Lesbók Morgunblaðsins - 03.06.1989, Blaðsíða 15

ton. Saga Ameríku frá Kristófer
Kólumbusi er rakin með listaverk-
um í þinghöllinni. Einkennilegt
að hugsa sér að ef Leifur heppni
væri þarna í stað Kólumbusar, ef
íslendingar hefðu haldið landnámi
sínu — hver væru þá áhrif íslensk-
unnar og staða íslensku þjóðar-
innar í veraldarsögunni.
Missið ekki af bókasafni þings-
ins„,Library of Congress", geysi-
falleg bygging í ítölskum stíl end-
urreisnartímans, með yfír 83
milljónir bókatitla — talið stærsta
og mikilvægasta bókasafn í heimi.
Nöfn mestu hugsuða mannkyns-
sögunnar eru skrautletruð á loft
og veggi — elstu biblíur og elsta
skrautletur til sýnis undir gleri —
en nafn Snorra Sturlusonar sést
aðeins í skrám. Ein fegursta
byggingin á Capitol-hæð hýsir
hæstarétt Bandaríkjanna — snjó-
hvít marmarabygging, sem fær
mann til að hugsa um hvemig
rómversku hofin litu út á blóma-
skeiði Rómaborgar. Heimsækið
hæstarétt við störf (blöðin birta
hvenær hann starfar) — hlustið á
svartklæddu dómarana söngla
„guð veri með Bandaríkjunum og
hinum háæruverðuga rétti“.
Og húsið á hæðinni er öxull
hjólsins í Washington. Út frá því
geislast „valdið eða stjórnunin"
inn í öll ráðuneytin í kring; — inn
í allar „stresstöskumar“, sem
svífa eftir breiðstrætunum og
dreifast inn í stál- og glerskrif-
stofur; inn í öll„viðskipta-hádegis-
verðarboðin“ víðsvegar um borg-
ina. Og Capitol-hæð er líka öxull
hjólsins í borgarskipulaginu. Út
frá henni greinist borgin í norð-
vestur-, norðaustur-, suðaustur-
o g suðvesturhluta og allar númer-
uðu götumar bera skammstafanir
eftir þeim borgarliluta, sem þær
tilheyra. Já, stjómarráðið á hæð-
inni er flókið völundarhús, sem
fáir innfæddir Washingtonbúar
rata um. Jámbrautarkerfí undir
byggingunum flytur hina 7.500
starfsmenn, er þjóna 535 þing-
mönnum — risastór stærðarhlut-
föll fyrir íslenskan hugsanagang!
Næstum fullkomið
borgarskipulag
Framan við Capitol sést vel
yfír borgina, sem minnir um
margt á París enda var það
Frakki, Pierre L’Enfant, sem Ge-
orge Washington kallaði til að
skipuleggja höfuðborg hins nýja
ríkís, en fáir hafa verið eins fram-
sýnir að sjá fyrir hinn gífurlega
vöxt Bandaríkjanna. I beinni
sjónlínu frá Capitol sést yfír tjörn-
ina, sem endurspeglar tign þing-
hallarinnar, ofan á spegilmyndinni
skauta Washinhtonbúar á vet-
uma; þá tekur við lystigarðurinn
Mall; ráðuneyti, söfn og Hvíta
húsið meðfram garðinum; lengst
í fjarska blakta ótal fánar við
minnisvarða um George Wash-
ington, sem rís til himins eins og
egypsk steinsúla til dýrðar sólar-
guðnum, stærst sinnar tegundar
í heiminum; enn lengra rís minnis-
varði um Abraham Lincoln; á
milli tjarnir, sem endurspegla
reisn minnisvarðanna; og síðan
mætir Potomac-áin garðinum og
handan hennar Arlington-kirkju-
garðurinn.
Ótal börn leika sér með flug-
dreka á flötinni — trúlega keyptir
í Flug- og geimferðasafninu, „Air
& Space Museum". Það verða all-
ir að heimsækja; stíga á töfra-
teppi í 30 mínútna geimferð, til
að kanna hvort „einhver er þarna
úti“; ganga inn í þyngdarleysi;
skoða tunglfetjuna og Wright-
flugvélina frá 1903 — og gæða
sér á „geimferðaís“ í loftþéttum
umbúðum í lokin! Safnið er eitt
hinna 14 Smithsonian-safna, sem
standa meðfram listigarðinum —
að sjálfsögðu stærstu söfn í heimi,
með eitthvað yfir 100 milljónir
safngripa! Þau eru gjöf frá enska
vísindamanninum James Smith-
sonian, árið 1829, sem fékk sjálf-
ur aldrei tækifæri til að heim-
sækja Bandaríkin. Washington-
búar kalla stærstu bygginguna, í
gælutón „Kastalann".
Minnisvarði Abrahams Lincolns
Höfiiðstöðvar bandaríska Landfræðifélagsins „National Geographic Society" er stærsta vísinda- og fræðslustofnun í heiminum. Hér
er tímaritið „National Geographic" gefíð út og hér eru til sýnis minjagripir frá frægum könnunarleiðöngrum. Þar má sjá stærsta
hnattlikan í heimi.
Hæstiréttur Bandaríkjanna er mjallhvít marmarabygging
— lík grísku hofí.
Bandaríkjamenn eru i raun sameinuð þjóðarbrot.
speglast eins og rómversk hvelf-
ing í vatninu. Hópar fólks, á öllum
aldri og mörgum kynþáttum
standa og lesa orðin úr tveimur
frægustu ræðum hans — Gettys-
borgarræðunni og seinni setning-
arræðunni — sem eru rist á vegg-
ina. Yfír styttunni standa þessi
orð: „í þessari hvelfingu, eins og
í hjörtum fólksins, er minning
Abrahams Lincolns varðveitt að
eilífu." Sá lítillátasti af öllum
Bandaríkjaforsetum varð einn sá
stærsti í sögunni; — bar það sem
á hann var lagt með virðingu og
auðmýkt. Sagt er að síðustu nótt-
ina á forsetastóli, hafí Richard
Nixon átt hér fríðarstund.
