Lesbók Morgunblaðsins - 18.08.1990, Qupperneq 2
Augnablik í ævi Gauks
Gaukur vindur sér inn á Hlemm eitt þungbúið
vorkvöld og athugar þar gaumgæfilega áætlun
yfir leið 2 sem hann ætlar að taka. Að því
loknu tékkar hann á klukkunni og sér að þrett-
án mínútna bið er eftir vagninum. Það gæti
verið verra, hugsar hann. Á helming þess
tíma má gæla við eina Camel- sígarettu.
Hann er að velta þessu fyrir sér er hann
tekur eftir tveimur sjúskuðum gaurum sem
sitja á bekk skammt frá anddyrinu. Báðir
eru þeir greinilega röngu megin við fertugt
eða líta út fyrir að vera það sem er nokk-
um veginn sami hluturinn.
Það sem vekur athygli Gauks á þeim, um
leið og hann þuklar eftir eldspýtum, er að
annar þeirra hrópar upp með viðamikilli
handsveiflu: “Nei út með Glaumbæ." Þess-
um orðum er greinilega beint að konu nokk-
urri sem gengur framhjá þeim tveimur.
Gauki finnst hún falla vel að orðunum. Hún
er á óræðum aldri en vart yngri en gaurarn-
ir og klædd því sem líklega kallast hvít
galladrakt vegna skorts á betra orði. Með
æpandi appelsínugulan lit á vörunum og
tekur Gaukur eftir því að sá litur er í stíl
við háhælaða skó hennar. Hún er ekki
smáfríð, myndarlegt nef hennar næstum
kæfir önnur kennileiti andlitsins. Hún setur
nefið upp og arkar út úr biðskýlinu. Sest á
bekk fyrir utan skýlið, í eins mikilli fjariægð
frá gaurunum og henni er unnt. Sá gau-
ranna er virðist eldri fylgdist grannt með
ferðum konunnar.
“Líklega er hún að koma af fylleríi," seg-
ir hann og strýkur grómtekinni hendi sinni
spekingslega um hökuna.
“Heldurðu það?“ svarar hinn og lyftir
annari augnabrúninni. Andlit hans skartar
þessum rauðleita lit sem aldrei er settur í
samhengi við sólbruná. Upp af enninu er
dökk, fitustrokin, stórfengleg Clint Eastwo-
od hárgreiðsla en klæðnaðurinn er galla-
jakki og buxur auk hins óhjákvæmilega
Lee- eða Wranglerbeltis.
“Já ég er viss um það,“ kemur svarið frá
þeim sem hóf þessa umræðu. Hann er með
sama roðan og sömu klippingu en hárið
tekið mjög að grána. í stað galla-klæðnaðar-
ins er gamall Hagkaupsjakki og slitnar flau-
elisbuxur.
-smásaga eftir
Friðrik
Indriðason
Eftir að hafa horft á konuna um stund
setjast þeir báðir fram í sætum sínum og
styðja hönd undir kinn. “Clint“ réttir snöggt
úr sér og með vísifingur upp í loftið tilkynn-
ir hann: “Ég held ég reyni að meika díl.“
Guð, hugsar Gaukur, hver ætli semji handri-
tið fyrir hann. Clint er rokinn út uin leið
þar sem hann svífur á bekkinn við hlið kon-
unnar. Gaukur finnur eldspýturnar og kveik-
ir í sígarettunni um leið og hann virðir fyr-
ir sér skilti þar sem á stendur að reykingar
séu bannaðar í biðskýlinu.
Gaukur horfír út og fýlgist með þessu
pari á bekknum. Hugsar sem svo að ef
kerlingin þurfí að bíða lengur en tíu mínút-
ur eftir sínum vagni eigi Clint góða mögu-
leika á kaffi og með því. Eftir örskotsstund
hefur Clint tekist að koma fíltertúttu fyrir
í appelsínugula litarhafinu og kveikja í
henni.
Skyndilega stendur Clint upp og kemur
aftur inn í biðskýlið. Fær sér sæti við hlið
félaga síns. Sá gráhærði horfír á hann með
spurulum augum en Clint hristir hægt koll-
inn og báðir setja þeir sig í sömu stellingar
og áður.
Þeir hafa ekki setið lengi þegar “Grá-
hærður“ er rokinn á fætur. Hann starir út
um anddyrið. Gaukur kveikir sér í annari
camel með stubbnum af hinni. Hann sér að
fyrir utan stendur kvennmaður, fædd ekki
löngu eftir fullveldisdaginn. Hún er með tvo
plastpoka í annari hendinni. Klædd grákö-
flóttri kápu og með hatt sem örugglega
má kalla frúarlegan. Clint er einnig staðinn
á fætur og saman góna þeir í átt að kvenn-
manninum sem hverfur bakvið vegg. Þeir
halda áfram að horfa í þessa átt.
“Hvar eru helvítin núna þegar maður
þarf á þeim að halda? Hvar eru helvítin
núna?“ segir Gráhærður, með reiðiraust um
leið og þeir báðir beina augum sínum um
Stund yfír götuna að lögreglustöðinni sem
þar er. “Sennilega að spila eða tefla þessir
aumingjar. Við erum þó skattborgarar og
borgum undir rassana á þeim. Þeir gætu
hreyft þá.“
“Jæja,“ segir Clint og andvarpar, “ég
ætla að reyna.“
“Nei, Nonni það .þýðir ekkert. Þetta er
vonlaust dæmi,“ svarar Gráhærður.
Gaukur hugsar sem svo að það sé rétt.
Alveg vonlaust dæmi. Hann gefur Clint
sömu möguleika á að ná í plastpokana tvo
og Davíð á að tapa borginni í kosningunum.
En Clint er aftur rokinn út. Brátt tekur
Gaukur eftir því að þær fáu hræður sem
bíða eftir strætó fyrir utan skýlið þetta
þungbúna kvöld eru farnar að fylgjast með
einhveiju á bakvið vegginn. Tvær unglings-
stúlkur færa sig nær veggnum og horfa
opinmyntar á eitthvað sem er að gerast
handan við hann. Gaukur hugsar með sjálf-
um sér að varla nenni hann að fara einnig
út og fylgjast með. Sennilega er þetta með
afbrigðum klúr sena, fjandinn hvernig opn-
unarlínu ætli gaurinn hafí í þessum tilfell-
um? Loks verður forvitnin letinni yfírsterk-
ari, sérstaklega þegar hann kemur auga á
svartan búning með hvítum kolli á vappi
þarna. Spil-og taflgengið er greinilega
mætt á vettvang. Leið 2 rennir upp að skýl-
inu í sömu andrá.
Þegar Gaukur gengur úr skýlinu í átt að
vagninum sér hann tvo lögreglumenn og
skýlisvörðinn stumra yfir manni sem hálf-
liggur á bekk undir veggnum. Maðurinn lítur
út fyrir að vera fremur döpur útgáfa af
Clint, sami klæðnaður nema beltið skortir,
sprungnar æðar í roða andlitsins. Hann er
með ljótt sár á gagnauganu. Sárið er kúlu-
laga, raunar eins og byssukúla hafí plægt
upp á honum gagnaugað. Blóð vætlar úr
sárinu, niður kinn hans og drýpur af hö-
kunni utanverðri á slitinn gallajakkann þar
sem rauðbrúnn blettur fer stækkandi. