Lesbók Morgunblaðsins - 20.04.1985, Síða 12

Lesbók Morgunblaðsins - 20.04.1985, Síða 12
$ té Skilvindustaðir og nágrenni Bernskummning frá Skriðuklaustri eftir Franziscu Gunnarsdóttur Ofurlítill lækur seitlaði stundum ofan úr fjallinu og eftir bæjarhlaðinu á Skilvindu- stöðum. Þetta var Bæjarlækur. Að vísu var aldrei dropi í Bæjarlæk nema eftir mikla vætutíð. Olli það miklu búhnjaski á Rabarbarabeðið var stór- kostlegur frumskógur mannhæðarhárra, tröll- aukinna furðuplantna . . . í frumskógum var allt mögulegt eitrað og þar voru bæði Ijón og tígris- dýr, því var skynsamlegra að flana ekki að neinu. Skilvindustöðum, og raunar einnig á Strokkhólum, heldur ómerkilegri hjáleigu. Á Skilvindustöðum átti ég mér „bú“. Nafn sitt dró býlið af gamalli skilvindu, rauðri, sem einhver búskussinn hafði fleygt við rætur fjallsins, er betra átti skilið. Strokkhólar áttu tilurð sína til þess að rekja, að við hlið skilvindunnar fann ég líka gamlan strokk, grænan, er áreiðan- lega hafði orðið henni samferða í upphæð- irnar. Ég hafði leitað vítt og breitt um landar- eignina hans afa að viðeigandi „bú“-stað. í fyrstu taldi ég Kirkjutúnið, undan lágu hamrabeltinu neðan við Klaustur, byggi- legast, enda óhemju grösugt og ljúft. Samt mátti finna þar á alvarlega annmarka, þá helst að þaðan var illmögulegt, að fylgjast með mannaferðum að Klaustri. Það var óviðunandi að missa kannske af gestum og gangandi. Stundum bar nefnilega skemmtilegt fólk að garði — sjaldnar en hitt þó. Þá var það að ég gekk fram á skilvind- una og strokkinn í fjallshlíðinni, á alveg prýðilegum útsýnisstað, og vandinn var leystur. Að vísu óx þarna varla stingandi strá, er gras mætti kalla, en geldinga- hnappar, blóðberg og fleiri jurtir bættu það margfalt upp. Verst var þetta með vatnið, eða öllu heldur skortinn á því. Ég taldi sennilegt að vatn væri eitt frumskil- yrða farsæls búskapar — og Bæjarlækur, minnstur bræðra sinna á íslandi, vildi alls ekki renna nema í rigningu. Mér rann oft í skap við Bæjarlæk, sem ég hafði þó sýnt hina mestu natni og per- sónulega dýpkað alla leið lengst ofan úr skriðu. — Það var rosalega mikið og áreynslusamt verk, ekki síst fyrir þá sök að við það notaði ég hveitiskófluna hennar ömmu; verkfæri sem við amma gátum ómögulega komið okkur saman um að nota maetti úti við. Maður þurfti að vera snar í snúningum til þess að komast út úr húsinu með þá gersemi. Reyndar var ekki einleikið hve amma var næm á allt í sambandi við hveitiskófl- una. Undantekningarlaust vissi hún hve- nær ég hafði fengið bannvöruna að láni. Sæist ekki hveiti á mér, þá brást ekki að hún stæði á því fastar en fótunum að nú væri enn einu sinni mold í hveitinu, eða þá á skóflunni. Það lagaöist samt töluvert eft- ir að mér hugkvæmdist að hræra vandlega í hveitinu þegar ég skilaði gripnum á sinn stað. Strásykurskóflan gaf að sumu leyti betri raun. Bæði var það að sykurinn loddi síður við mann og auk þes var sú skófla betur máluð og auðveldari í þrifum. Hún var samt minni en systir hennar í hveitinu og hvergi nærri eins hentug í grófari mokst- ur. Ætið bárust síðan böndin að mér, þegar önnur hvor skóflan var ekki á sínum stað. Við þau tækifæri vildi svo til að umrædd- an hlut var að finna í mínum fórum, sem ég taldi til aukaatriða. Aðalatriði þótti mér vera þessi þreytandi dómfelling, án þess að svo mikið sem