Lesbók Morgunblaðsins - 03.12.1988, Blaðsíða 19

i
/c
- w * * '
ina og snjófölin sat á trjánum —
fallegri sjón hef ég aldrei séð.“
Kertaljós - Qósaluktir
eða rafmagrisljós
Óbyggðafarar eiga það sameig-
inlegt, að flestir vilja rómantíska
birtu. „Áður voru engin raf-
magnsljós til að villa um fyrir þér
— aðeins kertaljós og fjósaluktir!
Núna er komin ljósarafstöð, knúin
af vindmyllu. Það er ekki eins
rómantískt, en auðvitað minni eld-
hætta. En tunglsljósið og stjömu-
skinið úti breytist ekki og
skemmtilegast, þegar næturljósin
iýsa leiðina heim að skálanum."
Að vera einn með hvítri auðninni og sjálfum sér.
Löng áramóta-
Allir vilja gera sér dagamun
um áramót, þegar litið er yðr
atburði líðandi árs og horft á
móti nýju tímabili. Nokkrir láta
skemmtanafiknina keyra úr
hófi fram — allt fyrirgefst um
áramót — en aðrir gerast hljóð-
ir og hugsi; vilja leita að kyrrð
og fegurð til að finna frið í
sálinni. Margvísleg afþreying
er í boði; bæði á menningar-
og skemmtanasviði. En ein er
sú skemmtan er sameinar
margt i senn: Fagurt landslag,
kyrrlátt umhverfi, heilbrigða
útiveru og kvöldvökur að göml-
um íslenskum sið í kátum fé-
lagsskap — að dvelja yfir ára-
mótin í Þórsmörk; inni á milli
íslenskra jökla.
íslensku útivistarfélögin eru
bæði með áramótaferðir í Þórs-
mörk. Ferðafélag Islands er árris-
ult og leggur af stað klukkan sjö
að morgni föstudaginn 30. desem-
ber, en Útivistarmenn eru aðeins
morgunsvæfari og fara ekki af
stað fyrr en klukkan átta! Bæði
félögin koma aftur til Reykjavíkur
mánudaginn 2.janúar. Góðirskál-
ar eru hjá báðum félögum; með
rúmgóðu gistirými, eldhús og
stofum, þannig að ekki ætti að
væsa um ferðafólkið.
„og alltaf koma nýir
hópar í skörðin“
Ferðafélag íslands fór sína
fyrstu áramótaferð til Þórsmerkur
árið 1971 og aðeins tvær ferðir
hafa fallið úr síðan, vegna ófærð-
ar. Útivist er yngra félag, en hef-
ur verið með áramótaferðir þang-
að frá 1981. Ferðirnar hafa verið
fjölsóttar og oft fer sama fólkið
ár eftir ár, en hópamir endumýj-
ast á löngu tímaskeiði. En hvað
sækir fólk inn í óbyggðir íslands
í svartasta skammdegi? Við skul-
um gefa Þórami Reykdal, Þórs-
merkur-áramótafara orðið, en
Þórarinn hefur verið þátttakandi
í mörgum Þórsmerkurferðum.
„Hef aldrei séð
neitt fallegra“
„Mörkin er allt annar heimur
Stakkholtsgjá í klakaböndum.
að vetrarlagi en á sumrin og miklu
fallegri að mínu mati. Birtan sýn-
ir undraheim, þegar snjófeldurinn
klæðir — klettar standa skarp-
mótaðir út úr hlíðum og allar
landslagslínur verðaeins og teikn-
aðar eða málaðar. Ég hef verið í
áramótaferð með ferðafélögum
af 11 þjóðemum, það var gaman
að heyra með hvaða augum þeir
horfðu á landslagið. Einu sinni tók
það okkur 25 tíma að komast til
Reykjavíkur út af snjóþyngslum
og við fómm í leiki við ána á
meðan við biðum eftir bílnum —
ævintýralegt! Einn morgun gekk
ég út í birtu fyrstu sólargeisla.
