Lesbók Morgunblaðsins - 21.05.1988, Blaðsíða 3

fggPánr
BBHSSiaaEHSHamiHHi]
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthías
Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aðstoð-
arritstjóri: Björn Bjarnason. Ritstjórnarfulltr.:
Gísli Sigurðsson. Auglýsingar: Baldvin Jóns-
son. Ritstjórn: Aðalstræti 6. Sími 691100.
Forsíðan
Myndin er af nýju málverki eftir Eirík
Smith, sem hann nefnir Fjallblót og er
200x200 sm. að stærð. Myndin er birt í til-
efni sýningar, sem Eiríkur opnar í dag í
nýju listasafni í Hafnarfirði, Hafnarborg við
Strandgötu, sem um leið er tekið í notkun.
Af þessu tilefni hefur Ólafur Kvaran list-
fræðingur skrifað fræðilega grein um list-
feril Eiríks, sem nefnist Náttúrutúlkun og
dulhyggja og eru þar bæði gamlar og nýjar
myndir með.
Ljósm. Lesbók/ Ámi Sæberg.
Róbóti
er til í frumstæðri mynd frá 18. öld í Japan
og einmitt nú eru Japanir í forystuhlutverki
í þróun vélmenna, sem hafa m.a. tekið við
ýmsum störfum í bflaiðnaðinum og geta
verið til margra hluta nytsamleg.
Gallen-
Kallela
er einskonar þjóðarlistamaður Finna og einn
af risunum í norrænni myndlist. Hann mun
lítt þekktur hér og því er fengur í að geta
nú séð sýningu á hinni frægu myndröð hans
við Kalevala-kvæðabálkinn í Norræna Hús-
inu. Sýningunni lýkur á morgun.
Feróablað
Allt frá því útflutningsráð var stofnað, má
segja að stafssvið þess hafi skarazt nokkuð
við starfsemi ferðamálaráðs. Ferðablaðið
spyr, hvort hlutur landkynningarþjón-
ustunnar verði undir í starfseminni - verði
ekki jafn áberandi og nauðsynlegt er fyrir
svo mikilvæga atvinnugrein.
Aftökuraar 3. maí. Málverk eftir Fransisco Goya.
SEAMUS HEANEY
Sumarið 1969
Karl Guðmundsson þýddi
Meðan lögregluliðið bældi múginn
skjótandi yfir’ í Fallshverfí, var ég aðeins
að þjást undir ofríki Madrid-sólar.
Síðdegi hvert, í soðketilssvækju
kytrunnar þar sem ég bjó, að bijótast gegnum
ævisögu Joyce, barst ódaunn af físksölutorgi
sem fnyk legði af fúlli hör-tjörn.
Að kvöldi á svölum, rautt vín,
grunur einhver um böm í skuggakimum,
konur með svart sjal við opna glugga;
loftið og gatan, gljúfur niðandi spænsku.
Við ræddum okkur heim um stimda vegu
og leiftri sló af gljáleðri varðsveita
sem af kviði físka á fíoti f fulu vatni.
„Snúðu heim,“ sagði einhver, „reyndu að ná til fólksins.“
Annar særði Lorca fram úr haugi.
Við sátum við sjónvarp undir fréttum
af tölu fallinna og nautaati; frægt fólk
kom þaðan sem allt var enn að gerast.
Ég hörfaði inn f svala Prado-safnsins.
Málverk Goya „Skotnir þriðja maí“
þakti þar vegg — upp teygðir armar
uppreisnarmanns f krampa, heriiðið
með bakpinkla, hjálmbúið; markvís
skothríð skyttnanna. í næsta sal
martraðir hans, grónar hallarveggnum —
dimmir stormsveipir hrannast, sundrast, Satúmus
glitskreyttur blóði sinna eigin barna.
Tröllvaxinn Kaos snýr digrum daus
við veröld. Og þá þessi hólmganga:
tveir kylfu-berserkir lemja hvor annan til ólífís
vegna síns heiðurs, öslandi í feni,
að sökkva.
Hann málaði hnúum og hnefum, sveiflaði
skikkju ataðri eigin hjartablóði
og sagan sækir fram.