grunur félli á nokk- urn annan, og það á fjölmennu heimili. Mér var skipað að afhenda viðkomandi skóflu, aldeilis undir eins. Var þá ekkert verið að spyrja hvort ég hefði einhverja hugmynd um hver hefði fengið hana lán- aða, né til hvers ég hefði nauðsynlega þurft á gripnum að halda. — Enda var ég ekkert að segja þeim að lækurinn minn var nákvæmlega jafnbreiður hveitiskóflunni. Allt var þetta aumingjaskapnum í Bæj- arlæk að kenna, og þá eru meira að segja ótaldar skammirnar sem ég fékk fyrir að nota stundum mjólkurfötur til vatnsburð- arins upp í fjall. — Þegar ég var lítil voru þær kallaðar skjólur fyrir austan, að minnsta kosti í Fljótsdal. Og það var óskapleg áreynsla að rogast með tvær vatnsskjólur, risavaxnar að mínu áliti, langt upp í skriðu. Maður skjögraði um það bil fjögur spor, hvíldi sig, þraukaði fáein spor til viðbótar, hvíldi sig. Tók um síðir á öllu sínu til þess að bæta örfáum fetum við áfangann, og venjulega um það bil fór að skvettast úr skjólunum. Kæmist búandinn á Skilvindu- stöðum upp í skriðu til þess að koma rennsli í Bæjarlæk, nú þá vantaði venju- lega helminginn af vatninu í skjólurnar. Næði ég, hins vegar, með svona mestallt vatnið upp eftir, þá átti sér stað ógurlegt flóð á Skilvindustöðum. Síðan hvarf vætan á sárafáum mínútum. — Það krafðist sér- stakrar skapgerðar búbaslið við rætur fjallsins, ekki síst þegar maður var húð- skammaður fyrir alla framtakssemi og sj álf sbj argarviðleitni. Að hún amma héldi fyrirlestra um notk- un mína á hveiti- og sykurskóflum, er alls ekki of djúpt í árinni tekið. Það var samt barnaleikur samanborið við hvað hún hafði að segja um notkun mjólkurskjóla í öðrum tilgangi en þeim var ætlaður. Hún var ekkert minna en skáldleg þegar hún útbreiddi sig um sóðaskap og bakteríur í því sambandi. Ekki gat ég séð neinar bakteríur, og taldi algjörlega óþarft að vera með ofstopafullyrðingar um eitthvað sem var ósýnilegt og sennilega alls ekki til. Svo var hún heldur ekki sjálfri sér samkvæm í bakteríumálinu. Ég mátti vel nota gólfföt- urnar í vatnsburðinn minn, og þótti lítið til þess boðs koma. Var ekki sóðalegt að vera með gólffötuvatn í bæjarlæknum sín- um? Mér þótti það vera bakteríulegt. Svo fór um síðir að ég brá búi á Skil- vindustöðum, og líka á Strokkhólum, tveim þúfum frá. Lögðust bæði býlin í eyði, þótt ég nýtti þau áfram sem útsýn- isstað. Að afloknum rannsóknarferðum í fjallinu hinkraði ég þarna til þess að að- gæta hvort nokkur ljón eða tígrisdýr væru í rabarbarabeðinu okkar, ofan og vestan við aðalinnganginn á Klaustri. Rabarbarabeðið var stórkostlegur frum- skógur mannhæðarhárra, tröllaukinna furðuplantna. — Min mannhæð var til- tölulega lág í þá daga. Og blöðin voru ban- eitruð, þótt stilkarnir væru hreinasta sælgæti, það er að segja dumbrauðir stilk- ar vínrabarbarans, þess minni. í frum- skógum var allt mögulegt eitrað og þar voru bæði ljón og tígrisdýr, því var skyn- samlegra að flana ekki að neinu. Við þessi tækifæri leit ég líka yfir grátt fljótið í botni dalsins míns. Mig langaði, beinlínis þráði, að sjá Lagarfljótsorminn, sem állir vissu vel að var tií, alla vega ég. Hann var ekkert hættulegur, bara svona langur, grár og feitur, eins og drekarnir í ævintýrabókunum mínum, nema þeir voru grænir. Hann var nákvæmlega tveggja dreka langur, vissi ég, og sætur, með rauð augu og alveg