Lesbók Morgunblaðsins - 01.03.1986, Blaðsíða 6

kvæm, eins og eggjaskum, sem gat auðveld-
lega eyðilagst, en að hún var líka þúsund
sinnum fallegri en maður hafði áður gert
sér í hugarlund, eins falleg og Qóla.
Það var ekki nein nákvæm geimskýrsla
sem var arður þeirra milljarða rúblna sem
ferðin hafði kostað. Það var meira en svo.
Það voru orð heiðhvolfafara um blóm sem
fengu geimfarann í honum örstutta stund
til að gleyma því að hann var tæknimaður,
vélmenni, og orðinn ljóðrænn.
II
Með ferð sinni uppfyllti Jurij Alexevitj
Gagarín flugdraum hvers hugmyndaflugríks
bams, þar sem að mannveran í bemsku
sinni var ekki bara hellaleitari, sem dreymdi
um að finna fólgna ijársjóði grafna í jörðu,
heldur ímyndaði sér sig einnig vera öm sem
sveif hátt uppi á himninum. Alveg eins og
falldraumurinn var ógn næturinnar var
flugdraumurinn förunautur dagsins: Loftið
var vökvi draumsins. Snemma á ævinni
hafði ég ímyndað mér að það væri hægt
að breyta um stefnu eins og búmerang í
miðju hoppi. Ég reyndi það oft, án þess að
mér heppnaðist. En ég varð aldrei viss um
að ekki yrði hægt að gera það einhvem tíma.
Við tilraunir mínar að komast frá jörðinni
reyndi ég að læra af fuglunum, en þeir vildu
ekki miðla af kunnáttu sinni. Krákumar og
dvergkrákumar, sem flugu tiln æturkvis-
tanna sinna á sama tíma á hveiju kvöldi,
voru alitaf í hóp. Hinar snöggu dillandi
skötur sýndu sig næstum því aldrei nema
tvær og tvær saman. Á köldum haustnóttum
vöktu fuglamir sérstaklega öfund mína.
Þeir afhjúpuðust á leyndardómsfullan hátt
við loftið sem bar þá hvert sem þeir vildu.
Stundum tókst mér að skjóta einstaka
kráku. En þegar hún lá dauð á jörðinni
ljóstraði hún ekki upp um neitt annað en
að hún gæti verið grálúsug. Á meðan hún
flaug hafði hún verið ævintýri líkust.
Fyrsta flugtilraun mín bar ekki bara vott
um löngun mína að komast á burt, löngun
til að sigra aðdráttaraflið, ósk um að vinna
á seigum skilyrðum lífs á jörðu, hún var
þar að auki upphækkun sem átti að bæta
mér upp aðrar ófarir. Ég hef líklega verið
tóif ára gamall. Það var samskonar flug-
draumur og hjá Gagarín, það var bara það
að hann uppfyllti sinn og mér mistókst.
Það var um harðan vetur. Loftið var
brennisteinsgult á litinn og sólin skein dauft
morguninn sem ég ætlaði að gera flugdraum
minn að veruleika. Farartækið mitt hafði ég
sjálfur orðið að gera og var flugvélin búin
til úr löngum trélistum og strigapokum. Ég
hafði smíðað það í vagnskylinu sem var
bæði verkstæðið mitt og flugskýli.
Vegna k.uldans í skýlinu varð ég loppinn
á höndunum og varð að flýja við og við inn
í ijósið til að hita mér. Beljumar stóðu í
básunum og gláptu aulalega. Á þessum tíma
gat ég ekki hugsað mér neitt silalegra og
vitlausara en belju, hún var mér heimskan
uppmáluð. Þetta einfalda höfuð, þessi glans-
andi og glápandi augu, þessir hárlausu
hæklar með mykjuskán, þetta júgur með
gulleitum spenum sem þakið var vörtum,
þetta tilbreytingarlausa jórtrandi á því sem
áður hafði verið étið og síðan komið upp
myndaði heild.
Rykmýið, efst uppi við halann á beljunni,
var miklu meira spennandi. Þessar litlu
flugur gátu að minnsta kosti hlaupið til
hliðar. Næstum því öll önnur dýr gátu ein-
.hvem tíma tekið hliðarspor að gamni sínu
en aldrei belja. Hún stóð þama bara eins
og staur.
Ég hafði allan tímann gert mér grein
fyrir því ef ég hugsaði skynsamlega, að
flugvélin mín væri ekki alveg áreiðanleg.
Hún myndi bara geta flutt mig út í geiminn
vegna sterkrar trúar. Ef ég gæti einbeitt
mér nógu vel á þeirri stundu sem ég hóf
flugið myndi allt koma af sjálfu sér.
