Lesbók Morgunblaðsins - 03.03.1990, Qupperneq 2

E R L | |e| |n| |d| |a| Ir
B Æ |k| |u| IrI
Guðbrandur Siglaugsson tók saman
ELAINE FEINSTEIN:
MARINA TSVETAYEVA
Lives of Modem Women
Pengnin Books
Mariana Tsvetayeva, skáld, fæddist í
Moskvu árið 1892. Átján ára sendi hún frá
sér fyrstu ljóðabók sína og hlaut lofsverða
dóma fyrir hana. Hún kynntist allflestum
stórskáldum heimalands síns og samtíðar.
Októberbyltingin breytti lífi hennar sem og
annarra. Eiginmaður hennar var viðloða
hvítliðasveitir og bjó Marina með' barn í
Moskvu þegar hungursneyðin var sár og
borgarastyijöld grimm. Hún komst úr landi
og settist um stund í Berlín en flutti sig til
Prag og loks þaðan til Frakklands þar sem
hún bjó við knappan kost í meira en ára-
tug. Eiginmaðurinn var genginn til liðs við
rauðliðana og þau ákváðu að snúa aftur
austur til Moskvu sem þau gerðu. Fljótlega
hafnaði eiginmaðurinn í klóm leynilögregl-
unnar einsog dóttirin sem lifði þó Stalín og
gerði heimsbyggðinni góðverk með því að
gefa út verk móður sinnar. .
Þetta æviágrip Marinu Tsvetayevu er
ekki tæmandi, það eru aftur ljóð þessa
'skálds sem verður skáld á hverri tungu,
enda orti hún af móði sem stórskáld. Mar-
ina var í vinfengi við Pastemak, Rilke,
Önnu Achmantovu, Alexander Blok og
Mandelstam svo nokkrir séu nefndir. Hún
var uppreisnargjöm og mikil manneskja.
Ljóð hennar eru til á flestum tungumálum
hins siðaða heims.
ROSIE THOMAS:
BAD GIRLS, GOOD WOMEN
Penguin Books
Þetta er áttahundruðsíðungur um tvær
stúlkur sem flýja harðræði og skilningsleysi
foreldra og freista gæfunnar í höfuðborg-
inni. Það gengur ekki allskostar vel í byijun
en fljótt tekur lífið að leika við þær. Önnur
verður kvikmyndastjama meðan hin verður
hefðarfrú með nauðsynlegan titil, vöxt og:
ástir. Sagan gerist á árabilinu 1955 og fram.
á þennan áratug sem tekur nú síðustu skref-
in. Breytingum í aldarfarinu em gerð nokk-
ur skil en ekki trúi ég að félagsfræðingumi
þyki mikið í þá stúdiu varið. Þessi bók er
afþreying af tegund sem jafnan snýst upp
í andstæðu sína.
JOSEPH KOENIG:
FLOATER
Penguin Books
Það er vondur karl á faraldsfæti. Hann
hefur setið í svartholi í Kanada en um það
bil sem sagan hefst er hann kominn út í
frelsið og dyrðina. Hæfíleikar hans felast í'
því að leika ljótan á einmana konur. Hann
hefur af þeim peninga, nokkra skemmtan
og lífíð í tilbót. Slóttug stúlka verður á vegi
hans og saman leggja þau krafta sína og
tækni og stunda leikinn svo lengi sem kost-
ur er, en þá kemur hinn svarti lögreglu-
stjóri Buck White fram í sviðsljósið og ger-
ir skötuhjúunum lífið leitt. Glæpaparið reyn-
ir að fara huldu höfði en á endanum em
þau þefuð uppi og makleg málagjöldin bíða
þeirra. Auðvitað!
Þessi hraðiesni reyfari er eftir einn blaða-
mann úr Vesturheimi og byggir hann á
sannsögulegum atburðum.
