Lesbók Morgunblaðsins - 04.03.1989, Blaðsíða 10

Mary Boone (tv.) og Leo Castelli reka tvö frægustu galleríin í New York og
sýna ekki verk eftir aðra en þá, sem setja upp allmargar milljónir fyrir eitt lista-
verk. Sjá til dæmis þá sem eru á meðfylgjandi lista ySr kunna nútíma listamenn
og verðlag þjá þeim.
vegna þess að þeir telja það vera mjög góða
fjárfestingu.
Áður fyrr var smekkur þeirra í nánum
tengslum við uppeldi þeirra. Þeir voru
ókunnugir þeirri þróun sem varð í listum
eftir tíma impressjónismans. Hún var þeim
sem ókunnur heimur. „En smám saman eru
þeir famir að treysta sér í nútímalist," seg-
ir Gowrie lávarður og hrósar þeim, „þeir
skóla augu sín og nálgast lærdómsfúsir
nútímann".
Rótgrónum listunnendum hryllir við því
að hugsa til þess hvar mynd Van Goghs,
„Sólblóm", er geymd: Á 42. hæð stórhýsis
í Shinjuku-hverfinu, þar sem viðskiptin og
skemmtanimar blómstra, hangir hún í út-
stillingarglugga. Eigandinn, bmna- og
skipatryggingafélagið Yasuda, hefur látið
setja upp við hlið hennar 24 myndir eftir
bandarísku listakonuna Grandma Moses.
NÚ ÞARF AÐ FYLLA SÖFNIN
Japanskir sérfræðingar geta ekki sagt
með vissu hversu mörg listasöfn eru nú í
byggingu í Japan. Fyrir þessi söfn sem rísa
í öllum héruðum Japans verður að finna og
kaupa listaverk. Það er gert hjá Sotheby-
og Christie- uppboðsfyrirtælq'unum og hjá
japönskum listaverkasöium sem byrgja sig
upp af myndum á uppboðum sem haldin em
í New York og London.
Japanir sem fjárfesta ( listaverkum hafa
í millitíðinni lært eftir nokkra fyrirhöfn hver
Picasso var og hvemig hann málaði. Það
hefur veitt þeim kjark og nú slægjast þeir
einnig eftir verkum eftir Jasper Johns, Jack-
son Pollock, Mark Rothko, Franz Kline og
aðra viðurkennda bandaríska nútímalista-
menn. Þeir sjá einungis dollaramerkið í
myndunum því „allir hugsa fyrst og fremst
sem braskarar", segir Helge Achenbach.
Japanskir flármagnseigendur byrgja sig
upp af málverkum í þeirri von að þeir geti
innan skamms selt þau aftur með miklum
hagnaði. Braskarar sem viija Qárfesta taka
jafnvel lán með 6 prósent vöxtum og þaul-
kanna birgðir galleríanna hvort ekki fínnist
þar málverk eftir van Dyck, Rubens eða
Goya.
Bandarísk kona, Souren Melkian, sem
fyigst hefur með því sem er að gerast í
heimi listarinnar, hefur í nokkra mánuði
varað hvað eftir annað við hruni listmarkað-
arins í blaðinu „Intemational Herald Tri-
buneM. „Verðið á listinni grundvallast á trú
Eiim atkvæðamesti safhari nútímalistar
er Englendingurinn Saatchi. Til dæmis
á hann 33 verk eftir Schnabel, 24 eftir
Kiefer og 19 eftir Polke. Þegar litið er
á listann sem hér er birtur um verðlag
á meðalstórum listaverkum eftir þessa
menn, sést að bara þessi hluti af safh-
inu hjá Saatchi er uppá um það bil 652
mil(jónir króna.
manna á henni og þess vegna eru listaverk
viðkvæmari fyrir verðhruni en nokkur önnur
tegund flárfestingar." Melkien hefur heyrt
talað um það í New York að þegar í maí
næstkomandi muni markaðurinn taka að
hiynja.
Enn sem komið er virðist þó ekkert benda
til þess að svo fari. En hrunið á listmarkaðin-
um, ef það þá kemur, verður með öðru
móti en hmnið mikla á Wall Street í októ-
ber síðastliðnum. Þar sem engin föst verð-
skráning frá degi til dags fyrirfínnst á list-
markaðinum og þar sem ekkert tölvukerfi
er þar til staðar sem getur gefið upplýsing-
ar um verðþróunina munu listaverkabrask-
aramir verða fátækir þegjandi og hljóða-
laust.
Samantekt úr Der Spiegel eftir Hallgrím As-
geirsson.
Um stQ og stflleysi
f þeim vinum sem
horfnir em héðan
sakna ég tveggja
mest.
Þórbergs Þórðar-
sonar og Sverris
Kristjánssonar.
Stundum vakna ég
á nóttunni að því er virðist bara til að
sakna annarshvors þeirra.
Og nú á Þórbergur aldarafmæli (að
talið er) í mars á þessu ári. Útvarpið
tekur hátíðarhöldin snemma því nú í
morgun (sunnudaginn 5. febrúar) vom
tveir góðir bókmenntaskátar (úr Menn-
ingarstúkunni Mídasi) þegar famir að
senda fyrstu bunumar utaní meistarann.
Nóbelskáldið er löngu orðinn gegn-
drepa eftir þá.
I þættinum heyrðist rödd Sverris
Kristjánssonar og það vakti angurværð-
ina. Hami var að bollaleggja um stíl
Þórbergs í erindisparti sem þeir stúku-
bræðumir feldu inní tveggjamannatal
sitt eftirað þeir vom orðnir mjög sam-
mála um þann skilning að Þórbergur
hefði stokkið inní bókmentasögu landsins
án neinna tengsla við fortíð sína (rétt
einsog þeir Benedikt Gröndal, Jón Indía-
fari og Jón þumall hefðu aldrei verið til).
