Lesbók Morgunblaðsins - 29.10.1983, Blaðsíða 14

Björn Steffensen
Þegar ég sá ágætar greinar í
Morgunblaðinu um Kjalarskokk
’83 rifjaðist upp fyrir mér að um
sama leyti árs fyrir réttum 60 ár-
um labbaði ég ásamt sjö félögum
mínum þvert yfir landið. Að vísu
ekki sömu leið og trimmararnir,
heldur frá Akureyri til Reykjavík-
ur, eða öllu heldur til Þingvalla,
því að spölinn þaðan nenntum við
ekki að ganga og fórum því í bfl.
Við vorum flokkur flmleika-
manna sem íþróttafélag Reykja-
víkur sendi í sýningarferð til Akur-
eyrar, en að auki sýndum við á
Siglufírði. Þetta var í síðari hluta
júlí og fyrstu daga ágústmánaðar
árið 1923. Sýningargripirnir voru, í
þeirri röð sem fylkt var liði: Bene-
dikt Waage, síðar forseti ÍSÍ, und-
irritaður Björn Steffensen, síðar
endurskoðandi, Ósvaldur Knút-
sen, síðar málarameistari og kvik-
myndagerðarmaður, Sigurliði
Kristjánsson, síðar kaupmaður
(Silli & Valdi), Magnús Þorgeirs-
son, síðar kaupmaður (Pfaff) og
Tryggvi Magnússon, síðar verslun-
arstjóri (Edinborg). Auk þess voru
með í ferðinni Steindór Björnsson
frá Gröf, fímleikakennari og Guð-
mundur listamaður Einarsson frá
Miðdal, og var bann fánaberi
flokksins. Loks var svo kennari
flokksins, Björn Jakobsson, síðar
skólastjóri íþróttaskólans á Laug-
arvatni. Aðeins er undirritaöur
enn á lifi, 81 árs.
Þegar allt hafði verið undirbúið
og leggja skyldi af stað norður lá
við aö ekkert yrði af ferðinni, því
að nú var okkur tilkynnt að allir
sjóðir ÍR væru tómir og því engir
peningar til að kosta förina. Þetta
þóttu ekki góð tíðindi, því að á
þessum tímum tíðkaðist ekki né
tjáði að leita til opinberra aðila um
styrk til svona ferða. Þess vegna
kom sér nú vel að þvf var líkt farið
með einn úr flokknum og Sturlu í
Vogum, sem mest hneykslaði
kommúnistana hér um árið; hann
reyndist eiga bankabók þegar
mest á reið, og bauðst til að lána
það sem þurfti til ferðarinnar,
gegn loforði um endurgreiðslu
þegar guð lofaði. Var svo lagt af
stað með Lýru að mig minnir.
Er skemmst af aö segja aö
erindið gekk að óskum. Við héld-
um tvær sýningar í gamla samko-
muhúsinu við góðar viðtökur og
aðsókn. Ungmennafélagar á Akur-
eyri greiddu fyrir ferðum okkar og
voru þar fremstir í flokki bræðurn-
ir Jakob og Svanbjörn Frímanns-
synir, Kristján Karisson og VII-
hjálmur Þór, en allir urðu þessir
ágætu félagar síðar þjóðkunnir. A
Siglufírði var Ottó Jörgensen sím-
stjóri okkur hjálplegur.
Að sýningum loknum fórum við
ríðandi til Mývatns. Til þess að
þaö mætti takast var Arngrímur
Kristjánsson, frá Sigríðarstöðum í
Fnjóskadal, síðar skólastjóri í
Reykjavfk, okkur innan handar,
bæði með því að sjá okkur fyrir
hestum, svo og að sækja okkur
ofan fyrir Vaðlaheiði, gegnt
Oddeyrinni, auk þess sem hann
slóst í förina með okkur til Mý-
vatns. Riðum við umhverfís vatnið,
fórum út í Slútnes, og skoðuðum
það sem þarna er markverðast.
