Lesbók Morgunblaðsins - 11.01.1986, Blaðsíða 7

Frá Kungmiut. í miðið er Christian Höy, maður af srissneskum uppruna, en kvæntur græn- KalliajökullíGunnarssundi. Ljósm.:SólmundurT.Einarsson.
lenzkri konu ogbúinn að búa þarlengi.
Frá Maríudal. Hér ríkir fegurðin ein, tignarlegir fjallstindar, skriðjöklar ogár, þarsem rennt er fyrir fisk. Ljósm.: greinarhöf.
sem svo var skírður eftir einni heimasæt-
unni í Skjöldungen, enda gengu okkar nöfn
nú til þurrðar. Þá lögðum við tvær krabba-
gildrur í Mikkavík, dorguðum án árangurs
og mældum hita. Lokst beittum við og
lögðum svo línu út af Valborgartanga.
Þann 28. ágúst byrjuðum við á því að
draga línuna og fengum heil 20 kg. Þá
voru laxanetin og gildrurnar rifnar upp, án
þess að um afla væri að ræða. Það er svo
í frásögur færandi, að ofurlítið ísskæni var
á firðinum um morguninn, enda útgeislun
mikil í heiðríkjunni og sennilega svolítið
lag af seltulitlum sjó við yfirborðið.
Eftir þetta héldum við áfram hring-
ferðinni í gegnum Kristjánssund, er við
nefnum svo, og mældum hita innst í því
fyrir utan Þrymsjökul. Síðan sigldum við
í suðvestur eftir Skuggasundi (Mörkesund),
þar sem fjörðurinn er grynnstur. Þegar
Norðmenn fóru þarna í gegn fengu þeir
minnst 38 metra dýpi en Gunnari gekk
betur að þræða álinn og varð aldrei
grynnra hjá okkur en 28 faðmar eða 51
metri. Kl. 13.20 vorum við svo út af Maríu-
dal og vorum þar með búin að loka hringn-
um.
FÖRUFÓLK
Er við vorum nálega komnir í gegnum
Gunnarssundið mættum við litlum dekk-
báti með fólki, sem við þekktum ekki. Hér
var um tvær fjölskyldur að ræða, sem lifað
höfðu í um 2 mánuði í Tingmiarmiut, þar
sem bæði byggð og veðurathuganir hafa
lagst af. Þetta fólk hefur væntanlega birgt
sig upp af kjöti og þann 20. ágúst hljóp á
snærið hjá þessu fólki, er það felldi ísbjörn,
sem bæði gefur af sér mikið kjöt og dýran
feld.
Fólkið var annars á leið til Imaersivik,
þar sem það hugðist setjast að, a.m.k. um
hríð. Gamall djúpur stóll var á lestarlúg-
unni og matarílát og dauðir fuglar á dekk-
inu. Á þaki stýrishússins voru tvær byssur
og stórt og vandað „kasettutæki", sem stóð
á vélarkappanum, stakk í stúf við annað
um borð.
Dekkbáturinn dró á eftir sér opinn bát
frá Skjöldungen, enda voru tveir Skjöld-
ungar með, sem ætluðu að heilsa upp á
íbúana í Imaersevik, enda er sumarið
ospart notað til heimsókna. Ætluðu þeir
svo til baka á opna bátnum.
Skjöldungsvist Kristjáns
Christian Höy er Svisslendingur að
uppruna og hefur víða komið við en verður
að kallast sjómaður fyrst og fremst. Krist-
ján er 61 árs og hefur verið búsettur á
Grænlandi í 35 ár, kvæntur grænlenskri
konu og dóttir þeirra mun vera aö ljúka
námi í fiskifræði við háskólanní Tromsö.
