Lesbók Morgunblaðsins - 11.01.1986, Blaðsíða 9

Chile og Sri Lanka. Þetta fólk hefur yfir-
leitt fengið vegabréfsáritun til Austur
Þýzkalands vegna pólitískra sambanda, —
og þaðan sleppur það inní Vestur Berlín
og sezt þar að, áður en lengra er haldið.
En þótt þarna sé svona fjölskrúðug blanda
af ólíku fólki, en ósköp lítið um kynþátta-
átök. Tyrkirnir hafa aftur á móti komið
vegna samkomulags við stjórnvöld, þeir
halda sig útaf fyrir sig í sínum hverfum,
og gefa út eigin blöð, hafa sína markaði
og tyrknesk veitingahús.
Tolli sýndi í Berlín með einum af „út-
lendingunum", Kóreumanni, sem var
bekkjarbróðir hans. Þeir voru báðir
að vinna út frá rótum eigin umhverfis
og nefndu sýninguna „Stefnumót í
Berlín Þetta var raunar í myndhúsi,
sem verið var að opna og er þessvegna
óþekkt. Þeir félagar hafa ráðgert aðra
samsýningu í Seúl í Kóreu á árinu
1987.
Það var annars í byrjun þessa árs,
að Tolli fór að standa á eigin löppum
í listinni eins og hann orðar það. Og
hann hefur ekki haldið að sér höndum.
Fyrst hélt hann sýningu á Sauðár-
króki, síðan á Kaffi Gesti við Lauga-
veg, á sama tíma í Alþýðubankanum,
á Eyrarbakka í ágúst og síðast með
Kóreumanninum í Berlín. 1 árslokl984
árs efndi hann til sýningar í Gúmmí-
vinnustofunni við Réttarháls í Reykja-
vík. Ekki þótti öllum það kræsilegur
sýningarstaður, en Tolli ferekki troðn-
ar slóðir og taldi vel hafa heppnast.
Margir telja ekki ómaksins virði að
fara með sýningar út á land. En Tolli
hefur aðra sögu að segja: Það gekk vel
á Sauðárkróki og alveg einstaklega vel
á Bakkanum. Þeir komu meira að segja
bændurnir úr Flóanum og keyptu af
honum myndir.
Vörður íiandslagi—eftirhetísmyndefni Tolla.
Innan dyra.
— Samböndin Toili. Ertu kannski af
Bakkanum eða úr Flóanum?
— Nei, mínar raetur eru annarsstaðar
og ekki allar á íslandi. Faðir minn, Krist-
inn Morthens, er Rangæingur í móðurætt,
en faðir hans var Norðmaður. Hann hefur
málað allt frá því hann var ungur maður
og framfleytt fjölskyldu sinni á þann hátt.
Hann hefur alltaf málað landslag og hefur
starf hans haft veruleg áhrif á afstöðu
mína til myndlistar á beinan og óbeinan
hátt. Móðir mín, Grethe Skotte Petersen
er hinsvegar dönsk. Þetta er sumsé úr
ýmsum áttum, samt get ég varla sagt, að
ég hafi fundið fyrir hinum skandinavísku
rótum. Þó höfum við haft samband við
móðurfólk mitt í Danmörku.
Frá æsku hafði loðað við ToIIa sú
sannfæring, að hann Iegði fyrir sig
myndlist. Enda fór hann í Myndlista-
og handíðaskólann 1978 oglauk honum
1983. Síðan lá leiðin til Berlínar. Þetta
var spurning um kjark og sterka
sjálfsímynd, segir ToIIi. Það er rétt
meira en að segja það að taka svona
ákvörðun, en hann var heill og óskipt-
ur í þeirri ætlan að láta það takast.
Honum finnst óhugsandi að vinna
eitthvað annað sér til framfæris á
meðan hann getur „olnbogað sig áfram
á skiliríunum" eins og hann orðar
það. En er þetta nú ekki einum of
mikil sýningargleði, — er hægt að
halda svona áfram ?