I Það hafði aðeins snjóað um nótt-
Þegar allar landslagslínur verða eins og á málverki.
Áramótabrenna -
álfadans og söngur
Og það er sungið við bálið -
dansað í kringum eldinn í ríkjandi
óbyggðakyrrð og myrkri — og
kvöldvökur haldnar að gömlum
íslenskum sið. Dagsbirtan nýtt í
lengri gönguferðir og tunglsljósið
í þær styttri. En ekki er víst, að
sól eða tungl sýni sig og betra
er að vera við öllu búinn. Vasaljós
er góður förunautur; snjóþota til
að draga farangur, ef allt kemst
ekki fyrir í bakpoka og að sjálf-
sögðu svefnpoki og nesti. Fyrir-
hyggja er aðalsmerki góðs ferða-
manns, en^mörgum hættir til að
gleyma vályndri íslenskri veðr-
áttu, þegar hugsað er til ferðar í
stofunni heima!
Hentugur
vetrarklæðnaður til
útivistar
Góðir vetrarskór (göngu-
skór), snjóhlífar yfir buxur
og skó, ullarsokkar, ullamær-
föt, hlýjar síðbuxur (ekki
gallabuxur), ullarpeysa, góð
kuldaúlpa, regnföt, húfa,
vettlingar og trefill. Vara-
fatnaður er nauðsynlegur.
helgi í óbyggðum
Smáskrýtin
landafræði
Eitthvað er bogið við landa-
fræði- og málakunnáttu þess, sem
skrifar dálítinn pistil í Lesbók
Morgunblaðsins hinn 12. nóvem-
ber sl.: Úrval leiðarlýsinga um
Þýskaland. í honum er, vægast
sagt, farið heldur klaufalega með
nöfn fylkja og héraða, því að þau
eru grautur úr þýsku, íslensku og
ensku! Það er að vísu hefð fyrir
þvf að íslenska sum þýsk borga-
og héraðanöfn að nokkru eða öllu
leyti, t.d. Hamborg í stað Hamb-
urg, Slésvík og Holtsetaland í stað
Schieswig-Holstein, en það er
engin hefð fyrir því að tyggja þau
uppá ensku, enda verða þau með
því fáránleg og sum illskiljanleg.
Áttar venjulegur lesandi sig t.d.
á því, hvað átt er við með Efri
Bavaríu? Væntanlega er átt við
Oberbayem, þ.e. suðausturhluta
Bayem-fylkis, sem stundum er
kallað Bæjaraland á íslensku.
Til þess að auðvelda mönnum
að átta sig á því, hvernig fylkja-
skipan er í Sambandslýðveldinu
Þýskalandi (Bundesrepublik De-
utschland), hafði ég uppá yfirlits-
korti um fylkin (Bundeslander, et.
Bundesland) og höfuðborgir
þeirra. Þau eru:
1. Schleswig-Holstein, áður
oft nefnt Slésvík og Holtseta-
land, m.a. í titli konunga ís-
lands og Danmerkur áður
fyrr.
2. Hamburg, á íslensku nefnd
Hamborg.
3. Niedersachsen, á íslensku
oft nefnt Neðra-Saxland.
4. Bremen, áður oft nefnd
Brimar.
5. Nordrhein-Westfalen. -
6. Hessen.
7. Rheinland-Pfalz.
8. Saarland, á íslensku oft
nefnt Saar-héraðið.
9. Baden-WUrttemberg.
10. Bayern, á fslensku oft nefnt
Bæjaraland.
Auk þess eru innan fylkis hér-'
uð, sem of langt yrði upp að telja
hér, enda auðfundin á góðu landa-
bréfi. Rétt er að geta þess, að
höfuðborg Sambandslýðveldisins
SMBAII05LtCTa.ll|L HSHHHO ' ’
þeirri, sem er nefnd í upphafi
þessa máls: Holstein á greinilega
að tákna Schleswig-Holstein,
Lægra Saxony á væntanlega að
tákna Niedersachsen, West-
phalfa á vfst að tákna Westfalen.