Tilhlökkunarefni flestra okkar
var satt að segja umfram allt
gönguferðin suður. Lagt var af stað
28. júlí og skaut Vilhjálmur okkur
í bfl sínum nokkuð inn f Hörgár-
dalinn. Síðan hófst gangan og var
Greinarhöfundur er einn lifandi af þessum hópi ungra og knálegra manna, sem gengu suður yfir Kjöl sumariö 1923. Taliö frá
vinstri: Guðmundur Einarsson frá Miðdal, Björn Jakobsson, íþróttakennari, Benedikt G. Waage, Björn Steffensen, Ósvaldur
Knudsen, Sigurliði (Silli) Kristjánsson, Magnús Þorgeirsson, Tryggvi Magnússon og Steindór Björnsson frá Gröf.
V
Fimleikamenn fótgangandi
suður Kjöl fyrir 60 árum
náö að Hrauni f Öxnadal, þar sem
við tjölduðum að kvöldi fyrsta
dags ferðarinnar.
Að leggjast til svefns í tjaldi,
eins og útbúnaður f útilegum var
almennt á þessum árum, var í raun
ekkert sérstakt tilhlökkunarefni.
Tjöld voru að vísu svipuð því sem
nú er, en svefnpokar þekktust
ekki, og þaðan af síður vindsæng-
ur. Sofíð var í öllum fötum, nema
farið úr skónum. Losað var um
hálsmál, úlnliði og hné, því að allir
voru í reiðbuxum, sem þótti flott í
þann tíð, en pokabuxur óþekktar
nema á enskum ferðamönnum og
þóttu dálítið kauðalegar. Síðan
vöföu menn um sig þunnu brekáni,
en höfðu skóna sína ásamt fleira
dóti undir höfðinu.
Viö höfðum 3 hesta undir
farangri okkar, og annaðist Krist-
ján frá Ármótum þá, og tók þá
norður að lokinni ferð. Hann hafði
einnig hest til reiðar. Það kom
fljótt í Ijós að á langri göngu mun-
ar göngumann jafnvel um lítinn
bagga. Við bárum því ekkert nema
myndavélar, þeir sem þær höfðu.
Að morgni annars dags héldum
við upp brekkuna ofan við Hraun
að Hraunsvatni, sem er í slakka
undir Hraundröngunum. Þarna er
fagurt um að litast. í Hraunsvatni
drukknaði faðir Jónasar Hall-
grímssonar þegar Jónas var dreng-
ur. Frá Hraunsvatni var haldið inn
með hlíðinni uns komið var að
Bakkaseli, innsta bæ í Öxnadal.
Bærinn stóð í þann tíð nokkru inn-
ar en steinhúsið sem síðar var
byggt. Þágum við kaffi og Stein-
dór skrifaði í gestabók: „Sendi-
sveit ÍR til sýninga valin á Akur-
eyri og víðar, á suðurleið gang-
andi.“ Við félagarnir minntumst
oft síðar þessarar skemmtilega
knöppu ferðalýsingar Steindórs, og
þótti sem hún gæti veriö nytsöm
áminning til ýmissa höfunda leið-
inlegra langloku ferðasagna.
Nú var haldið áfram yfir Öxna-
dalsheiði, um Giljareit og yfír
Norðurá. Við nenntum ekki að
taka á okkur langa krókinn sem
þá var inn á brúna á Norðurá og
fórum því úr buxunum og óðum
ána. Um kvöldið komum við að
Silfrastöðum í úrhellisrigningu. Á
þriðja degi löbbuðum við svo út
Blönduhlíðina, yfir Vallhólmann
og stöldruðum við á Víðimýri. Síð-
an var haldið áfram yfír Vatns-
skarð og tjaldað á bakka Svartár,
neðan við Bólstaðahlíð.
Næsta morgun vorum við
ferjaðir yfir Blöndu undan Syðra-
Tungukoti. Þarna var dragferja,
stór kassalaga prammi, sem festur
var með trissu við streng sem
strekktur var yfír ána. Var þessi
ferja auðsjáanlega ætluð til flutn-
ínga á sauðfé og hrossum, því hún
tók okkur alla ásamt hestum og
farangri. Um kvöldið náðum við að
sæiuhúsinu við Kúiukvísl á Auð-
kúluheiði. Þá var nokkur úrkoma.