Þ w Y Z K A L A N D S P 1 S T 1 L L
Allir fyrir öllum
Eftir HJALTA JÓN
SVEINSSON
Islenskt máltæki segir að þröngt
megi sáttir sitja og hafa lands-
menn jafnan tekið það gott og
gilt. Kannski er það vegna þess
hvað þeir em fáir og búa í stóra
landi. Af þeim sökum hafa íslend-
ingar ekki þurft að hafa það á
tilfínningunni að þeir séu hver
fyrir öðmm alla jafna. Þeim er heldur ekki
nauðsynlegt að fara langt til þess að eiga
stund með sjálfum sér, óski þeir þess. Ut-
lendingar, sem þekkja eitthvað til á íslandi,
fullyrða þó gjaman, að vegna fámennisins
virðist allir þekkja alla, og því geti fólk
ekki hreyft sig án þess að eiga það á hættu
að einhver þekki það hvar sem borið er nið-
ur. Þetta kann að vera rétt, — en íslending-
ar geta engu að síður státað af því að geta
um fijálst höfuð strokið svona yfirleitt.
Hér syðst í sambandslandinu Nordrhein-
Westfalen, er landið þakið skógi svo langt
sem augað eygir. Miðað við mörg önnur
landsvæði í Þýskalandi er þetta tiltölulega
stijálbýlt. Rétt fyrir norðan tekur þéttbýl-
asta svæðið við, hið svonefnda Ruhrhérað,
þar sem nokkrar hinna stærstu iðnaðar-
borga landsins em nánast samvaxnar. Mað-
ur verður þess áþreifanlega var við það eitt
að aka þar um. Umferðin er þar mun meiri
en fólk á að venjast hér, og af því leiðir
að útblásturinn er mjög mikill og því fær
fólk, sem óvant er þessum aðstæðum, ónota-
kennd bæði af þrengslunum á hraðbrautun-
um og loftinu sem það er tilneytt til þess
að anda að sér.
Hér í Sigerland hafa íbúamir töluvert
andrými. Skógurinn er mikill og auk þess
er héraðið fjalllent. Þó í djúpum dölunum
geti stundum myndast óloftspollar í miklum
stillum að sumri sem að vetri, þá blæs gol-
an og vindurinn um kinnar þegar hærra
dregur. Þessar aðstæður notar fólk sér út
í æsar. Hvarvetna um skóginn liðast stígar
í allar áttir og er hlutverk þeirra ærið mis-
jafnt. Sumir em jafnvel lagðir malbiki, en
þeir heyra til bændum á svæðinu, sem þurfa
að komast um á dráttarvélum sínum þegar
þeir em að nytja skóginn eða að fara á
milli akra eða túna með vinnuvélar sínar.
Þeir stígar, sem segja má að séu næstir í
virðingarstiganum, em hinar svokölluðu
göngutraðir. Þær em fyrst og síðast ætlað-
ar gangandi vegfarendum og em þær jafn-
an teiknaðar inn á kort. Þær tilheyra stóm
og flóknu neti sem liggur á milli þorpa,
bæja og borga. Víða hafa verið settir upp
vegvísar og jafnvel afstöðukort, svo vegfar-
endur villist síður.
Göngutraðimar em mikið notaðar allan
ársins hring, að minnsta kosti hér í Sieger-
land. Flestir reyna að fá sér ferskt loft þeg-
ar tími gefst til um helgar, en þá er gjam-
an krökkt af fólki í skóginum. Á virkum
dögum em það oftast eftirlaunaþegar sem
geta le'yft sér þennan munað. Sumir nota
þó tækifærið eftir vinnu og fram að myrkri
til þess að viðra sig, svo ekki sé nú talað
um ef hundur er á heimilinu, en hann fær
þá að sjálfsögðu að slást í förina. Sums
staðar má finna troðninga, sem myndast
hafa smám saman vegna skógarvinnunnar.
í raun er umferð um þá bönnuð öllum nema
skógareigendum og veiðimönnum. Þeir
síðamefndu em í sérstökum félögum og er
hveiju þeirra úthlutað ákveðnum skógar-
skika. Þeim er þá leyfilegt að stunda veiðar
á villtum dýmm eftir sérstökum reglum.
Sum veiðifélögin leggja jafnframt sitt af
mörkum til þess að halda skóginum heil-
brigðum og hreinum. Af þessum sökum virð-
ast sumir veiðimannanna halda að þeir eigi
skóginn og geti þess vegna meinað öðmm
að fara um hann. Og nú emm við einmitt
komin að þessu með máltækið góða, — að
þröngt megi sáttir ... og svo framvegis.
