Lesbók Morgunblaðsins - 14.02.1981, Blaðsíða 8
ARKITEKTÚR 1
V___________________________^
Einn aifremsti arkitekt síöustu hunriraA
rSa var Bandaríkjamaöurinn Frank Lloyd
Wright (1869—1959). Starfsferill hans hófst
þegar um tvrtugsaldur og tekur yfir sjötíu
ára tímabil, tíma mikilla þjóöfélagsbreytinga
í Bandaríkjunum, sem nokkuö má marka af
því, aö viö fæöingu Wrights var íbúatala
iandsins um 38 milljónir, en var næstum 180
milljónir viö lát hans. Líf Wrights var
ákaflega viöburöaríkt. Hann varö fyrir stór-
um áföllum á lífsleiöinni, sem bugaö heföu
margan minni manninn, en skapgerð hans
var ótrúlega sterk. Hann var gæddur
geysiiegu sjálfsöryggi og efaðist aldrei um
eigiö ágæti sem iistamaöur og arkitekt.
Wright þroskaðist snemma í list sinni og var
mjög afkastamikill, en fékk þó tiltölulega
mjög fá stórverkefni þar til seint á starfsferl-
inum. Eftir hann liggur einkum margt
einbýlishúsa, sem flest eru reist fyrir nýríkt
fólk, er þoröi aö leggja út í nýstárlegar
byggingar. Wright var ávallt mjög frumlegur,
og hann staönaöi aldrei í list sinni, heldur
vann sifellt aö nýjum tilraunum. Ferill hans lá
í gegnum nokkur stefnuskeiö, en hann fór
ávallt sínar eigin götur og tók ekki miö af
ríkjandi straumum í nutíma arkitektúr.
Þannig hreifst hann aldrei af nýjum stefnum
frá Evrópu, heldur sótti hann hugmyndir
frekar til Japans og bygginga indíána í
Mex/kó. Aö leiöarlokum hlaut Wright verö-
skuldaöa viöurkenningu. Um hann hafa
veriö gerö lög og textar (t.d. Paul Simon), og
bandaríska póstþjónustan minntist aldaraf-
mælis hans meö frímerkjaútgáfu.
Frank Lloyd Wright fæddist í Wisconsin-
fylki í Bandaríkjunum áriö 1869, eiztur barna
prests nokkurs og konu hans af velskum
ættum. Móöir hans var frá upphafi ákveöin í
því aö þessi sonur hennar skyldi veröa
arkitekt og ýtti undir iistræna hæfileika hans
frá unga aldri. Þegar Frank Lloyd var 17 ára
yfirgaf faöir hans fjölskylduna, og varö
sonurinn þá fyrirvinna móöur sinnar. Honum
var komið fyrir í starfi sem tækniteiknara, en
jafnframt stundaöi hann nám sem óreglu-
legur nemandi í verkfræöi í tæp tvö ár.
Verkfræöin átti þó ekki viö hann, og átján
ára fluttist hann til Chicago og réöist á
arkitektastofu Lymans Silsbees. Silsbee
þessi var merkilegur arkitekt af enska
skólanum, og lagöi sérstaka áherzlu á
manneskjulegt umhverfi. Varö Wright fyrir
miklum áhrifum frá honum, þó aö hann
starfaöi aöeins fyrir Silsbee í tæpt ár, en
áriö 1887 réöist hann til starfa á frægri
arkitektastofu Adlers og Sullivans. Þeir
félagar voru frumkvöölar Chicagostefnunn-
ar svonefndu. Fyrstu ár sín á stofunni vann
Wright einkum aö teikningum stórrar óperu-
hallar í Chicago, en síðan tók hann viö þeim
einbýlishúsaverkefnum, er stofunni bárust,
en mest áherzla var lögö á byggingu
skýjakljúfa, enda var Sullivan einmitt frum-
herji á því sviöi vest^nh^ jMiaöist
rTúiua starfsreynslu á þessum árum og varö
fyrir miklum áhrifum af Sullivan, sem hann
(T)
Haraldur Helgason arkitekt skrifar um
FORGÖNGUMENN NÚTÍMA ARKITEKTÚRS
Frank Lloyd Wright
...» uioya Wrights: Kaufmanns-húsiö í Boar Run, Pennaylvaníu (1936).