Á fimmta degi komum við svo
til Hveravalla. Var nú farið í lang-
þráð bað. Að vísu var þá engin
sundlaugin, en volgi lækurinn var
á sínum stað. Meöan við stóðum
við á Hveravöllum kom þangað
ferðafólk á suðurleið. Var það
Kristján Arinbjarnar, héraðslækn-
ir á Blönduósi, kona hans og
mágkona. Var nú notað tækifærið
og læknirinn fenginn til að setja
umbúðir á annað hné mitt sem
daginn áður hafði fengið vatn í
liðinn á göngunni og leið ekki sem
best. Varð ég að ganga með stífan
fót það sem eftir var ferðarinnar
og hafa tvo stafí til stuðnings.
Áður en lagt var af stað í næsta
áfanga héldum við læknisfólkinu
dálitla veislu. Mannsi (Guðmund-
ur) bjó til súkkulaði og bakaði
pönnukökur, og þótti í þessu með
fádæmum húslegur. Það dróst af
þessum sökum fram á miðjan dag
að lagt væri af stað, og nú í það
sem reyndist einhver erfíðasti
áfangi allrar ferðarinnar.
Við fórum fyrst vestur í Þjófa-
dali og að upptökum Fúlukvíslar,
hoppuðum yfír ána þar sem hún
fellur í mjög þröngu gljúfri, norð-
an við Hrútfell og stefndum inn
Jökuldalinn og yfír öxlina sem
tengir Hrútfell við Langjökul. Með
hestana var hinsvegar farið yfir
ána á vaði neðan við gljúfrið.
Að fara með hesta yfir jökulinn
var víst ekki skynsamlega ráðiö,
enda enginn okkar sem þekkti til
staðhátta, en Kristján færðist und-
an að fara einn með hestana aðra
leið. Öxlin sem tengir Hrútfellið
við Langjökul er í 1000 metra hæð
yfír sjávarflöt og var því að mestu
undir snjó. Erfíðleikarnir tóku við
þegar við fórum niður af öxlinni,
niður á svokallaðan Leggjabrjót.
Var niður skriður að fara, svo
brattar og grýttar að klyfjar hest-
anna voru stöðugt að rekast í
grjótið, auk þess sem hestarnir
urðu óhjákvæmilega fyrir dálitlum
meiðslum af grjótnibbum. Lítið
betra tók viö þegar niður var kom-
ið, þar sem ýmist var yfír að fara
skafla eða sandorpið hraun. Fengu
skór okkar þarna slæma útreið,
enda vorum viö að þvælast í þess-
ari færð mestan hluta nætur, þar
sem hraunbrúnin gegnt Fróðár-
dalnum, sem við þurftum að kom-
ast ofan í, er hvarvetna svo há og
þverhnípt að alveg reyndist óger-
legt að komast þarna niður með
hesta. Ákváðum við loks að taka á
okkur krók og reyna að komast
ofan í Karlsdrátt, sem er vik innst
í Hvítárvatni, og þaðan með vatn-
inu út í Fróðárdal.
Hraunið var þarna á bletti mjög
sprungið og því hættulegt að fara
þarna um með hesta. Kom þetta
brátt í Ijós, því að áður en varði
steig einn hestanna með annan
afturfótinn ofan í eina þversprung-
una. Hesturinn var um það bil að
rykkja sér fram og upp þegar Obbi
(Ósvaldur) sá hvað verða vildi.
Eins og örskot snéri hann sér við,
spyrnti í hraunnibbu og lagðist
framan á hestinn af öllum sínum
þunga og óvenjulega miklum
kröftum. Þetta olli þvf að héstur-
inn kippti fætinum beint upp og
sakaði því ekki. Annars hefði hann
áreiðanlega kippt fætinum fram og
brotið legginn. Fékk Obbi maklegt
14