Lesbók Morgunblaðsins - 10.01.1981, Blaðsíða 8

SJa Verdeilgl
lögfræöilegur rá<
J Bredin |f|
lögfræðingur
Weil Curieíj
lögfræðingur
Lepat \
fjármáíaráögjafi
L. Ferbeufjj—
lögfræöingur
Marina Picasso
Maya Widmaier
, ,
Deborah Trustman
BARATTAN UM ARF PICASSOS
Picasso lézt rúmlega níræöur 1973 og haföi þá unniö eins og hamhleypa í 75 ár — veriö áhrifamesti myndlistarmaöur
aldarinnar og skildi eftir sig ævintýraleg auöævi. En fjölskyldumál hans voru í flóknara lagi og því hefur oröiö þrautin þyngri
aö skipta arfinum, enda hefur mátt segja, aö Picasso hafi eftir dauöa sinn drottnaö yfir sálarlífi erfingja sinna í ennþá ríkari
mæli.
í§ Maurice Rheims
opinberjnatsmaður í myndlist
Magnan ^ ' ®
fjármálaráögjafí í
23 Caire S
lögfræðilegur
x ráðoiafi Sj
"ar,s Claude Picasso
Rivoire /
Fevre
heiöursráögjafi í fjár-
málum
fjármálaraðgjafi i
Paris
Geraudy

Pierre Zecri
lögfræöingur ss
HinM
fjármálaráögjafi í Triel

■
Bernard Picasso J
S Darmont ,
frjármáiaráögjafi í
íCannes
|p‘

Roland Dumas
lögfræðingur
Christine Pauplin
I móöirBernhards
Paloma Picasso
S DeSariac
lögfræöingur
i wmmmmmmmmfmÁirnmmmm.........
Ihmsí skiptafundur var haldinn f Parfs fyrir Ari og þar aru allir aöilar málaina nama akkja Picassos, Jacquslins — og msd þsim hsrskari lögfraaöinga og fjármálaráögjafa. Ekkjan fékk f sinn hlut asm avarar 52
milljónir stsrlingapunda, oöa 676 milljónir (slsnzkra nýkróna. Bömin fangu aósins minna, sn nóg til aö þurfa akki aö hafa frskari áhyggjur af fjárhagnum.
Maya ar önnur
dóttir Picassos af
ööru hjónabandi
hans og af honni
málaói hann þossa
mynd 1938, þogar
Maya var 3 ára.
Hún istti aö kom-
ast sasmiloga af
moö andviröi 234
mMjóna nýkróna.
Picasso lézt 1973, 91 árs að aldri,
og lét ekki eftir sig neina erfðaskrá en
aftur á móti auöæfi, jaröeignir, hús og
listaverk, sem metin hafa veriö á 260
milljónir dollara, en þaö var reyndar
fyrir fjórum árum. Mestan hluta ævinn-
ar safnaöi hann eigin verkum, og þar
sem hann varð stööugt auöugri og
geröi sér Ijósa stööu sína í listaheimin-
um, keypti hann aftur mörg þeirra
listaverka, sem hann haföi áöur selt.
Hópur lögfræöinga, listfræöinga og
stjórnskipaöra umsjónarmanna er enn
önnum kafinn viö aö finna lausn á
vandamálum í sambandi viö skiptingu
á þúsundum listaverka frá öllum tíma-
bilum starfsævi hans.
Vandamálin eru mörg og margvís-
leg. Hverjir eru lögerfingjar? Hvaöa
listaverk tilheyra dánarbúinu? Hvernig
á að meta hinar eftirlátnu eiaur on
skipta * -* - ■
... nao selja listaverkin og
þá hver? Hvar? Hvenær? Hver á
réttinn á eftirprentunum og eftirlíking-
um? Hver getur selt þann rétt?
Hvernig á aö greiða hinn feikilega
erfðaskatt?
Þessar þurru spurningar geta þó
ekki túlkaö þá ólgu tilfinninga, sem aö
baki býr. Ráöstöfun hins feikilega
stóra dánarbús varö auk þess margfalt
flóknari en ella vegna hins marg-
slungna einkalífs Picassos. Hvert
barnanna varð aö setja saman sína
eigin mynd af þessum manni úr
minningabrotum á svipaöan hátt og
Picasso byggöi upp sínar myndir úr
brotum og slitrum. Reyndar líkist
fjölskyldan helzt kúbískri mynd eftir
hann, þar sem komiö er fyrir eiginkon-
um, ástkonum, skilgetnum og óskil-
getnum börnum ásamt barnabörnum.
28 ár voru á milli elzta og yngsta barns
hans.
Picasso naut þess. að
asiKonur hans væru áfram háöar
honum. Hann geröi sér far um aö
kynna konur sínar fyrir hverri annarri
og haföi þá gaman af því, hvaö nýja
konan varö vandræðaleg, en hin fyrri
vesældarleg. En aldrei sleit hann
sambandinu aö fullu viö neina þeirra.
