Lesbók Morgunblaðsins - 29.10.1983, Blaðsíða 15

lof fyrir einstakt snarræði.
Þegar hér var komið var liðið
undir morgun og menn farnir að
verða þreyttir og dálítið úrillir eftir
nærri 12 tíma göngu. En allt í einu
stóðum við á hraunbrúninni fyrir
ofan Karlsdrátt og við okkur blasti
sjón sem þurrkaði út bæði þreytu
og ólund. Sjón sem ég get aldrei
gleymt, og sem ég hafði aldrei séð
aðra eins. Við okkur blöstu skrið-
jöklarnir beggja vegna Skriðufells
og náði sá nyrðri á annan kfló-
metra suður eftir miðju vatninu,
en sólin var aö koma upp og færði
smám saman geisla sína niður eft-
ir skriðjökiunum, en stöðugar
drunur ásamt fljótandi borgarís-
jökum juku á tilþrifin. Þessi sjón
var líka að því leyti sérstök að
hana getur ekki lengur borið fyrir
augu, því að þeir hlutar skriðjökl-
anna miklu, sem gengu út í Hvít-
árvatn, og gáfu myndinni hinn
stórbrotna svip, eru horfnir. Þeir
hurfu á hlýju áratugunum sem
fóru í hönd.
Leiðin úr Karlsdrætti út í Fróð-
árdal liggur um gróðursælar kjarri
vaxnar brekkur. Hér vex birki
bærra til fjalla en víðast hvar á
íslandi, eða í meira en 400 metra
hæð. 40 árum síðar en þetta var
lágum við nokkrir félagar í þessari
sömu brekku og nutum sólar og
frábærs útsýnis: Hið næsta speg-
ilslétt Hvítárvatn ásamt hinu gróð-
ursæla Hvítárnesi, með tignarlegt
Bláfellið beint í suðri, en í austri
suðurhluti Kerlingafjalla. Menn
urðu rómantískir gagnvart allri
þessari dýrð, og einhverjum varð
að orði: „Eru það ekki einmitt
svona sumardaga sem okkur, sem
höfum gaman af ferðalögum,
dreymir um allan veturinn."
Klukkan var orðin fimm um
morguninn þegar við komum í
áfangastað í Fróðárdal. Fyrsta
verk okkar var að huga að fótum
hestanna og hreinsa með spritti
smá skeinur sem þeir höfðu fengið
í skriðunum. Næsti áfangi varð því
stuttur. Við óðum árnar í Hvítár-
nesinu, Fróðá, Fúlukvísl og Tjarná
og ferjuðum okkur á kænunum
tveim yfir Hvítá, því þetta var
löngu áður en áin var brúuð, en
hestana urðum við hinsvegar að
sundleggja. Um kvöldið 3. ágúst
tjölduðum við á vesturbakka ár-
innar.
Frá Hvítá fórum við Eyfirðinga-
veg og tjölduðum næsta kvöld á
Hlöðuvöllum undir Hlöðufelli, eft-
ir að hafa krækt fyrir Jarlhettur og
litast um við Hagavatn, sem á
þessum tíma var miklu stærra
heldur en síðar varð, eftir að
hiaupið varð úr vatninu árið 1929.
Á níunda degi göngunnar náð-
um við svo til Þingvalla, eftir að
hafa lagt dálitla lykkju á leið
okkar, yfir Skjaldbreið. Á Þing-
völlum tók formaður ÍR, Helgi
Jónasson frá Brennu, á móti
okkur.
Aö ofan: Svona leit bærinn á
Hrauni í Öxnadal út 1923. Næst-
efat: Fólagarnir viö Hraunsvatn.
í miöju: Göngumenn viö bæinn
á Narfastööum í Reykjadal.
Neöar: Á Hveravöllum. Næst-
neöst: Skriöjökullinn viö Hvíta-
vatn var þá miklu stærri en nú
og illur yfirferöar. Neöst: Gert
aö meiöslum í tjaldi.
Björn Steffensen er endurskoðandi
og rak með öðrum endurskoðunar-
skrifstofu í Reykjavík. Hann hefur
um nokkurt skeið verið meðal þeirra,
sem skrifa rabb Lesbðkarinnar.
Glæpsamleg
dáleiðsla
Framhald af bls. 13
augu hans og hann varð þræll
þessa manns.
Pelle hélt á byssunni og drap
mennina tvo. En það var Nielsen
í margra kílómetra fjarlægð,
sem þrýsti á gikkinn."
Christensen gætti þess að
íhuga þessa frásögn og gefa
henni gaum. Annað hvort var
maðurinn, sem sat fyrir framan
hann geðsjúklingur, eða sagði
hér frá einhverju furðulegasta
máli í allri sögu dáleiðslunnar
og glæpafræðinnar.
VIII
En nú fóru aðrar staðreyndir
að stinga upp kollinum. Eftir að
Bjorn Nielsen hafði afplánað
fangelsisvist fyrir stjórnmála-
starfsemi sína, var svo að sjá
sem hann hefði reynt að lifa
heiðarlegu lífi. Eiginkona hans
var virðingarverð löghlýðin
kona, sem bersýnilega elskaði
manninn sinn. Vissulega drakk
hann of mikið gin á hafnar-
knæpunum og vingsaðist milli
kvenna, en svona yfirleitt virt-
ust athafnir hans saklausar.
Þeir Pelle sáust oft saman og
nágrannarnir töldu að þeir væru
vinir. En sá var munurinn, að
Pelle bragðaði aldrei áfengi og
virtist konu sinni fullkomlega
trúr.