Seamus Heaney, f. 1939 á (rlandi, er meöal kunnustu skálda í hin-
um enskumaelandi heimi og fer oröstír hans vaxandi. Hann kennir
enskar bókmenntir við háskóla í Dyflinni og eftir hann hafa komiö út
7 Ijóöabækur. Óeiröir á Irlandi hófust 12. ágúst 1969, og Falls-
hverfi er í Belfast. Þýöandinn er leikari í Reykjavik.
Asíðum Þjóðskrár, en svo
nefnist bókin, þar sem
nöfnin okkar allra
standa skrifuð, þar þarf
ekki lengi að renna
fíngri, lárétt út línu eða
lóðrétt niður dálk, til
þess að verða þess
áskynja, að í þessu plaggi er ýmsar nýtileg-
ar upplýsingar að fínna.
Yfírlætislausir tölustafír gefa til kynna,
hvar og hvenær ég er fæddur, hjúskapar-
status minn og hvort bömin í húsinu eru
mín böm eða einhvers annars. Loks má fínna
sakleysilegan tölustaf við nafnið mitt, og
gefur sá til kynna, hvort ég heyri til trúfé-
lagi eða ekki, og ef svo er þá hveiju.
Þeir, sem em utan trúfélaga, sem kallað
er, fá töluna núll aftan við nafnið sitt, þjóð-
kirkjufólk töluna einn, fríkirkjufólk töluna
tvo, safnaðarfólk Óháða safnaðarins í
Reykjavík töluna þijá, katólskir menn töluna
sjö. Bókstafír eru líka notaðir í þessa vem.
Þannig era ásatrúarmenn merktir með Á
og vottar Jehóva með V.
Við fæðingu gengur hver maður sjálf-
krafa í trúfélag móður sinnar. Þaðan í frá
er ekki gert ráð fyrir að menn skipti um
trúfélag, nema til komi undirskrifuð yfírlýs-
ing þeirra sjálfra þess efnis, að þeir vilji
hér með hætta í einu trúfélagi og byija í
öðm ellegar engu: vera utan trúfélaga, sem
svo er nefnt. Þú skrifar undir þetta sjálfur,
ef þú ert orðinn sextán ára, að öðmm kosti
skrifar foreldri eða aðstandandi.
Af sjálfu leiðir, að tilflutningur fólks milli
trúfélaga á ekki að geta orðið, nema yfirlýs-
Af tölvum
og trúfélögum
ingar þess sjálfs liggi fyrir undirritaðar.
Þessi regla hefur þótt hafa að minnsta kosti
eina, ankannalega snurðu. Það er þegar
prestur skírir bam, sem er fætt af móður
tilaðmynda múhammeðstrúar. Þá hefði
manni fundist, að bamið ætti þaðan í frá
að heyra til kristinni kirkju. En einnig hér
þarf að útfylla eyðublað um breytingu trúfé-
lags. Sú tilhögun hefur að vísu einnig sína
kosti, þó ekki verði raktir hér að sinni.
Þjóðkirkjufólki er samkvæmt lögum skipt
niður í sóknir, en svo nefnast umdæmi hverr-
ar kirkju. Sókn er afmarkað svæði á landa-
bréfínu, og innan hennar býr tiltekinn fjöldi
fólks. Fólk, sem býr til dæmis innan vissra
marka í kringum Dómkirkjuna í Reykjavík,
heyrir til dómkirkjusókn; þei^ sem eiga
heima í Laugameshverfí, em sóknarfólk
Laugameskirkju og svo framvegis.
Þessu er öðm vísi varið í ftíkirlgusöfnuð-
unum. Þar er aðild að söfnuði ekki eins
bundin búsetu. Um Fríkirkjuna í Reykjavík,
Óháða fríkirkjusöfnuðinn í Reykjavík og
Fríkirkjusöfnuðinn í Hafnarfirði gilda þær
reglur, að félagar í þessum söfnuðum geta
búið í hinum ýmsu sóknum tveggja prófasts-
dæma Þjóðkirkjunnar: Reykjavíkurprófasts-
dæmi öllu og hluta Kjalamesprófastsdæmis.