VEIÐIMAÐUR SKÝTUR ÞlG
Nokkur hópur fólks hér um slóðir stundar
nefnilega hestamennsku, ýmist á stómm
hestum eða á hinum smávöxnu hestum sem
ættir sínar eiga að rekja til eyjunnar norður
við ysta haf, — íslands. Þó víða hafí verið
gerðir sérstakir reiðvegir um skóginn, —
er þá ekki að finna í Siegerland, svo skrítið
sem það nú er. Þess vegna hefur hestafólk
leyfí samkvæmt óskrifuðum lögum til þess
að ríða um skóginn eftir öllum stígum nema
þeim sem merktir era sem gönguleiðir, —
og að sjálfsögðu heldur ekki eftir þeim sem
lagðir hafa verið bundnu slitlagi eins og það
heitir. Þá em í raun ekki til ráðstöfunar í
þessu tilliti nema þær traðir eða troðningar
sem fyrr var getið, sem og óskilgreindir
stígar sem flokkast ekki undir neitt af
þessu. Sums staðar hafa samtök skógareig-
enda tekið sér bessaleyfí og sett upp skilti
þar sem segir að útreiðar séu bannaðar eft-
ir þeirra stígum. Annars staðar á hestafólk
það á hættu að mæta veiðimönnum sem
þykjast eiga skóginn og hóta að gera hest-
ana upptæka. Við þetta bætist svo, að allir
sem hyggjast fara á hestbak utan eigin lóð-
ar, þurfa að fá sérstakt leyfi hjá viðkom-
andi yfírvöldum. Þegar ársgjaldið hefur ver-
ið greitt fær hver og einn sérstakt merki
með númeri. Aldrei má fara á bak nema
að hafa merkið annaðhvort fest utan um
háls hestsins ellegar á reiðtygin.
Það má því með sanni segja, að undirrit-
aður fari aldrei á bak íslenskum gæðingi
sínum, öðm vísi en að vera með hálfgerða
magapínu vegna kvíða fyrir væntanlegum
átökum. Auðvitað stelst hann til þess að
ríða líka eftir merktum gönguleiðum, að
minnsta kosti á þeim tímum sem iæstir em
á ferli, — rétt fyrir myrkur á virkum dögum
og snemma á laugardags- og sunnudags-
morgnum. Flestir sem verða á vegi hans
heilsa kumpánlega og láta hestamanninn
afskiptalausan, — svo fremi sem hann sýn-
ir hinum gangandi vegfarendum sjálfsagða
tillitssemi. Á hveijum degi má maður á hinn
bóginn búast við að mæta fólki sem hreytir
í mann ónotum og segir að umferð hesta
sé stranglega bönnuð og í þetta skipti verði
viðkomandi kærður. Sumum er mikið í mun
að viðkomandi reiðmaður sé með tilskilin
númer og er hann þá sérstaklega inntur
eftir því, — oft í frekjutón, — jafnvel þó
maður sé staddur á ómerktum stíg, og ekki
fyrir neinum. Oft eru þetta téðir veiðimenn
í gönguferð, sem þykjast eiga svæðið og
ekki em gæddir því umburðarlyndi sem leyf-
ir öðmm að fara um „eign“ þeirra. Auðvitað
er tekið fullt tillit til veiðimanna þá sjaldan
sem þeir em á veiðum.
Það er í rauninni sama hvar hestamaður
reynir að fara um á reiðskjóta sínum, alls
staðar á hann á hættu að amast sé við
honum. Ekki vegna þrengsla á þýskan
mælikvarða, heldur vegna skorts á umburð-
arlyndi. Ef við setjum á þetta íslenskan
mælistokk þá væri sannarlega talað um
þrengsli, því í raun er það þannig, að það
er sama hversu langt farið er inn í skóg eða
í burt frá skarkala þéttbýlisins, — alltaf
má einhvers staðar sjá til mannaferða.
í fallegu og kyrm veðri skömmu fyrir
myrkur á aðfangadagskvöldið síðasta, fór
heimilisfólkið hér saman í reiðtúr í skógin-
um. Hátíðin var að ganga í garð og því
virtist enginn vera á ferli af skiljanlegum
ástæðum. Eftir nokkra stund mættum við
þó rosknum manni vel búnum. Við buðum
gott kvöld. Hann sendi okkur heldur ónota-
legt augnaráð og tók ekki undir kveðju
okkar. — Ekki fyrr en við buðum aftur
gott kvöld heldur harðari í rómnum. Þá
svaraði hann loksins kveðjunni og spurði
síðan frekjulega: „Hvar em númerin?"
2