Lesbók Morgunblaðsins - 04.05.1985, Qupperneq 2

garöinn.
Arkitektarnir Kristinn
stárlegri hugmynd um íbú
Blíða
Ekki alls fyrir löngu
flutti kanadískur arki-
tekt, Norman Press-
man að nafni, erindi í
Ásmundarsal á vegum Arki-
tektafélags íslands þar sem
hann fjallaði um húsageröarlist
á norðlægum slóðum. Pressman
starfar á vegum alþjóðasamtaka
sem bera nafnið Félagið vistleg-
ar borgir að vetri til (The Liv-
able Winter City Association),
en þau samtök hafa það á
stefnuskrá sinni að vekja menn
til umhugsunar um hvernig haga
megi húsagerð þar sem vetrar
gætir þannig að íbúarnir verði
sem minnst fyrir barðinu á
hvimleiðustu einkennum þeirrar
árstíðar svo sem kulda, snjó-
komu og vindbelgingi. Meðal
áheyrenda Pressmans voru tveir
íslenskir arkitektar sem að und-
anförnu hafa velt þessu máli
mikið fyrir sér og eru nú í fram-
kvæmdahug. Þeir eru Kristinn
Ragnarsson og Örn Sigurðsson
sem hafa starfrækt Teiknistof-
una í Garðastræti 17 undanfarin
fimm ár.
Þó er forsaga þessa máls all-
miklu eldri. Fyrir um það bil
áratug var Valdimar Kristins-
son, viðskipta- og landfræðing-
ur, á ferð um iðnaðarhverfi í
austurborginni, en þar hafði þá
risið geysistór skemma á stutt-
um tíma. Valdimar hafði oft
hugleitt hvort ekki mætti byggja
þannig á íslandi að vetur kon-
ungur æddi ekki inn á gafl hjá
íbúunum, og þar sem hann virðir
fyrir sér fokhelda risaskemmuna
kemur honum sú hugmynd að ef
til vill mætti byggja raðhús við
langhliðar slíkrar skemmu og
eignast þannig garða og leik-
svæði sem hægt væri að nota 4r-
ið um kring. En þar sem svona
skemmur eru bæði dýrar og falla
illa inn í íbúðarhverfi hvarf
Valdimar frá þessari lausn en
ræddi hugmynd sína síðan við
Örn og Kristin, arkitekta í
sem
eftir GUÐBRAND
Land mitt er ekki land, þaö er veturinn
garður minn ekki garður heldur kargur blettur
gata mín ekki gata, hún er snjór...
(Gilles Vigneault: Mon Pays)
Garðastræti, sem tóku honum
með opnum huga. Við gefum
þeim orðið:
SUÐRÆNAR EFT-
IRLÍKINGAR
Við sem búum á norðlægum
slóðum höfum alltaf verið að
keppast við að byggja suðrænar
borgir, líkja eftir einhverri ind-
verskri paradís eða glíma við
dönsk smáhýsi í stað þess að við-
urkenna staðreyndir, lifa með
vetrinum og njóta hans. Það er
yndislegt að bregða sér á skíði
eða skauta, en það er hreinn
óþarfi að búa þannig um sig hér
á norðurhjara að maður þurfi
helst að klæðast pollabuxum eða
stormgöllum ef leiðin liggur nið-
ur í miðbæ og eitthvað er að
veðri. Það er út í bláinn að
byggja stök hús á íslandi. Það er
óhagkvæmt með tilliti til við-
halds, gatnagerðar, snjóruðn-
ings og fleiri kostnaðarþátta.
Þess vegna leist okkur mjög vel
á hugmynd Valdimars og þróuð-
um hana þannig að nú er ekki
annað eftir en að hefja fram-
kvæmdir. En áður en ég skýri
frá því er rétt að líta aðeins á
hvernig húsagerð á íslandi hefur
verið háttað. Fyrstir voru torf-
kofarnir, en þar voru bæði menn
og skepnur svo að segja undir
sama þaki og höfðu hita hvert af
öðru. Fjölskyldur voru stórar,
foreldrar dvöldu þar ásamt
börnum sínum og barnabörnum,
enda þá hvergi til elliheimili eða
barnaheimili. Timburhúsin taka
við og síðan steinhús, þar sem
heldur rýmra er um íbúana,
enda þær breytingar orðnar að
eldra fólk býr sér eða dvelur á
elliheimilum — kjarnafjölskyld-
an er komin til sögunnar. Svo
eru byggð hús sem eru lokaðar
einingar. Það er gengið inn í
húsið frá götunni og meðfram
því og afturfyrir í garðinn. Síðan
verður sú breyting á, að hægt er
að ganga úr stofu út í garð, og nú
er nýjasta tískan sú að hægt er
að ganga úr stofu út í garðhýsi.
Hringlaga Klasi
af raðhúsum
Flestir vilja hafa garða. Það
liggur þó í augum uppi að
óhagkvæmt er að hafa garð sem
einungis nýtist vel tólf til fimm-
tán daga á ári. Þar er miklu til
kostað en hagnaðurinn lítill. Við
höfum í hyggju að reisa hring-
laga klasa af raðhúsum við Arn-
arnesvog í Garðabæ með yfir-
byggðum almenningi þar sem
hægt verður að njóta kosta garð-
lífs allt árið um kring, rækta
nytjajurtir og spila badminton,
svo eitthvað sé nefnt. Ekið verð-
ur inn í bílageymslu sem er und-
ir húsunum og þaðan getur hver
gengið til síns heima án þess að
vökna eða eiga á hættu að vind-
hviða feyki upp bílhurðinni.
Samkvæmt útreikningum okk-
ar verður ekki dýrara að byggja
þennan klasa en sama fjölda
hefðbundinna íbúðarhúsa. Kost-
irnir við svona fyrirkomulag eru
svo augljósir að varla tekur því
að telja þá upp. íbúarnir losna
við öll þau óþægindi sem vetur-
inn veldur í nánasta umhverfi
manna. Húsagerð af þessu tagi
ryður sér nú mjög til rúms á
norðlægari slóðum, sérstaklega í
Kanada og Svíþjóð. Nú þegar
hafa risið erlendis verslunar-
svæði sem eru yfirbyggð og þar
sem hægt er að ganga milli búða
án þess að vera í vetrarfötum.
Ein þekktasta þyrping þessarar
tegundar er Eaton Center í Tor-
onto, sem margir fslendingar
kannast við. íslendingar eru nú
að ranka við sér í þessum efnum.
Við Eiðistorg er að rísa skýll
staður og Hagkaupsþyrpingin í
nýja miðbænum verður einnig
yfirbyggð. Það er því kominn
tími til að við búum þannig um
okkur á okkar eigin heimilum að
við þurfum ekki að bíta á jaxlinn
til að fara út í garð níu mánuði
ársins, sögðu Kristinn og Örn að
iokum.
Kunnugir segja að byggingar-
iðnaður sé íhaldssöm atvinnu-
grein og ekki síst hér á íslandi
þar sem mannfæð dregur úr
mönnum kjark til að brydda upp
á nýjungum. Hér er þó ein sem
ætlunin er að hrinda í fram-
kvæmd.
Grunnmynd jaröhæðar: fimmtán
raðhús eru í brerri þyrpingu og
hefur hrert þeirra eigin garð auk
aðgangs að almenningi og auk
þess ral á garðbýsi rið framhlið.