Lesbók Morgunblaðsins - 24.05.1980, Síða 6

Björn Jakobsson
framkvæmdastjóri
„Sarazaehedi“
Göngu okkar inn í heim þúsund og
einnar nætur var ekki lokið þennan dag.
Við kveldveröarboröiö á Park Hotel
sagði ég við endurskoöandann: „í dag
höfum við séð mesta dýrgripasafn
heimsins og nú legg ég til að viö göngum
út í borgina og sjáum hvort við finnum
ekki sjálfir einhverja demanta í mannfé-
lagsins grjótskriði.“
Við vorum orönir hálf villtir í einu af
eldri hverfum borgarinnar og vorum að
reyna að ramba á rétta leiö til baka,
þegar við heyröum daufan óm af hljóö-
færaleik og söng úr kaffihúsi hinu megin
við götuna. Við gengum á hljóðið. Inni sat
slangur af fólki, mestmegnis karlmenn.
Fólkið sat við smáborð og drakk sumt
tyrkneskt kaffi en aðrir einhver
ávaxtavín, sem drukkin voru úr ílátum
líkast uppháum bollum. Viö settumst við
lítið borð rétt hjá hljómsveitinni.
Hljómlistin kom frá tveim karlmönnum
sem léku á strengjahljóðfæri og söngur-
inn frá ungri konu, sem var hærri vexti en
algengt er á þessum slóðum. Stúlkan var
klædd í svart síöpils og útsaumaöa
blússu líkast þjóðbúningi. Um herðar sér
haföi hún dumbrautt sjal og náöu endar
þess að framan niöur í mitti. Þegar hún
song hélt hún í enda þess og notaöi sjalið
þannig sem túlkunaratriði viö sönginn,
þegar hún hreyfði hendurnar.
Við komumst fljótt aö því að þetta
kaffihús var tengt héraðinu Azerbaijan.
Við pöntuðum okkur flösku af hvítvíni frá
Azerbaijan sem viö höfðum reyndar áöur
komist í kynni við á hótelinu, með
matnum þar.
Sagt er að frá Azerbaijan komi
fegurstar konur og Ijúffengustu vín í
þessum heimshluta. Söngkonan virtist
sanna það fyrrnefnda og vínið í krúsum
okkar það síöarnefnda. Ég sagði við
endurskoðandann: „Mér er sama hvaö
þessi söngkona annars heitir, en ég skíri
hana umsvifalaust Sarazaehedi eftir
þeirri frægu drottningu, sem sagði sögur
þúsund og einnar nætur.“
Síðari hluti
Á markaðnum í Teheran.
Það er eins og þessi austræna sönglist
liggi á milli söngs og kveðanda, þó var
eitthvað frábrugðiö því vanalega í sum-
um af þeim lögum sem mennirnir tveir
léku.
Héraðið Azerbaijan liggur í norðvest-
urhluta írans uþþ að landamærum Kák-
asus og Sovét-Armeníu. Hluti Azerbaijan
er einnig í Sovétríkjunum. í þessu héraöi
blandast saman hinir tyrkneskættuöu
Azerbaijanar, Armenar og Kúrdar. Það
eru því sterk áhrif í þjóölífi og menningu
héraðsins frá Kákasus. Azerbaijan er
fjöllótt land með djúpum dölum. Regn og
svalir vindar berast yfir landið að norðan
frá Kaspiahafinu. Höfuöstaöur héraðsins
er Tabriz, þriðja stærsta borg írans.
Sarazaehedi virtist leggja mikla tilfinn-
ingu í túlkun þeirra laga sem hún söng,
en það var eitthvað vestrænt við söng
hennar öðrum þræði. Hún söng lítiö lag,
áöur en hún tók sér hlé, sem snart mig
sérstaklega. Ég sagöi viö hinn egyptska
endurskoðanda: „Nú ferð þú til Sarazae-
hedi og berö henni þau skilaboð aö
maður frá fjarlægu landi á endimörkum
heimsins langi til aö ræöa viö hana um
söng hennar."
Þó aö Harún al Rashid kalífi í Bagdad
heföi sent stórvezir sinn þessara erinda,
hefði hann ekki gert þaö af meiri kurteisi
en hinn löggilti egyptski endurskoöandi
geröl.
Sarazaehedi brosti hikandi þegar-
egyptinn flutti henni skilaboöin, en hún
virtist þó forvitin. Hún talaði svo eitthvað
viö félaga sína í hljómsveitinni og kom
síöan aö borölnu og settist hjá okkur og
spuröi hvað mig langaði til að vita um
söng sinn. Egyptinn sat á milli okkar og
túlkaðl.
Ég sagði henni að ég hefði gefiö henni
nafniö Sarazaehedi strax þegar ég heyröi
hana syngja. Hún hló og sagöist áreiöan-
iega ekki kunna jafnmörg lög eins og sú
fræga drottning af sögum.
Sarazehedi var fædd og uppalin í
norðurhluta Azerbaijan nálægt rússn-
esku landamærunum. Fjölskylda hennar
haföi flutt til Tabriz þar sem hún sagðist
hafa byrjaö aö syngja. Nú var hún hér í
Teheran til aö hefja regluglegt söngnám.
„Svo syng ég hér stundum á kvöldin,
það er fólk aö heiman sem rekur þennan
staö.“
„Þú stefnir beint á óperuna hér eöa
kannski veröur þú hin íranska Nana
Mouskouri", sagöi ég.
Hún varö alvarleg og svaraöi hæglát-
Jóhann S. Hannesson
EDEN
Eg er löngu hættur aö trúa aö eg finni tréö
sem taliö er forvitnilegast af öllu hér
íþessum garöi. Þaö gerir ekkert, því mér 1
er garðvistin sjálf orðin takmark. Hvort þessu réð
daganna safn eða svikular vonir ber
aö sama brunni: þeim er eg dvel nú hjá,
þyrstur sem fyrr aö finna, heyra og sjá,
og fæ minni löngun svalaö íþví sem er.
Eins er þó vant, sem eg mun ekki sakna meöan
mælir hvers dægurs fyllir sig endalaust
af unaöi garösins: eg veit það veröur þín raust
sem vísar mér aö endingu burxu héöan.
lega:
„Ekki stefni ég nú svo hátt, en ég vona
samt aö ég nái einhverjum árangri.“
„Þetta litla lag sem þú söngst síöast —
þaö snart mig sérstaklega — hvaöan er
þaö og hvaö heitir þaö?“
Sarazaehedi brosti.
„Þaö heitir „Þrá“ og er þjóölag að
helman og þaö veit englnn hver ort hefur
Ijóðið né samiö lagiö.“ Svo bætti hún viö
og hló; „eiginlega á kona ekki aö syngja
þetta lag, því þetta er ástarsöngur manns
til konu, en ég syng þaö oft — þaö er
Ijóðið sem heillar mig — kannski hefi ég
stundum ímyndaö mér aö einhver hafi ort
þaö til mfn en enginn veit hvaöa konu
þaö var ætlað.“
„Mig langar til aö koma þessu Ijóöi yfir
á mitt eigiö mál," sagöi ég, „kannski vilt
þú skrifa þaö upp fyrir okkur.“