Kristján var í mörg ár skipstjóri við Vest-
ur-Grænland og aflaði vel. Nú er hann
sérstakur ráðgjafi landstjórnarinnar í
Nuuk í fiskveiðimálum. Kristján hefur
meðal annars verið potturinn og pannan
við að koma á fót þorskveiðum í gildrur á
Grænlandi. Kristján var í 3 ár í Kungmiut
til að þróa þar upp fiskveiðar og verður
komið að því síðar.
Kristján átti að líta eftir, að allt væri í
lagi í Skjöldungen. Fyrir Skjöldungana var
hann bæði læknir og pólití og flest þar á
milli. Hann pantaði handa þeim ýmsar
vörur til vetrarins í símtali frá Dröfninni
til Angmagssalik. Kristján athugaði húsa-
kost og staðhætti, vetrarforða og veiði-
möguleika.
Kristján fékk autt hús til afnota, þar
sem hann svaf í svefnpoka á berum fjölun-
um. Hann er þó ýmsu vanur og barmaði
sér því ekki að öðru leyti en því, að selskjöt
í alla mata átti ekki við hann, enda gekk
það lítt melt aftur af honum. Annars lét
Kristján vel af sér nema hvað honum varð
lítt svefnsamt síðustu nóttina, er í brýnu
sló milli eins Skjöldungsins og aðkomu-
manns nokkurs, er slegið hafði á marglæti
við dóttur hans. Er oft gert veður út af
minna tilefni. Reyndar höfðu karlarnir
drukkið immiaq, er í odda skarst, en svo
nefna Grænlendingar brugg sitt og reynd-
ar gekk Pólarinn okkar undir sama nafni.
Kristján sagði mér ýmsar skemmtilegar
sögur af Skjöldungunum. Eins er um sel-
veiðar þeirra og gengur út á það, að hægja
á vél skipsins, þegar selur hefur sést og
drepa svo alveg á henni. Sá er stýrir sting-
ur síðan handleggnum niður í snjó niður
með skipshliðinni og klórar bátnum. Þetta
vekur forvitni selsins sem syndir á vett-
vang og stafnbúinn hefur þá auðvelda bráð
í sigti.
Þá fræddi Kristján okkur á því, að lausa-
maðurinn frá Skjöldungen væri refsifangi
frá Angmagssalik, sem lítillega hafði
komist í kast við lögin. Þurfti hann að
vera í tugthúsi um hríð en dvelja í 6 mán-
uði í Skjöldungen ella. Valdi hann síðari
kostinn og virtist ekki sjá eftir því, því að
hann var á veiðum með eldri manni og fór
mjög vel á með þeim og gengu þeim veið-
arnar vel. Hins vegar kann að vera vand-
kvæðum bundið að vera í nákvæmlega 6
mánuði í Skjöldungen, því að vorskipið
kemur í júlí, sumarskipið í lok ágúst og
haustskipið í lok september og alltaf geta
ferðir fallið niður.
Enda þótt okkur virtist ekki mikið um
sel, er ársveiði Skjöldunganna um 700
selir, sem er mjög mikið. Sem dæmi um
veiðina sagði Kristján okkur, að tveir feðg-
ar hefðu veitt 44 seli á tæpum mánuði í
sumar og 228 laxa á sama tíma í 3—5 net
og væntanlega eitthvað af fugli. Ástandið
var þá orðið þannig, að nánast of,mikið
var til af laxi og sennilega yfrið nóg af
kjöti. Sumir íbúanna voru því farnir að
þrá haustið og að fjörðinn legði, því að viö
það sparast eldsneyti á bátana, enda líta
þeir svo á, að hundarnir kosti ekkert.
Eftir að fjörðinn leggur, dorga þeir eitt-
hvað í gegnum vakir á ísnum, sem þeir
höggva eftir miðum úr landi. Fá þeir
þannig fisk og fisk og höfðu staðið í þeirri
trú, að hægt væri að fá mun meira og mun
það hafa kveikt undir þeirri hugmynd, að
hægt væri að reisa 200—300 manna byggð
á staðnum. Yrði þá að reisa skóla, sjúkra-
hús og verslun en ekki eru horfur á því,
að slíkt geti orðið að veruleika.