Ég myndi verða að fljúgandi dreka. Ég
myndi svífa, fara þangað sem ég vildi, lenda
þar sem mér best hagaði. Sá sem vildi að
sér heppnaðist með eitthvað stórt á ævinni
varð að hafa markmið og trúa síðan algjör-
lega á verkefnið sitt.
Frægðin myndi koma í ofanálag. Ég vissi
að ég myndi drepa alla úr hræðslu sem
sæju mig koma í frjálsu flugi hátt upp í
loftinu. Alhr myndu líka dást að mér. Eng-
inn hafði haldið að ég gæti gert þetta.
Daginn áður borðaði ég ekkert. Ég lét
það vera til þess að róa taugamar, vitandi
það að áætlun mín krafðist fómfæringar.
Það var enginn sem lét það á sig fá. Maður
hélt bara að ég væri lasinn og lét mig vera
í friði.
Árla morguns, áður en sólin hafði gengið
almennilega upp yfir sveitina okkar, læddist
ég út í vagnskýlið og náði í farartækið
mitt úr strigapokum og trélistum. Ég bar
það upp stigann upp á hlöðuloftið, þar sem
ég dró það út á hallandi þak.
Þegar ég sá hyldýpið fyrir neðan mig
greip mig augnabliks skelfing. En ég vissi
um leið, að ef ég leyfði agnarögn af skyn-
semi að blandast í áætlun mína færi allt út
um þúfur. Ég þétti allar spmngur þar sem
skynsemin gæti þrengt sér inn.
Fyrir neðan, vinstra megin, stóð birkitré.
Hægra megin stóð líka birkitré. Flugtakið
og flugið urðu að gerast á milli beggja
tijánna svo að vængimir flæktust ekki í.
Bakvið trén og hátt uppi á himninum höfðu
nokkur ský, sem virtust hafa orðið eftir
frá deginum áður, þyrpst saman. Eitt ský,
sem var í laginu eins og Svíþjóð, sveif fram-
hjá rétt í þessu.
Með handleggina í sylgjunum með reim-
amar fastbundnar við flugvélina, stóð ég
stundarkom hreyfíngarlaus, til þess að
komast í algert jafnvægi. Ég fyllti mig
sannfæringu og trú. Ég vatt trú minni í
hnykil í bijósti mér, svo hart að það var
eins og bolti væri þar inni. Á þessari stundu
vissi ég að enginn annar í heiminum væri
þess megnugur að framkvæma það sem ég
ætlaði að gera. Og af hveiju skyldi sá eini,
sem gæti gert það ekki vera einmitt ég?
Svo lyfti ég vængjum vélarinnar. Ég
kastaði mér út fyrir. Það var eins og eitt-
hvað hætti að vera til. Það var eitthvað sem
beið mín. Ég vissi hvað það var. Það var
geimurinn sem beið.
Það var þá sem það gerðist. Vængir
strigapokavélarinnar skullu saman bakvið
mig eins og fiðrildisvængir. Ég heyrði brakið
í paksónunum. Jörðin kom þjótandi á móti
mér. Mig grunaði innst inni að það væri
jörðin sem kom þjótandi á móti mér í stað-
inn fyrir að ég kastaðist á ofsa hraða á
móti henni. En í raun og veru kom það út
á eitt.
Ég hrapaði.
Snjórinn hjálpaði til að taka á móti mér.
En hann hafði ekki megnað að draga úr
falli sálarinnar. Auðmýking ósigursins lak
inn í mig eins og gegnum síu. í svíðandi
óbeit samviskunnar kenndi ég sjálfum mér
um að trú mín hefði ekki verið nógu sterk.
Ég hafði ekki trúað nógu mikið á sjálfan
mig eða á mitt stórkostlega verkefni.
Móðir mín, eða. ef það nú var einhver
önnur jarðveranna í fjölskyldunni okkar,
kom gangandi og varð vitni að því hvemig
ég lá hálfniðurgrafínn í snjóskafl.
— Af hveiju hefurðu sprett í sundur
strigapokunum?
Ég nennti ekki að svara. Hún hlaut hvort
sem er að hafa tekið eftir því óvenjulega í
því sem hún sá.
— Hvað ertu að gera?
Ég svaraði ennþá engu.
— Komdu inn að borða. Þú átt líka að
fara að vinna.
Sjóndeildarhringur geimsins hafði
skroppið saman á einu augnabliki niður í
stærð á við matardisk. Lágkúrulegur heimur
jarðarfólksins var tilbúinn að taka á móti
mér. Enn einu sinni var ég ávítaður fyrir
að hafa skorið strigapokana í sundur.
Hugsjónina og þýðingu veruleika flugsins
skildi maður alls ekki.
6