En hvað um það.
Undir hugleiðingum Sverris um stfl
Þórbergs — sem áreiðanlega var ekki
besti hlutinn af þessu tilvitnaða erindi
hans — rifjaðist upp fyrir mér atvik sem
gerðist á Hringbraut 45 fyrir einum 20
ámm eða meir.
Nýkomin var út einhver af bókum
Nóbelskáldsins. Undir þeim kringum-
stæðum var altaf dálítil spenna í henni
Mömmugöggu. Jafnvel svo að hún sagði
þá stundum sitthvað um Haldór sem
Þórbergi fannst að hún mætti vel hafa
látið ósagt. Ég man aðræða hennar um
Haldór að þessu sinni endaði með orðun-
um:
— Þetta er sko enginn stfll sem maður-
inn skrifar!
Og stmnsaði að svo mæltu framí eld-
hús með dável hepnaðri mínu.
Það varð góð þögn einsog jafnan eftir-
að Margrét vék sér frá. Þórbergur sat
álútur með hrekkjalómssvipinn á andlit-
inu. Þangaðtil hann spratt á fætur og
sagði:
— Nei.. .neineinei!
Gekk svo lengivel um gólf og lét bíða
eftir framhaldinu. Rumdi, glotti og naut
stundarinnar.
Stansar loks útá miðju gólfí, réttir
fram báða lófana til áherslu og segir:
— Haldór hefur nebblega stfl! En ég
hef engan stfl!
Fer svo aftur að ganga um gólf. Dreg-
ur inniskóna eftir gólfteppinu og nýtur
eftirvæntingarinnar útí æsar. Stansar
svo enn, gerir sömu gestíkúlasjónimar
með höndunum og endurtekur:
— Haldór hefur stfl! Ég hef engan
stfl! Haldór er nebblega virtúós! Ég er
séní! Virtúós hefur stfl! Séní þarf engan
stfl!
Og varla hefði Þórbergur sagt þetta
nema afþvíað það er rétt.
ÞORGEIR ÞORGEIRSSON
INGVAR AGNARSSON
Askur
Yggdrasils
Mjötviður mær
á mörk stendur,
allra viða vænstur.
Limar hans laufgar
ljósheimum frá
öðlast sína orku.
Lífsmeiðursá
við lífsins brunn,
skepnum öllum skýlir.
Himnaguðir
ogheimsins böm
eiga þarsín óðul.
Yggdrasill heitir
ilmviðursá,
tignast tré íheimi.
Limarhans
um lífheim allan
veita slgól ogskýli.
Æðsterhann tré
allra meiða,
lífsins skjól og skjöldur.
Öllum lýðum
um alheims byggðir
veitirhann mátt ogmagnan.
Skýringar:
1) Mjötviður = tré sem setur heiminum
mörk svo vlð sem limar þess og rætur
greinast, þ.e. aakur Yggdrasils.
nyöt = merki
2) Askur YggdraaUa = tré lifsins.
Höfundur er forstjóri i Kópavogi.
Samsafhað lífrænt efhi frá upphaG lífs
á Jörð.
Leiðrétting
í grein Sigrúnar Helgadóttur um Um-
hverfisfræði - nýtingu náttúruauðlinda
í síðustu Lesbók, urðu þau mistök, að
niður féll skýringarmynd með mynda-
texta, sem varð af þeim sökum óskijjan-
legur. Um leið og beðizt er velvirðingar
á þessu, birdst þessi texti aftur ásamt
skýringarmyndinni.
Jörðin hefur ákveðna og aftnarkaða stærð,
í henni er ákveðið magn þeirra rúmlega
hundrað frumefna sem hún er samsett úr.
Hugsum okkur að minni hringurinn sýni
stærð Jarðar. Hugsum okkur líka, að hægt
væri að safna saman öllu lífrænu efni sem
til hefur verið á Jörðinni síðan líf kviknaði.
í þeirri hrúgu væru líkamar allra manna
og dýra sem uppi hafa verið, regnskógar
nútímans og burknaskógar fortíðar. Ef þetta
væri hægt, þá yrði sú hrúga sem þama
safnaðist hlutfallslega jafn miklu stærri
Jörðinni og stærri hringurinn á þessari
mynd er stærri þeim minni. Þetta er þeim
mun merkilegra þegar það er haft i huga,
að aðeins um þriðjungur þeirra frumefna
sem þekkt eru á Jörðinni taka þátt í mynd-
un lífræns efnis. LSfið á Jörðinni getur að-
eins nýtt sér efni úr örþunnu lagi við yfir-
borð Jarðar, í jarðvegi, vatni, gufuhvolfí og
hafi. Það, að samansafnaður efniviður
lífvera Jarðar er orðinn að rúmmáli miklu
stærri en Jörðin sjálf, verður ekki útskýrt
á annan hátt en þann, að alltaf er verið að
nota sama efnið aftur og aftur. Kolefnis-
frumeindimar sem við erum að anda frá
okkur núna voru hér á Jörð þegar hún
myndaðist fyrir um 5000 milljónum ára og
eru búnar að vera á stöðugu flakki um Jörð-
ina sfðan, ýmist í ólífrænu formi, s.s. í loft-
tegundum, eða bundnar í Kfrænu efni
plantna eða dýra, t.d. þríbrotum eða burkna-
tijám á fomlífsöld, risaeðlum á miðlífsöld
og við fengum þær ef til vill úr fiskinum
sem við borðuðum nýlega og erum svo að
senda þær ( enn eina hringferðina. (Byggt
á Owen O.S., 1980.)