ofboðslega langar tennur — tvær þeirra, fremst í efra skoltinum. Hinar voru venjulegar, en tungan! Með tungunni gat hann kveikt í. Hann notaði hana eingöngu til þess að spúa eldi ef ein- hver ætlaði að drepa hann, sérstaklega ef andstæðingurinn var riddari á hvítum hesti. Ég skildi Lagarfljótsorminn vel, þótt ég sæi hann aldrei. Mér þætti heldur ekkert gaman að láta drepa mig, eða reyna það. En, það verður að segjast eins og er, að ég var dálítið smeyk við ljónin og tígrisdýrin í rabarbarabeðinu, þótt ég sæi þau heldur aldrei, hvað þá mætti þeim. Það var mest því að þakka hve aðgætin ég var í þeim efnum, vissi ég. í nágrenni Klausturs var mikil huldu- fólksbyggð og dvergar í hverjum steini sem var stærri en svo að ég fengi lyft honum. Stærð dverganna fór eftir bústað þeirra. Litlir dvergar bjuggu í smærri steinunum, og síðan koll af kolli. Huldu- fólkið bjó í klettabeltum fjallsins og í björgum hér og þar. Niðri á Kirkjutúni var alveg fullt af blómálfum. Þeir hringdu bláklukkum á kvöldin, þegar blómálfab- örnin áttu að koma inn og fara að hátta. — Blómálfabörn voru fegurstu verur á þess- ari jörð, blíð, góð og aldrei óþæg. Mér auðnaðist aldrei að sjá eina einustu þessara æðri vera, og var sátt við það, hvað dvergana og blómálfana varðaði. Ég gat vel skilið að svona lítið fingert fólk þorði ekki að láta risavaxið mannabarn sjá sig. En einmitt þess vegna var ég hrædd um að stíga eða setjast á það, óvart, auð- vitað. Og ég reyndi að vara smáfólkið við, þegar traktorinn var væntanlegurmeð sláttu- eða einhverja aðra vél í eftirdragi. Ég kastaði heldur aldrei steini neitt. Slíkt gæti valdið stórslysi. Huldufólkið í Fljótsdalnum var ég samt ekki alveg sátt við. Því gat ekki hugsan- lega stafað nein hætta af mér, en að það léti sjá sig var af og frá. Ástæðan var mér ráðgáta — og áhyggjuefni. Hvort skyldi það vera svona merkilegt með sig, þetta fólk, eða var ég kannski vond stelpa? Við hvern hamarinn á fætur öðrum sat ég langtímum saman á meðal ilmandi jurta og reyndi að tala huldufólkið til. í fyrstu bað ég um að fá að leika mér við börnin þess. Þegar það ekki dugði mæltist ég til þess að fá bara að sjá þau, jafnvel heyra í þeim. Það bar engan árangur. Það örlaði ekki einu sinni á fullorðna fólkinu. — Ég hvorki sá né heyrði neitt kvikt nema suðandi flugurnar og syngjandi smáfugl- ana, auk krumma. Það var samt ekkert nýnæmi, við vorum nánir vinir, hrafnarnir og ég. Þeir settust oft svo til við tærnar á mér og gáfu frá sér lág, vinaleg hljóð. Ég sagði þeim þá allt um mína hagi, og nýlegustu afbrot fjár- mannsins, sem ég átti í látlausum útistöð- um við. — Ég taldi þann mann vera vond- an við dýr, þegar enginn marktækari en ég var viðstaddur. Aðrir héldu því fram að Fúsi væri afbragðsmaður. — Én samskipti mín og þess manns eru önnur og mun lengri saga. Um síðir komst ég að þeirri niðurstöðu að huldufólkið í Fljótsdal væri leiðinlegt, og börnin þess áreiðanlega síst skárri. Þá var betra að heimsækja frændfólk mitt á Valþjófsstað — það var bara svo fullorðið, nema Magnús. Magnús var dálítið eldri en ég og þóttist yfir það hafinn að leika sér við smábörn. Best var að heimsækja fólkið á Bessa- stöðum, austan við Skriðuklaustur og handan árinnar. Þaö, ásamt fólkinu í Geit- agerði, bar af öllum í Fljótsdal, að mínu

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.