vera áminning til fólks um aö láta
ekki hraöa og samkeppni nútím-
ans glepja sig, heldur gefa sér tóm
til aö leita einhvers dýpri skilnings
á tilgangi lífsins.
Úrval laga af þrem öðrum plöt-
um hljómsveitarinnar er á hinni
plötu albúmsins og eru flest lögin
létt og skemmtileg.
Saga Trúbrots eftir Ómar Valdi-
marsson fylgir meö albúminu og er
hún mjög skemmtileg aflestrar.
Auk þess eru allir textar prentaðir
á bakhliö plötuumslagsins og er
umslagiö smekklega unniö.
Heimavarnarliðið
— Eitt verð ég að
segja þér
Miðnefnd S.H.A./
Karnabær
„Ég er of meðvitaður um ófull-
komleika mannskepnunnar til að
láta misgjörðir hennar ergja mig.
Mitt mótmeöal er að kljást við
ranglætiö hvar sem ég kem auga á
þaö, ekki að særa ranglætarann,
alveg eins og ég myndi ekki kæra
mig um að vera minntur á ranglæt-
iö sem ég held stööugt áfram aö
fremja.
Hatið syndina en ekki syndar-
ann.“
Mahatma Gandhi.
Þessi tilvitnun var höfð eftir
meistara Gandhi sem barðist sig-
ursælli baráttu gegn yfirráðum
Breta yfir Indlandi.
Ástæöan fyrir því að ég kem
meö þessa tilvitnun hér, er sú aö
mér finnst hún eiga vel við baráttu-
aðferðir „Heimavarnarliðsins"
gegn herstöð Nató á Miðnesheiði.
Höfundar efnis á plötunni hafa
það að leiöarljósi að gagnrýna
hlutiægt, í staö þess aö beita fyrir
sig smásálarlegu persónuníði.
Ég hiröi ekki um að telja upp
nöfnin á öllum hinum áheyrilegu
listamönnum sem láta Ijós sitt
skína á plötunni.
Einn maður á þó öðrum
mönnum hrós skiliö fyrir hvaö vel
hefur til tekist meö þessa hljóm-
plötu. Hann er Siguröur Rúnar
„fiðla“ sem hefur útsett öll lögin
auk þess sem hann hefur samiö
fallegasta lag plötunnar viö hið
gullfallega kvæöi „Fylgd" eftir
Guömund Böðvarsson. í kvæöinu
talar Guömundur til sonar síns og
brýnir fyrir honum aö selja aldrei
landiö sitt fyrir erlent gull. Guö-
mundur getur örugglega legiö ró-
legur í gröf sinni, því sonurinn
hefur bersýnilega meðtekið
boðskap hans. Lag Böövars Guö-
mundssonar á plötunni sannar það
svo aö ekki veröur um villst, því
þar eru stuðningsmenn hersins
dregnir sundur og saman á háði.
Jafn skemmtilegar plötur og
þessi hafa ótvírætt áróöursgildi.
Án þess aö ég ætlaði mér þaö
fyrirfram var ég farinn að raula
fyrir munni mér „ísland úr Nató og
herinn á brott."
Nú bíöa menn bara spenntir
eftir mótleik Varöbergs. Hvenær
skyldu þeir gefa út sína plötu?