Lesbók Morgunblaðsins - 26.06.1982, Side 15

Fólkið
vill
helzt ekki
hreyfa sig
að heiman
Gentoo-mörgæsir á Falklandseyjum og að baki runnum þakið landslag.

Útsýni yfir bæjarhús á Kroppsey og innsiglinguna þar.
og fuglar friðaðir hér, en að vísu er leyfð
nokkur eggjatekja. Þess var getið að
mörgæsaegg væru til sölu í Port Stanley
og sagt var að Rússar hefðu pantað 1000
egg fyrir skip sem var þar á leið nokkru
áður. Ekki þótti það góð frétt meðal
friðunarforkólfa.
Sæljón á mör-
gæsaveiðum
Farið er að rigna og blása af suð-
vestri, þegar gengið er upp frá víkinni
framhjá bæjarhúsunum, sem eru í hlíð-
inni spölkorn frá sjónum. í afgirtu
beitilandi eru nokkrar kýr og þrjú
hross. Gengið er um mótekjusvæði eyj-
arinnar. Þar vex hálmgresi og mjög
blámengaður melur. Úti á klettum vest-
an á eynni er fjöldi af klettaskvettu-
mörgæsum í þéttum byggðum. Við sjá-
um gæsamóður taka að sér tvo unga,
enda þótt tíðara sé að hver hjón komi
aðeins upp einum unga. Annars eru
margir ungar oft saman í hóp og gæta
þeirra nokkrar mæður. Skúmur kemur
fljúgandi inn í byggðina. Hann sezt hjá
mörgæs, sem liggur á eggi. Hún bítur
frá sér og glefsar svo skúmurinn hættir
við að áreita hana, en skammt frá hefur
önnur mörgæs staðið í kæruleysi upp af
hreiðri sínu. Skúmurinn hlammar sér
niður, grípur eggið og flýgur með það
nokkurn spöl þar sem hann sezt niður
og gæðir sér á kræsingunum.
í miðri byggð klettaskvettu-mörgæs-
anna getur að líta tvo fugla með sam-
brýnda, rauðgula skúfa. Eru það hinar
svonefndu macaroni-mörgæsir, sem
fengu nafnið af fjaðraskrautinu. Seinna
um daginn fer bóndi með okkur inn í
Norðurhöfn að skoða selalátur. Þar eru
loðselir á klettum í flæðarmálinu, sem
flatmaga eða góna og góla. Sæljón og
loðselir eru eyrnaselir og hafa sjáanleg
ytri eyru og afturhreifa, sem þeir geta
snúið fram undir líkamann og notað til
gangs. Við skoðun selina um stund.
Sæljónin eru á mörgæsaveiðum og grípa
fugla, sem koma færandi fisk af hafi, en
reyna í ofboði að forða sér upp á klöpp-
ina á flugsundi. Yfir sveima tveir
hænsna-vákar og skúmar eiga unga í
móanum. Þeir virðast veiða sæsvölur,
því hér liggja svöluhamir á víð og dreif.
Samkeppnin er hörð og lífsbaráttan erf-
ið á þessum útskerjum. Hingað suður
sóttu áður hvalfangarar og komu sér
upp olíubræðslustöð í landi. Þegar hval-
urinn var nærri útdauður, bræddu þeir
sellýsi og gæsamör, en starfsemi þessi
lagðist niður, og náttúrulegt jafnvægi
færðist aftur yfir dýralíf eyjanna.
Bóndi heldur fé sínu til beitar, hirðir
af því ullina og hefur allt sem hann
þarfnast til að framfleyta sér og sínum.
Hann er sjálfstæður eyjabóndi, konung-
ur í sínu ríki, og á því láni að fagna, að
land hans er afskekkt og kaldranalegt.
En ótti hans er sá, að stórveldin taki að
ásælast útsker hans í nýrri olíuleit, noti
eyju hans sem stiklu í útþenslukappi
sínu og troði á rétti hans til sjálfsfor-
ræðis.
Við kveðjum bónda með þakklæti
fyrir gestrisni og leiðsögn. Og þegar viö
siglum suður i heimskautaísinn og yfir-
gefum Falklandseyjar, óskum við þess
eins að eyjaskeggjar megi una þar glað-
ir við sitt.
1-15