Lesbók Morgunblaðsins - 07.09.1985, Page 4

Blóði
drifin
bréf
Heming-
ways
Saklaus fímm ára smásveinn, rennir fyrir siiung.
„Ég hef ekki drepið
neinn í fjögur ár
Ernest Hemingway hefur svo sem aldrei ver-
ið talinn neitt sérstakt ljúfmenni, langt því
frá. Hann vildi svo gjarnan vera kræfur
karl og hraustur og lagði sig fram um það.
Það tókst líka bærilega. Hemingway varð
Bréfasafn rithöfundarins
Ernest Hemingway lýsir
óskemmtilegri hlið
á honum
Eftir
ILLUGA JÖKULSSON
fyrirmynd heillar kynslóðar töffara og
kannski gætir áhrifa hans ennþá. Vísast
eru enn á meðal vor menn sem reyna að
liggja konur, drekka brennivín, veiða ljón,
drepa naut, lemja menn — svona milli
þess sem þeir festa á blað meitlaðar setn-
ingar og kaldranalegar. En ætli sé ekki
hætt við að ýmsir hefðu hugsað sig um
tvisvar áður en þeir fóru í Hemingwayieik
ef þeir hefðu komist í einkabréf hans; þau
er nú hafa verið gefin út, sanntrúuðum
aðdáendum rithöfundarins til óblandins
hryllings? Hvað á blásaklaus iesari að
Töffarinn mikii er farinn að sýna þreytu-
merki.
halda um þann mann sem skrifar bréf á
borð við það sem hér fer á eftir?
„Einu sinni drap ég mjög kokhraustan
SS-hundingja. Ég sagðist mundu drepa
hann nema hann segði frá hverjar flótta-
leiðir þeirra væru og hann sagði: Þú drep-
ur mig ekki, fullyrti þýskarinn. Vegna þess
að þú þorir það ekki og vegna þess að þú
ert af þjóð úrkynjaðra kynblendinga. Auk
þess er það á móti Genfarsamþykktinni.
Mikil eru mistök þín, bróðir, sagði ég og
skaut hann eldsnöggt þrisvar í kviðinn og
síðan, þegar hann lyppaðist niður á hnén,
skaut ég hann í toppstykkið svo heilinn
kom út um kjaftinn á honum eða líklega
var það nefið."
Ómögulegt er að vita hvort þessi óhugn-
anlegi atburður átti sér einhverja stoð í
veruleikanum eða hvort hér hafi verið um
að ræða einhverja skrýtilega tegund af
óskhyggju. Svo mikið er altént víst að und-
ir lok síðari heimsstyrjaldarinnar var
Hemingway viðloðandi hersveitir Banda-
ríkjamanna í Evrópu og þess vegna gæti
þetta morð vel hafa verið eins og því er
lýst. Unnendur bóka Hemingways hafa á
hinn bóginn gætt þess vandlega að ganga
ekki úr skugga um sannleiksgildi þessa
ógeðfellda karlagrobbs. Og lái þeim hver
sem vill.
Þegar öllu er svo á botninn hvolft skiptir
það þó kannski ekki höfuðmáli hvort Ern-
est Hemingway hafi drepið þennan varn-
arlausa stríðsfanga eður ei. Annað eins
gerðist í stríðinu og þeir eru máske fáir
sem gráta „kokhraustan SS-hundingja“.
Það sem lesendum skáldverka Heming-
ways blöskrar umfram allt er sú sterka og
blygðunarlausa drápsfýsn sem þar drýpur
af hverju strái. „Mér finnst gaman að
skjóta af riffli og mér finnst gaman að
drepa og Afríka er rétti staðurinn til
þess,“ segir á einum stað. Lýsingar Hem-
ingways á veiðum eru afar safaríkar í
þessum bréfum en ekki að sama skapi vel
skrifaðar. Það má greina sannkallaða
nautn í eftirfarandi kafla:
„Charles skaut einn elgstudda, við skut-
um einn saman og svo drap ég einn sjálfur
... Tuddinn hneig niður í gilinu. Við lögð-
um af stað, Charles hafði gát á því hvort
hann stæði upp. Þegar við vorum hálfnaðir
braust tuddinn á fætur og Charles hóf
skothríð á hann. Ég hljóp til í skjóli af
skothriðinni, náði góðri stöðu bak við tré
og hitti hann. Hann riðaði á löppunum en
hélt áfram. Charles skaut undan honum
aðra afturlöppina (bókstaflega) við hnés-
bótina og hann fór niður. Hann hafði verið
skotinn fimm sinnum og þegar við opnuð-
um hann sáum við að efsti hluti hjartans
hafði verið tættur burtu — bæði lungun —
fyrsta skot Charles hafði svo farið beint í
gegnum hann allan og var í kjaftinum á
honum ...
Ég drap risastóran tudda í ellefu þús-
undum með einu skoti, á hlaupum (hann
og ég báðir á hlaupum!), skotið fór í gegn-
um rifin ofan við nýrun og tók burt efsta
hluta lungnanna. Honum blæddi út inn-
vortis — hljóp fimmtíu metra niður hæð án
þess að sæist á honum blóðdropi og var
steindauður."
MlG LANGAR AÐ
Negla Skíthælinn
Nú er ekki seinna vænna að taka það
fram að þýðingarnar á þessum bréfaköfl-
um eru ærið fátæklegar og raunar ekki
nema svipur hjá sjón miðað við upphaflegt
orðfæri „Papa“ Hemingways. Afsökunin
er augljós: það er nefnilega ekki heiglum
hent að nálgast þann ruddalega, miskunn-
arlausa og í raun og veru klúra stíl sem
Hemingway brúkaði og kryddaði með lýs-
ingar sínar á þeim píslum sem hann lagöi
eða hugðist leggja á menn og dýr. Sem
betur fer mun hann aldrei hafa komið því