Fyrri eiginkona hans, sem hann missti
allan áhuga á, skömmu eftir að barn
þeirra fæddist, bjó áfram í grennd viö
hann í SuÖur-Frakklandi til dauöa-
dags. Picasso var sérvitur og duttl-
ungafullur, sérplæginn og dulur, og
hvorki konur hans né börn vissu
nokkurn tíma, hvers konar tilfinningar
hann bar til þeirra. Þessi óvissa og
kvíöi, sem hann þannig var valdur að
meöal þeirra, minnkaöi ekki eftir lát
hans. Þegar erfingjar hans áttu aö
skipta búinu, blossaöi upp aö nýju hin
forna afbrýöisemi og tortryggni.
Áriö 1918 kvæntist Picasso fyrri
konu sinni, Olgu Koklova, sem var
dansmaar "ussneska ballettinn,
sem hann þá teiknaði sviösmyndir
fyrir. Aö nafninu til vdr hann giftur
henni, þar til hún lézt 1955. Sonur
þeirra, Paulo, fæddur 1921, var eina
skilgetna barniö, sem hann eignaöist.
Paulo lézt af völdum áfengissýki 1975
og lét eftir sig þrjú börn, Pablito og
Marinu frá fyrra hjónabandi og Bern-
ard frá hinu síöara.
Picasso átti þrjú óskilgetin börn. Hiö
elzta þeirra, Mayu, f. 1935, átti hann
meö Marie-Thérese Walter, en hin tvö,
Claude, f. 1947 og Palomu, f. 1949,
meö sambýliskonu sinni, Francoise
Gilot, en þau bjuggu saman í sjö ár.
Áriö 1952 kynntist Picasso Jacqueline
Roque og níu árum seinna varö hún
önnur eiginkona hans. Hún býr enn í
húsi hans í Mougins í Suöur-Frakk-
landi.
Eftir lát Picassos hafa verið framin
tvö sjálfsmorö meöal þeirra, sem voru
honum nákomnir. Hér er um aö ræöa
Pablito, sonarson hans, og gerðist
þetta 1973, og fyrrum ástkonu hans,
Marie-Thérese Walter, 1977. Aðrir
eftirlifendur en ekkja hans, Jacqueline,
sáu varla Picasso síðustu æviár hans,
Vinir Claudes, sonar hans, hafa sagt,
aö þegar hann hafi kvænzt í fyrra
skiptið, hafi hann hringt í föður sinn og
beðið hann um aö taka á móti sér og
brúði sinni. Picasso féllst á þaö, en
þegar sonurinn kom aö húsi fööur síns
með konu sína, meinaöi vöröur þeim
aögang viö hliöið. En í sömu andrá bar
þar pípulagningamann aö garöi og
sagöi hann viö Claude, um leiö og
honum var hleypt inn: „Maöur veröur
aö vinna fyrir Picasso til þess að fá aö
hitta hann.“
Þegar Picasso lézt, voru Paulo og
Jacqueline einu lögerfingjar hans. Og
þó aö Picasso hefði leyft Claude og
Palomu aö nota ættarnafn sitt, veitti
hann þeim engan fjárhagslegan stuön-
ing eöa geröi aðrar ráðstafanir þeirra
vegna né heldur Mayu, sem notaöi
ættarnafn móöur sinnar fram aö gift-
ingu sinni. Áriö 1970, meðan Picasso
var enn á lífi, höföuöu þau Claude og
Paloma mál til aö veröa viðurkennd
sem erfingjar hans. Þau nutu fjárhags-
legs stuönings móöur sinnar, Fran-
coise Gilot, og málið vakti geysilega
athygli. Eftir því sem Paloma segir,
ætluðust þau til þess eins í fyrstu, aö
þau fengju listaverk, en þegar faöir
þeirra hafnaöi því, reyndu þau að fá
hann úrskurðaðan andlega vanhæfan.
Þau töpuöu málinu.
En ári eftir lát föður þeirra voru þau
Claude og Paloma lýst lögerfingjar í
samræmi við þær breytingar, sem
geröar voru á frönskum erfðarétti
1972, aö óskilgetin börn ættu rétt á
arfi eftir fööur sinn. Maya höföaöi mál
skömmu síöar í þessu skyni og vann
þaö. Tvö börn Paulos, Marina, sem nú
er 29 ára, og Bernard, 20 ára, skipta á
milli sín erföahluta hans.
