Lesbók Morgunblaðsins - 04.03.1989, Side 3

TFgPáW
H @ H ® ® S S S S: ;ö! ® S !S E
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavlk. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthías
Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aöstoð-
arritstjóri: Björn Bjarnason. Ritstjórnarfulltr.:
Gísli Sigurðsson. Auglýsingar: Baldvin Jóns-
son Ritstiórn: Aöalstrœti 6. Sími 691100.
Listagyðjan
á valdi Mammons, heitir þýdd grein um verðlag á
þessari svokölluðu heimslist, sem búið er með ýmsu
móti að gera fræga. Mörgum þykir nóg um þessa
þróun og enginn endir virðist á því, hvað listaverk
frægra manna geta lengi hækkað í verði. Dýrast til
þessa er blómamynd eftir van Gogh, sem fór á nærri
3 milljarða íslenzkra króna.
Ferðablaðið
er að þessu sinni á sjóræningjaslóðum. Nú er hægt
að fá að sigla á gömlum sjóræningjaskútum milli eyja
í Karabískahafínu.
Forsíðan
er af málverki eftir Leif Breiðfjörð og nefnir hann
það „Kvöld í Róm“, það er málað með olíulitum á
striga, 120x105 sm, 1989. Leifur er umfram allt
kunnur sem glerlistamaður og hefur sem slíkur fengið
glæsileg verkefni í kirkjum í Skotlandi og Þýzkalandi.
Jafnframt hefur Leifur lengi fengizt við málverk og
nú efnir hann til málverkasýningar í Gallerí Borg og
myndin á forsíðunni er eitt af þeim, sem þar verða.
Heimskauta
svæðin
í norðri og suðri eiga sitt viðkvæma lífríki og náttúru,
sem okkur er ekki með öllu ókunn. Hitt vita færri,
að íslenzkur jarðfræðingur, Ólafurlngólfsson, sem
starfar í Svíþjóð, hefur verið við rannsóknir á báðum
heimskautasvæðunum og frá því segir hann nú í
Lesbók.
GRÍMUR THOMSEN
Huldur
Djúpt í hafí En í kalda
í höll af rafí er kvikar alda,
Huldur býr, kreppist glær,
bjart er trafíð, hærri galdur
blæjan skír. Huldur slær:
Oft í logni Strengir hlymja,
á ljósu sogni hrannir glymja
langspilið hún knýr, hvítar nær og fjær.
sindrar silfurvír. rymur sollinn sær.
Raular undir Trúi ég leiki
Rán í blundi Faldafeyki
rótt og vægt. fíðlan snjöll.
Lognið sprundi Eru á reiki
ljúft er þægt. rastafjöll.
Og í draumi Ægis dætur
undirstraumur fíma fætur
ymur stillt og hægt. fíytja um báruvöll.
Haf er fagurfægt. Byltast boðaföll.
Grímur Thomsen f.1820, d.1896, fæddist á
Bessastöðum og nafn hans er órjúfandi tengt
staðnum, því hann geröist bóndi þar á síöari
hluta aevinnar eftir að lauk ferli hans ( dönsku
utanríkisþjónustunni. Grímur er eitt af þjóð-
skáldunum, sem svo hafa veriö nefnd. Ljóð
hans þóttu lengi vel nokkuð strembin, en þau
hafa staöizt tímans tönn vel og vinsældir hans
jukust jafnvel eftir hans dag.
Vont er minni
á veður og pólitík
Fyrir skömmu sagði orð-
heppinn veðurfræðingur
eitthvað á þá lund að veð-
urminni fólks væri álfka
traust og pólitískt minni.
Það eru orð að sönnu. Eft-
ir nokkra snjólétta og
þægilega vetur virðist okk-
ur hafa gleymzt, að ekki er svo ýkja langt
síðan við þurftum að moka okkur út úr
húsum á morgnana og inn aftur á kvöldin.
Sveitarfélög landsins hafa ekki farið var-
hluta af þessari gleymsku því að þau hafa
hætt að taka til handargagns ríflega fjár-
muni til snjómoksturs, vegna þess að undan-
farin ár hefur ekki verið þörf fyrir slík út-
gjöld. Sumir voru jafnvel famir að halda
að snjóhjólbarðar væm óþarfír, svo og
kuldaskór, en hvort tveggja hefur selzt illa
undanfarin ár. Jafnvel elztu menn eru orðn-
ir svo góðu vanir og gleymnir að yfirstand-
andi fimbulvetur á sér enga hliðstæðu í
hugum þeirra.