Vertíðarlok Við Skjöld-
UNGEN
Við vorum sem sagt komnir aftur í
Suðurfjörðinn síðla dags þann 28. ágúst.
Lögðum við þar fyrst eina þriggja neta
laxanetatrossu í Vatnsvíkina og síðan eina
15 neta trossu í miðjan fjörðinn. Var svo
frá henni gengið, að hafður var netadreki
í öðrum endanum og netin síðan lögð út
frá baujunni. Voru uppi skiptar skoðanir
um það, hvort lánsdrekinn (GK 10) mundi
halda trossunni, enda um brattan kant að
ræða. I trossunni voru annars 6 fimm
tommu net, 8 fjögurra tommu og einn
Gvendur.
Að þessu loknu lögðumst við í Guðnavík-
inni og fannst okkur við hálfpartinn vera
komnir heim, enda fannst sumum daufleg
vistin í Norðurfirðinum.
Daginn eftir var síðasti dagur okkar í
Skjöldungsfirðinum. Byrjuðum við að taka
upp Vatnsvíkurtrossuna. Þar fengum við
14 fiska í innsta netið, 8 í miðnetið en
ekkert í ysta netið. Svolítið þurftum við
að leita að löngu trossunni, enda hafði
hana rekið um 3,3 mílur út eftir firðinum.
Við tókum hana upp á Rauðku og veltum
inn úr henni 88 fiskum. Var þetta skemmti-
legur endir á laxavertíðinni okkar og gaf
okkur tilefni til að ætla, að meira væri af
laxi en fyrri veiðitilraunir okkar bentu til.
Einnig ber að hafa í huga, að venjulega
veiðist best í september, svo að aðalveiði-
tíminn var ekki hafinn. Tvennt ber þó að
hafa í huga varðandi laxveiðar í sjó á
þessum slóðum. Er það hið fyrra, að ís
getur oft hamlað veiðum og það er hið
síðara, að tiltölulega létt virðist að ofveiða
lax í reknet. Til dæmis um það má nefna,
að laxakvóti við Vestur-Grænland er að-
eins 850 tonn núna en mun meira veiddist
fyrir nokkrum árum, þegar Danir einir
fengu yfir 1000 tonn. Sem dæmi um veið-
ina, sagðist Mikki hafa fengið 3,6 tonn í
lögn með 150 reknetum. Enginn laxakvóti
er við Austur-Grænland, enda hugði Mikki
gott til glóðarinnar með að koma á skipi
sínu á næsta ári með mikið af netum.
Ekkert var nú eftir annað en að kveðja
Skjöldunga, sem við gerðum með þreföldu
flauti. Reyndar hafði eitthvað af kven-
fólkinu óskað eftir fari með okkur til
Angmagssalik en við tókum þá beiðni ekki
alvarlega, en skildum þetta þó sem svo,
að einangrunin í Skjöldungen ætti ekki sem
best við kvenfólkið.
Kristján var einnig á förum til Ang-
magssalik-fjarðar og hafði þar ýmislegt
verkefni handa okkur og því fórum við
svona fljótt frá Skjöldungsfirðinum.
Kristján var svolítið á báðum áttum með
það, hvort ann ætti að fara með okkur
norður eftir eða strandferðaskipi, sem
vænt.anlegt var. Ég tók af skarið og sagði
honum að koma með okkur, þótt ekki
gætum við boðið honum upp á koju. Reynd-
ist þetta hin ágætasta ákvörðun, því að
strandferðaskipið var þegar farið hjá, án
þess að við vissum af því.
Strax í fjarðarkjaftinum varð Gvendi
gripið til rakvélar sinnar og var hann þar
með genginn úr villimannafélaginu.
Framhald l næstu Lesbók
LESBOK MORGUNBLAOSINS 11. JANÚAR 1986 7