Erfingjarnir eiga fátt annaö sameig-
inlegt en blóöbönd og venzl viö
Picasso, en þeir hafa oröiö að vinna
saman aö skiptingu búsins. „Viö erum
ekki eins og nákomnir ættingjar," segir
Paloma. „Viö vorum aldrei fjölskylda,
en aö vissu leyti höfum viö oröiö þaö
núna. Aö minnsta kosti höfum viö
fjölskylduvandamál viö aö glíma.“
Það kann að vera, að Picasso hafi
hugsaö sem svo, aö ef hann skildi ekki
eftir sig neina erföaskrá. vrön
árnir neyddir til aö mætast augliti til
auglitis. Og þaö er einnig líkt honum
aö skapa þær aöstæöur, sem myndu
valda endalausum átökum á milli
þeirra. Francoise Gilot segir: „Þó aö
hann væri mikill listamaöur, haföi hann
sínar dökku hliöar frá siöferöilegu
sjónarmiöi. Hann var meinfýsinn, hann
naut þess aö koma fólki í vanda og vita
þaö kveljast.“
Sumir vinir og vandamenn Picassos
halda því fram, aö hann hafi ekki gert
neina erföaskrá, af því aö hann hafi
verið mjög hjátrúarfullur. „Hann var
Spánverji og frá Andalúsíu," segir
Maya, dóttir hans. „Hvar annars staöar
í heiminum ræöir fólk um síöustu daga
feðra sinna, frænka og frænda? Þaö
talar ekki um líf ættingjanna, heldur
dauöa þeirra. Þaö heldur, aö dauöinn
komi yfir alla nema það sjálft. Hann
geröi ekki erföaskrá, af því aö hann
vildi ekki gera ráð fyrr því, að hann
myndi nokkurn tíma deyja. Faöir minn
skelfdist dauöann.“
Vegna breytinganna á frönsku
erföalögunum eru nú allir erfingjarnir
ríkir, en ekki aöeins sumir. Hlutur
ekkjunnar er um 3/10 af listaverkum
dánarbúsins, eftir að erföaskattur hef-
ur veriö greiddur eða 52 milljónir
dollara. Barnabörnin tvö fá 1/5 eða
$35 millj. Hin þrjú óskilgetnu börn fá
1/10 eða $18 millj. hvert.
Áöur en erfingjarnir skiptu búinu
milli sín, haföi franska ríkið tekiö sinn
hluta. Erföaskatturinn var greiddur
meö listaverkum með heimild í lögum
til aö greiöa hluta af skatti meö
dýrgripum. En þar eö franska ríkið sá
þarna einstakt tækifæri til aö eignast
úrval úr verkum Picassos, var heimild-
in aukin þannig, aö allan erföaskattinn
mætti greiða meö listaverkum, en
hann nam 290 milljónum franka eöa
aðeins innan við 25% af verömæti
dánarbúsins. Listaverkin, sem ríkiö
eignaðist á þennan hátt, munu mynda
kjarnann í Picasso-safninu, sem ríkiö
hefur stofnaö og ráögert er aö opna í
París 1982.
Eftir að ríkiö haföi fengið sinn hluta,
valdi hver erfingi sér nokkur listaverk
frá tilfinningalegu sjónarmiöi. Til dæm-
is valdi Paloma sér hóp af dúkkum,
sem málaðar höföu verið meö andlits-
dráttum hennar. Claude kaus sér
mynd af sjálfum sér, og Marina mynd
af ömmu sinni, Olgu Koklova. Hinum
listaverkunum var skipt í hluta, sem
voru metnir til jafnhárrar upphæöar,
en síöan drógu erfingjarnir um þá, unz
hver haföi fengiö sinn erfðahlut. Eftir
þaö munu þau aö einhverju leyti hafa
samiö um þaö aö skiptast á listaverk-
um innbyröis.
En ýmis vandamál eru þó óleyst.
Hvernig á aö haga sölu á þeim
listaverkum, sem erfingjarnir vilja
selja? Ætla þeir að láta einn og sama
aöila annast söluna? Hver á höfund-
arréttinn vegna eftirprentana og „droit
moral“, þ.e. hinn siöferðilega rétt, hinn
óframseljanlega rétt, sem erfingjarnir
hafa til aö hafa eftirlit varöandi gæöi
eftirprentana og afsteypa af verkum
listamannsins.
Sérfræðilegur matsmaöur, Maurice
Rheims, var fimm ár að skrásetja
þúsundir listaverka af ýmsum geröum,
en aö því loknu mat hann hvert verk til
verös. Aö sögn lögfræöings er matið
hóflegt og um 50% undir markaðsveröi
í dag. Matið er bygat á hyí fjvaS hin
éniriatnu listaverk myndu seljast fyrir,
ef þau væru öll seld í einu, en ekki eitt
og eitt sér.
Allir erfingjarnir féllust á skráningu
Rheims og mat hans. „Það var krafta-
verk,“ segir einn lögfræöinganna.
„Annars heföi hver erfingi oröiö aö
ráöa til sín sinn eiginn sérfræöing og
deilur heföu getaö staðið í áratugi."
Mikíu veldur sá, éem upphaf-
inu veldur — og hór er sjálfur
höfuðpaurinn, meöan hann var enn á
bezta aldri og ekki nema 72 ára.
Hann skildi ekki eftir sig neina
erfðaskrá.
SJÁ NÆSTU SÍÐU