Þannig búa safnaðarmenn Fríkirkjunnar í
Reykjavík og Óháða safnaðarins í sóknum
Reykjavíkur, Seltjamamess og Kópavogs
og fríkirkjumenn í Hafnarfírði búa í sóknum
Hafnarfjarðar og Garðabæjar.
Það er ástæða til þess að geta þess innan
sviga, að fríkirkjusöfnuðimir em ekki sér-
trúarflokkar í neinum skilningi þess orðs.
Þeir byggja, alveg eins og Þjóðkirkja ís-
lands, á játningum evangelísk-lúterskrar
kristni og ástunda sömu helgisiði og hún.
Munurinn er því stjómunarlegs eðlis. Þjóð-
kirkjan er að hluta ríkisrekin en fríkirkju-
söfnuðimir ekki. Kirkjugjöld fríkirknanna
em innheimt með opinberam gjöldum alveg
eins og í Þjóðkirkjunni. Hinn 1. janúar
síðast- liðinn hækkuðu þessi gjöld til muna
í báðum þessum trúfélögum, þjóðkirkju og
fríkirkju, auk þess sem hætt var að fella
niður kirkjugjöldin við aldursmörkin 67 ára.
Flytji fríkirkjumaður heimili sitt út fyrir
það svæði, þar sem kirkja hans starfar, er
hann um leið sjálfkrafa skráður í Þjóðkirkj-
una. Fríkirkjumaður í Reykjavík flytur upp
í Mosfellsbæ og verður við það þjóðkirkju-
maður. Fríkirkjumaður í Hafnarfirði flytur
til Reykjavíkur og verður um leið þjóðkirkju-
maður. Safnaðarmaður Óháða safnaðarins
f Reykjavík flytur austur í Hveragerði og
verður samstundis þjóðkirkjumaður.
Með tilliti til þess, að Þjóðkirkjan og
fríkirkjusöfnuðimir rísa á sömu trú og sið-
um, má þetta að sumu leyti kallast eðlileg
ráðstöfun. Það má segja, að óraunhæft sé,
að íbúi í Stykkishólmi heyri til söfnuði í
Reykjavík.
En á þessu fyrirkomulagi er alvarlegur
hængur. Og hann er í því fólginn, að flytji
sami maður heimili sitt aftur á þann stað,
þar sem hann bjó, meðan hann var skráður
fríkirkjumaður, þá ferst fyrir að skrá hann
í fríkirkjusöfnuð á nýjan leik. Hann heldur
einfaldlega áfram að vera þjóðkirkjumaður
á pappímum. Það er enginn reitur á seðlin-
um um aðsetursskipti, sem spyr um trúfé-
lag. Afleiðingin er sú, að fyrrum fríkirkju-
maður er nú orðinn þjóðkirkjumaður, án
þess það hafi komið neitt til tals, án þess
að hann hafi hugsað neitt út í það eða heyrt
minnst á það einu orði.
Við, sem nú þjónum sem prestar fríkirkju-
safnaðanna, höfum reynt að fylgjast með
því að fólk, sem vill heyra til þessum söfnuð-
um, sé rétt skráð í Þjóðskrá. Og þeir skipta
hundmðum, sem á undanfömum ámm hafa
verið endurskráðir í fríkirkjusöfnuðina af
þeirri ástæðu, sem að ofan greinir. Tæp sex
þúsund manns heyra nú til Fríkirkjusöfnuð-
inum í Reykjavík, um tvö þúsund manns
Óháða söfnuðinum og álíka fjöldi Fríkirkju-
söfnuðinum í Hafnarfirði.
Ef um sjálfkrafa streymi fólks úr þessum
söfnuðum er að ræða í Þjóðskrá, þarf helst
að stöðva þá framvindu. Gild rök em fyrir
því að ætla, að þá væri illa farið, ef fríkirkju-
söfnuðimir leggðust af. Þá mundi einfald-
lega verða til eyða í íslensku kirkjulífi, sem
ekki yrði fyllt.
Gunnar Björnsson
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 21.MAI1988 3