Lesbók Morgunblaðsins - 16.03.1985, Blaðsíða 4

Johan Sebastian Bach
á 300 ára afmæli þann
21. marz.
„Hugsaðu þér þennan
mann. Það bjó í honum
svo ógnar sterkur frum-
kraftur. Hann átti tuttugu
og eitt barn og var störf-
um hlaðinn alla tíð.
Hvernig hann, jafnhliða
skyldustörfum sínum, gat
samið alla þessa undurs-
amlegu tónlist, er mér
hulin ráðgáta.“
HELGA INGÓLFSDÓTTIR
Helga Ingólfsdóttir heima hjá sér á Álftanesi. „Næsta sumar verður mikið um dýrðir íSkálholti. Ég hef skipulagt þar
tónlistarhátíð, tíu tónleika fimm helgar í röð. Ég tel þessa hátíð rera stærsta verkefni mitt. Þetta verður nokkurskonar
sumarhátíð sembalsins, því semballinn hljómar á öllum tónleikunum." Ljósmynd Lesbók/Árni Sæberg
í tónverkum Bachs
endurspeglast
mannleg reynsla
á hinn fegursta hátt
Kristín Sveinsdóttir ræð-
ir við Helgu Ingólfsdótt-
ur semballeikara í tilefni
300 ára afmælis Johans
Sebastian Bach, og svo
þess, að Helga hefur
gefið út hljómplötu, þar
sem hún leikur verk eft-
ir Bach á sembal
Sterk bílljósin á móti blinduðu mig. Hvað
hafði hún sagt: „Beygðu til vinstri við Bessa-
staðaafleggjarann, síðan aftur til vinstri, svo
til hægri. Þá kemurðu að hvítu húsi. Þar
bý ég.“ í myrkri hafa hús engan lit, aðeins
ferköntuð, forvitin augu. Ég lagði bílnum
við hús sem mér fannst líklegt og bankaði
upp á.
„Helga Ingólfsdóttir semballeikari, á
hún heima hér?“
„Nei.“ En vingjarnlega konan sem kom
til dyra benti mér á ljós í glugga skammt
frá.
Helga kom sjálf til dyra. Hæglát og
elskuleg leiddi hún mig til stofu. Þorkell
færði mér inniskó: „Svo að þér verði ekki
kalt á fótunum," sagði hann og hvarf.
,,Það hafa margir listamenn búið um sig
á Alftanésinu," sagði ég.
„Fyrir listamann er hvergi betra að búa.
Kyrrðin er svo mikil og náttúrufegurðin
ótrúleg. Útsýnið héðan úr stofugluggan-
um, Reykjanesfjallgarðurinn, Hafnar-
fjörður, Keflavík. Þú hefðir átt aö koma í
björtu, — þú kemur aftur seinna. Ég elska
náttúruna. Hún er áhugamál mitt númer
tvö.“
„Músíkin er auðvitað númer eitt,“ sagði
ég.
„Nei, þetta er ekki rétt hjá mér. Þorkell
kemur fyrstur, síðan tónlistin. Náttúran,
fjaran hérna er í þriðja sæti.“
„Sænsk kona sagði mér í sumar sem leið,
að í Svíþjóð væri það ekki í tísku að tala
vel um manninn sinn.“
„Við Þorkell höfum þekkst frá því að við
vorum börn. Ef hann hefði ekki verið mér
sú stoð sem hann er, væri ég ekki sú sem
ég er. Það er hann sem hvetur mig til dáða,
eggjar mig til að ryðja nýjar brautir.
Hann er besti gagnrýnandinn minn.“
„Er það ekki vont?"
„Er hvað vont?“
„Að láta gagnrýna sig?“
„Það er ekki sama, hvernig það er gert.
Þorkeli er mjög músíkalskur. Ég leik fyrir
hann að kveldi það sem ég hef verið að æfa
þann daginn. Við ræðum verkið, hvað
mætti betur fara, hvernig túlkunin mætti
breytast. Hann er óvæginn og það er mér
mikils virði.“
Helga Og Manúela
„í mörg ár var það svo, að varla var þín
getið án þess að nafn Manúelu væri nefnt í
sömu andrá; Helga Ingólfsdóttir og Manu-
ela Wiesler."
„í sjö ár áttum við stórkostlegt sam-
starf. Af því lærði ég ótrúlega margt sem
ég reyndar finn að er ennþá aö brjóta sér
leið upp á yfirborðið úr undirmeðvitund-
inni. Við Manúela erum afskaplega ólíkar
manneskjur, en þegar við unnum saman
tókst okkur að draga fram leynda krafta
hvor frá annarri. Núna er hún í Malmö."
„Manúela?"
„Já. Svíar hafa tekið hana upp á sína
arma. Hún hefur haldið um hundrað kon-
serta á þessu ári. Hún er fágætur list-
amaður."
Næstu spurningu hugsaði ég lengi og
bar fram með mikilli varúð:
„Varð ekki tómarúm í lífi þínu eftir að
þið Manúela hættuð að vinna saman?"
„Alls ekki. Ég er fyrst og fremst afar
þakklát fyrir þann tíma sem við áttum
saman, en allir dagar eiga kvöld, og það
má segja að orðið hafi þáttaskil hjá okkur
báðum. Samstarf okkar var mér óskaplega
mikils virði, en ég vanrækti einleikinn á
meðan. Um líkt leyti, eða fyrir tveimur
árum, eignaðist ég þennan sembal sem
stendur hérna í stofunni. Ég kalla hann
Stradivariusinn minn.“ Hljómurinn í rödd
Helgu varð enn mýkri og þýðari og hún
horfði ástúðlega á hljóðfærið sitt. Það
varð löng þögn sem rann saman við djúpa
kyrrðina sem ríkti i húsinu. Klukkan á
veggnum sló taktinn andante.
Ég rauf þögnina og spurði Helgu, hvern-
ig hún færi að, þegar hún héldi konserta,
hvort hún þyrfti ekki að flytja hljóðfærið
með sér.
Hún horfði enn heitum augum á sembal-
inn og brosti blítt:
„Já, við fylgjumst að.“
„Þið? Áttu við sembalinn og þig?“
„Já. Ég verð alltaf að flytja hann með
mér. Síðastliðiö sumar ferðuðumst við um
Snæfellsnesið tvö ein. Á hverjum stað varð
ég að leita á náðir tveggja fílefldra karl-
manna til að bera hann úr bílnum og í.
Þetta var ákaflega erfitt ferðalag en
skemmtilegt. Satt að segja var bíllinn
keyptur með sérstöku tilliti til sembal-
flutninganna."
„Ég hélt að það þyrfti alltaf að stilla
svona hljóðfæri eftir flutninga."
„Það er rétt. Ég stilli hann sjálf og geri
við hann líka. Það liggur svolítið skemmti-
leg saga á bak við það. Þorkell, maðurinn
minn, smíðaði fyrsta sembalinn minn. Það
var afar lærdómsríkt fyrir okkur bæði, þvi
að í fyrstunni sá Þorkell um allt viðhald,
en smátt og smátt þróuðust málin þannig,
að ég fór að gera við hann sjálf. Þar sem