Rhine/Eifel er ekki vel skiljan-
legt, en virðist eiga að tákna ána
Rín, sem heitir Rhein á þýsku,
og Eifel-héraðið, sem margur
fslenskur ferðamaðurinn hefur
ekið í gegnum á leiðinni milli
Lúxemborgar og Kölnar. Norð-
ur-Hesse er ótvfrætt norðurhluti
Hessen-héraðs, Saar/Palatin-
ate stendur væntanlega fyrir Sa-
arland og Pfalz, sem er hluti
fylkisins Rheinland-Pfalz.
Franconía á víst að tákna Fran-
ken-hérað, sem skiptist nú milli
fylkjanna Baden-WUrttemberg
og Bayern. Svárti Skógur er
væntanlega sama og Svörtuskóg-
ar, Schwarzwald á þýsku, og
Efri Bavaría sama og Oberbay-
ern, sbr. það sem áður segir.
Það er tekið fram, að Þýska
ferðamálaráðið, á þýsku Deutsc-
he Zentrale fUr Tourismus, hafi
gefið út tíu mismunandi leiðar-
lýsingar um ofannefnd fylki og
héruð. Það var eins gott að láta
ekki sömu leiðarlýsinguna gilda
um þau öll!
En það er fleira, sem skolast
til og þörf er á að leiðrétta. Til
dæmis er iðulega ruglað saman
Bayem og héraði í Norður-
Tékkóslóvakíu, sem heitir Böh-
men á þýsku og Bæheimur á
íslensku. Það heitir hins vegar
Cechy á tékknesku. Auðvelt er
að átta sig á þessu með því að
líta á gott landakort.
Þó tekur steininn úr, þegar er
ruglað saman Bayreuth-borg í
Bayem og Beirút-borg f Líbanon.
Ég hef alltaf haldið, að Bayreuth
væri alþekkt borg vegna tónlistar-
hátfða, sem þar eru haldnar og
kenndar við Richard Wagner (í
guðanna bænum ekki Ritsjard
Wogner!) og taldar með meiri
háttar menningarviðburðum í álf-
unni.
Nýlega heyrði ég konu fræða
áheyrendur sína um það í bam-
atíma útvarpsins, að Frankfúrt
væri við ána Mein, sem hún nefndi
svo. Ég hélt, satt að segja, að
varla væri hægt að komast hjá
því að vita, að borgin heitir
Frankfurt am Main, fram borið
Mæn, ekki síst eftir að beint flug-
samband þangað komst á. Að lok-
um: Ósköp er það lágkúrulegt að
gera ráð fyrir, að íslendingar viti
ekki f hvaða landi Rómaborg er,
og tala um Róm á Ítalíu, eins og
stundum sést í blöðum. Það em
líklega sömu mennirnir, sem álíta
nauðsynlegt að taka fram að
Stokkhólmur sé höfuðborg
Svíþjóðar og að Hamborg sé hafn-
arborg.
Enn eitt: Er ekki tími til að
skera upp herör gegn þessu hvim-
leiða Júró-stagll og fslenska orð
eins og Júrókard og segja Evró-
kort, einnig að segja Evróvísjón
f stað Júróvísjón og svo fram-
vegis. Orð af þessu tagi em dreg-
in af nafni Evrópu, sem allir
kunna að bera fram á íslensku.
Mig langar að biðja þá, sem sjá
um þættina úm daglegt mál í út-
varpinu að taka að sér að kveða
Júró-drauginn niður með því að
lemja í hausinn á honum í lok
hvers þáttar fyrst um sinn. Sömu
mönnum tókst á furðuskömmum
tíma að kveða niður ég-mundi-
segja-púkann með því að benda
nógu oft á betra orðalag.
Baldur Ingólfsson
er Bonn.
Svo að vikið sé aftur að grein
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 3. DESEMBER 1988
i
19