— Mér finnst þetta ekki of mikil sýning-
argleði og ég hef engar áætlanir um að
draga saman seglin. Eg er nú þegar með
tvær sýningar bókaðar á næsta ári: í
ASÍ-safninu á næsta vori og samsýningu
með félaga mínum frá Kóreu, Bong Kyu
Im, í Nýlistasafninu næsta haust. Það
verður bara að koma í ljós, hvort allir verða
hundleiðir á manni. En þetta er mín vinna
og ég sit ekki og held að mér höndum 1
vinnunni. Og einhvernveginn verður maður
að koma þessu á framfæri. Nú reynir á
kappann og þetta eru vitaskuld geysileg
umskipti frá Listaháskólanum í Berlín,
sem segja má að sé verndað umhverfi og
þar lifir maður á námslánum.
— Skólinn já. Þú varst hjá einhverjum
frægum málara?
— Ég var hjá Karli Horst Hödicke, sem
telst einn af brautryðjendunum í þýzka
nýbylgjumálverkinu. Þeir voru til dæmis
nemendur hans Salomé, Fetting og Mitt-
endorf, allt stórfrægir menn. En þó maður
fái að viðra sig í salarkynnum þar sem áður
hafa starfað frægir og ágætis listamenn,
þá er það skammgóður vermir. Ég verð
einungis dæmdur fyrir mitt framlag. í
þessum listaháskóla, sem heitir Hoch-
schule der Kunste, eru fleiri þúsund nem-
endur, en ég var þar í svokölluðu frjálsu
málverki. Þetta eru þó ekki allt tilvonandi
málarar, heldur er hluti þessa fjölda við
nám í arkitektúr, leiklist og tónlist. Þar
sér einn prófessor alveg um einn bekk og
ég var svo heppinn að lenda hjá Hödicke.
En þótt skólinn sé kenndur við frjálst
málverk, er hann að hluta til akademískur;
það er til dæmis veruleg áherzla lögð á
módelteikningu. En fyrir utan þann
ramma getur maður unnið eftir sínu höfði,
kannski í heilar tvær vikur. Þá kemur pró-
fessorinn, lítur á afurðirnar og gagnrýnir.
Á sama hátt er litið á framleiðsluna eftir
ákveðnar annir eins og um próf væri að
ræða. Þá á það sér stað að einn og einn
nemandi komizt ekki áfram. Maður má
reyna tvisvar, — ef það dugar ekki, þá
verður maður bara að taka pokann sinn.
Mér virðist útbreiddur misskilningur,
að hver sem er geti komizt inn í listahá-
skóla og dundað sér þar við hérumbil ekki
neitt. En þess ber að geta, að í upphafi er
sigtað heldur hressilega og síðast held ég
hafi 5 nemendur komizt inn af 400, sem
reyndu. Hvort það er sanngjarnt, skal ég
ekki segja um. Ætli það séu ekki tilviljan-
ir, heppni og kannski klíka, sem ræður
einhverju þarna eins og svo víða í mannlíf-
inu.
— Breytti Beriínardvölin afstöðu þinni
til myndlistar?
— Já, alveg tvímælalaust. Mér varð
ljóst, að vinnubrögðin verða að vera öguð.
Þetta nýbylgjumálverk, þótt gróft sé,
byggist ekki bara á því að sletta einhverju
á myndflötinn. Á bak við það sem sýnist
tilviljunarkennt er mikil spekúlasjón og
áreynsla. Nýbylgjan, eða nýi þýski expressj-
ónisminn, var hreyfing, sem komin var vel
á laggirnar þegar ég kom utan. Hátíðahöld-
in voru nýafstaðin. Ég var búinn að fá
nasasjón af stefnunni áður en ég fór og
þessvegna valdi ég Berlín. Þar var sá staður
í Evrópu þar sem púlsinn sló með hvað
mestum krafti, — og svo er enn.
En straumurinn á það til að renna í
undarlega farvegi. Til dæmis þar um er
það nýjasta af nálinni, sem kallað er end-
art, eða endalist. Samkvæmt orðsins hljóð-
an mætti ráða, að hér sé komið útá endi-
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 11. JANÚAR 1986