Það sama má segja um hið pólitíska
minni. Undanfarin veltiár með stöðugri
þenslu, vinnuaflsskorti, litlum og stómm
kringlum og stórauknum bifreiðakosti virð-
ast hafa rænt okkur allri vitund um óstöð-
ugt efnahagskerfí. Þrengingar, samdráttur,
landflótti og kollsteypur, sem áttu sér stað
fyrir fáum ámm, virðast svo gersamlega
liðin okkur úr minni að við sitjum eins og
nátttröll undir fréttum um yfírvofandi at-
vinnuleysi og minnkandi þjóðartekjur.
Það er því ekki að undra, þótt fólk viti
ekki hvaðan á það stendur veðrið, þegar
saman fara vetrarhörkur og óáran í at-
vinnu- og efnahagslífí. Engu líkara er en
að veðurguðir hafí gengið til liðs við okkar
misvitru stjórnvöld. Þegar ekki gefur á sjó
dögum saman, hafa menn síður áhyggjur
út af naumt skömmtuðum aflakvóta. Þegar
fólk þarf að veija tíma sínum og þreki til
að moka snjó og ýta bílum til að geta sinnt
daglegum störfum er síður hætta á að það
blási í herlúðra til að mótmæla kjaraskerð-
ingu, skattahækkunum og öðrum álögum.
Menn taka þessu eins og hveijum öðrum
náttúruhamförum, sem enginn fær rönd við
reist fremur en hæðum og lægðum á veður-
kortinu. Einu sinni var talað um móðuharð-
indi af mannavöldum, þegar illa gekk í efna-
hags- og atvinnumálum, en það er liðin tíð.
Til skamms tíma hentu menn svolítið gaman
að stjónmálamönnum og hneyksluðust á
þeim ef svo bar undir en því hafa nú allir
gleymt. Menn láta sér jafnvel lynda, þótt
landsfeður segi ósatt upp í opið geðið á
þeim, fullyrði eitt í dag en framkvæmi hið
gagnstæða á morgun. Pólitíski vinsældalist-
inn er helzt til marks um gleymsku þá og
sinnuleysi, sem hér ríkir, því að hann breyt-
ist lítið hvað sem á dynur. En sagan okkar
geymir marga vonda vetur og miklu verri
en þann sem innan t.íðar hlýtur að renna
sitt skeið. Hún segir frá hafís og jarð-
bönnum fram á vor og bændum og hús-
freyjum sem lögðust í þunglyndi á útmánuð-
um þegar ósýnt var hvort vetrarforðinn
dygði fyrir menn og skepnur. Hún segir líka
frá leysingum i nóttlausri voraldar veröld
þegar fólk hristi af sér vetrardrungann og
tókst á við ótæmandi verkefni af endurnýj-
uðum lífsþrótti. Sum þjóðskáldin, sem sungu
dug og dáð í mannskapinn á erfiðum tímum,
töldu að vetrarhörkur og óblíð kjör þjónuðu
þeim tilgangi að herða hann og efla til
átaka. Þótt kveðskapur þeirra sé eilítið hjá-
róma í eyrum sumra á tímum tækni og
vísinda, felur hann í sér mannleg verð-
mæti, sem stöðugt eru í fullu gildi. Kannski
eiga athafnaþrá okkar, dugnaður og orka
sér einmitt rætur í köldum og dimmum
vetri en spretta fram þegar sól vermir jörð
og sál.
Og áður en varir verðum við visast öll
komin á stjá í vorverkin og spýtum í lóf-
ana. Þá verður aflinn farinn að aukast, sölu-
horfur að glæðast og atvinnulífið tekur íjör-
kipp til lands og sjávar. Þá fara bjartsýnis-
menn kannski að bollaleggja um nýjar
kringlur og arkir og bæjarfélögin veita
auknu fé til framkvæmda því að óðum stytt-
ist í kosningar. Landsfeður guma af afrek-
um sínum en stéttarfélögin fara á stúfana
og heimta kjarabætur, að minnsta kosti
félagsmálapakka. Kímnigáfan lifnar við,
menn þrasa út af óstjórninni og krefjast
þess að loks verði tekið í taumana. Áður
en varir verða kuldaskómir komnir inn í
skáp, snjóhjólbarðarnir í geymslu og vetur-
inn gleymsku hulinn.
guðrún egilsson
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 4. MARZ 1989 3