I hvert sinn sem Chistensen
eða einhverjir úr læknanefnd-
inni spurðu Pelle Hardrup um
samband hans við Bjern Niel-
sen, þá svaraði hann alltaf með
ákafa, að vinur hans væri á alls'
engan hátt viðriðinn morðin. En
þeir tóku eftir því, að ákafi hans
í að sýkna Nielsen var helzt til
mikill. Hann varð hávær, pataði
út höndum, og málfar hans varð
vélrænt, eins og gömul plata,
eða hugsunarlaus páfagaukur.
Þegar hann var spurður um
reiðhjólið, sem hann komst und-
an á, hvar hann hefði keypt það
og hve lengi hann hefði átt það,
þá kom Pelle þeim á óvart með
því að neita að svara. „Góði eng-
illinn minn leyfir mér ekki að
segja neitt,“ sagði hann þrá-
kelknislega, og virtist falla í
eitthvert andlegt þreytumók.
Hvað þá snerti sem við rann-
sókn málsins fengust, þá greindi
þá á í skoðunum um Pelle Har-
drup. Héldu sumir að morðing-
inn væri snjall bragðarefur, en
aðrir þóttust sannfærðir um, að
hér væri um alvg óvenjulega
flókið mál að ræða.
Rannsóknir leiddu í ljós, að
Nielsen átti reiðhjólið sem not-
að var við ránið. En Pelle um-
snerist alveg, þegar lagðar voru
fyrir hann spurningar, sem
snertu vin hans. Hann sagði:
„Ég fékk reiðhjólið að láni hjá
Birni. Verið þið ekki að draga
hann inní þetta! Ég gerði það.
Ég gerði það algjörlega sjálfur.
Ég gerði það alveg eins og góði
engillinn sagði mér!“
„Hver er góði engillinn yðar?“
var spurt hvað eftir annað.
En alltaf hljómaði svarið: „Ég
get ekki sagt frá því!“
„Vitið þér hvernig dáleiðsla
verkar?“
Við þessa spurningu skalf
Pelle eins og lauf í vindi og svit-
inn bogaði af enni hans. „Já,“
svaraði hann.
„Hafið þér verið dáleiddur af
einhverjum?"
„Ég get ekki munað það.“
„Er yður mjög annt um Niel- -
sen sem vin?“
„Já.“
„Verðið þér nokkurn tíma
reiður við hann?“
„Ég get ekki sagt það. Góði
engillinn vill ekki að ég tali við
yður. Ég er sekur. Ég drap tvo
menn. Ég reyndi að ræna banka.
Ljúkið þessu nú — verið fljótir
að því!“ Og aftur hneig á hann
örmagna þögn.
Nú er það svo, að lögin krefj-
ast frekari vitnisburðar en
sálfræðilegs eðlis. Enda fór svo
eftir margra nátta umræður,
mat og bollaleggingar, að sál-
fræðingarnir höfðu að því loknu
enn engar sannanir fyrir þeirri
skoðun að Pelle Hardrup hefði
framið verk sín undir dáleiðslu-
sefjun. Á bak við allar þessar
vangaveltur stakk svo alltaf upp
kollinum hugsunin um, að hann
kynni að vera andlega heilbrigð-
ur, þegar öll kurl kæmu til graf-
ar.
VIII
Þá var sú ákvörðun tekin, að
lögregluforingjarnir Christen-
sen og Olsen, ásamt geðlækni,
skyldu heimsækja aftur Bjorn
Nielsen. Eftir að dyrabjallan
hafði hljómað fimm sinnum,
opnaði hann loks dyrnar. „Hafið
þið handtökuheimild?" var
kveðjuávarpið.
„Það er engin þörf á hand-
tökuheimild," sagði Christensen.
„Við viljum einungis fá að tala
við yður.“
„Hvers vegna?“
„Þér munuð fljótt komast að
raun um það,“ sagði lögreglufor-
inginn um leið og hann ýtti
Nielsen til hliðar og gekk inní
íbúðina.
Lögreglumennirnir renndu nú
vökulum augum yfir íbúð Niel-
sen. Hver hlutur bar vott um
auð og ósvikna smekkvísi: hin
glæsilegu persnesku teppi á
gólfum, húsgögnin, skrautlegar
plöntur og fágæt, fögur málverk
á veggjum. Læknirinn, sem
hafði trú á því, að nokkuð mætti
kynnast manni með því að skoða
bókasafn hans, reikaði að bóka-
hillunum, sem náðu til lofts á
tveim veggjum herbergisins.
Þessi fyrrverandi tugthúslim-
ur átti bókasafn, sem hægt var
að öfunda hann af. Þar mátti sjá
ritverk Strindbergs, Nietzsches,
Björnsons, Knut Hamsuns,
Rilkes og fleiri merkilegra höf-
unda, að viðbættum áróðursrit-
um Hitlers og Göbbels. Aðrar
hillur voru fullar af bókum um
yoga, andardráttarþjálfun, af-
slöppun, dáleiðslu, mátt sefjun-
ar og sálgreiningu.
Þegar Nielsen, sem hafði verið
að tala við lögreglumennina, sá
hvað læknirinn aðhafðist, gekk
hann til hans og stillti sér upp
milli hans og bókasafnsins. „Má
ég bjóða yður kaffi?“ sagði hann
og vísaði honum til sætis. Lækn-
irinn, sem þegar hafði séð það,
sem honum þótti forvitnilegt,
þáði boðið.
„Ég geri ráð fyrir að þið séuð
hingað komnir til þess að spyrja
frekari spurninga um veslings
Framhald á bls. 16
15