Frá friðarreit Lincolns sést yfir
til Arlington-kirkjugarðsins þar
sem bræðurnir Jack og Robert
Kennedy liggja undir eilífum loga.
Tvær stórar bronsstyttur standa
fremst á brúnni yfir Potomac-ána
— til minningar um þá sem hvíla
í Arlington — gjöf frá ítölum í
stríðslok. Ennþá blómstra bleiku
kastaníutrén í Potomac-görðun-
um — gjöf frá Japönum — en
Washington er fræg fyrir fegurð
þeirra. í mars eru hér árlegar
vorhátíðir og kosnar blómadrottn-
ingar — þá er mikið um dýrðir.
Flestir ganga hægt meðfram
svarta veggnum í miðjum garði,
með nöfnum 58.156 amerískra
hermanna, sem létu lífíð í Víet-
namstríðinu. Fólk leggur blóm og
jafnvel sendibréf við svarta vegg-
inn. í sölutjöldum rétt hjá eru
seldar blaðaúrklippur og fleira
sem minnir á þetta tilgangslausa
stríð — til styrktar þeim mörgu
örkumla úr stríðinu. Hið eina sem
truflar sunnudagsgönguna er
flugumferðin yfír miðborginni —
flugvélar koma inn til lendingar
á hálfrar mínútu fresti! En þing-
mennimir vilja ekki láta flytja
flugvöllinn úr miðborginni, fínnst
svo þægilegt að komast til og frá
Capitol á 5-10 mínútum!
Að njóta útiveru og
listalífs
í hádeginu skokka allir í Wash-
ington. Gárungamir segja að við
mætum þingmönnunum á nær-
buxunum! Veðráttan hefur auðvit-
Minnisvarði um George Washington nýtur sín vel i blómskrúði
japönsku kastaníutijánna.
að mikið að segja — vorin og
haustin em yfirleitt besti tíminn,
en sumarhitar geta verið þrúg-
andi. Washington-búar em mikið
útivistarfólk og „Rock Creek
Park“ er vinsæll skógarlundur,
meðfram samnefndri á, sem mæt-
ir Potomac-ánni við „vatnahliðið“
eða hið rómaða „Watergate"! Við
árósana stendur líka hin nýja
listamiðstöð „Kennedy Center“.
Margir stoppa við „Watergate"
og láta taka mynd af sér við
merkið. Vinsæll minjagripur er
flaska af „Watergate-viskíi"!
Kjami leikhúslífsins í Wash-
ington er„Kennedy Center" eða
listamiðstöðin til minningar um
Kennedy forseta — svo risastór
að hún gæti rúmað fjóra fótbolta-
velli innan dyra. Skoðunarferðir
frá kl. 10-13 f.h. Flestir ættu að
reyna að komast þar á leiksýn-
ingu. Um 20 mínútna akstur utan
við miðbæinn er „Wolf Trap
Farm“ — eini þjóðgarður landsins
sem sérhæfir sig í útileiksýning-
um. Sýningargestir geta tekið
nesti með sér í garðinn og notið
leiklistar eða tónleika undir beram
himni. Yfir sumartímann eru líka
alltaf hljómleikar eða útisýningar
í Mall-garðinum. Dagskrá yfir
listviðburði birtist í Washington
Post eða vikuritinu „City Paper“,
sem liggur frammi á hótelum og
veitingahúsum.
Georgetown -
borg í borginni
Borgarhluti eða sérstakur bær
— fullur af litlum, fínum sérversl-
unum (ekki stórmörkuðum) og
alþjóðlegum veitingahúsum —
áður þekkt tóbakshöfn við Po-
tomac-ána — núna þekktari fyrir
iðandi næturlíf og fínni íbúða-
hverfí. John F. Kennedy og kona
hans, Jacqueline, bjuggu í George-
town áður en þau fluttu í Hvíta
húsið. Og „tóbakshöfnin" er núna
einskonar baðströnd Washing-
ton-búa. íbúar hér vilja vera út
af fyrir sig. Hin .glæsileg neðan-
jarðarbraut (opnuð 1976) nær
ekki inn í Georgetown. Enginn
hefur séð Washington, nema að
koma til Georgetown.
Af óendanlega miklu er að
taka, þegar hin tæplega 200 ára
höfuðborg Bandaríkjanna er
kynnt. Mannlífið á götunum er
kannski áhugaverð'ast — þjóðar-
brotin, sem skapa eitt voldugasta
heimsríkið. Vissulega er Wash-
ington ekki fullkomin — hin full-
komna borg finnst hvergi nema
kannski í sögubókum! Borgin á
sinn ríflega skerf af glæpum og
óréttlæti. Ferðamönnum er ein-
dregið ráðlagt að forðast viss
hverfi í borginni, þar sem fíkni-
efnaneysla og sala blómstrar —
og um leið fátækt og glæpir —
meirihluti íbúa þar er svartur. Því
miður hefur vonarljós Abrahams
Lincolns ekki náð lengra ennþá!
Hvergi era fleiri embættismenn
af svörtum kynþætti en í Wash-
ington — og hvergi fá þeir fleiri
tækifæri til að standa sig en ein-
mitt hér — en því miður hefur
spillingin líka náð inn í æðstu
embætti. Leiðin er torsótt að
markmiði „höfuðborgar hins
fijálsa heims“ — frelsi og réttlæti
fyrir alla. En vonin lifir.
Oddný Sv. Björgvins
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 3. JÚNÍ 1989 15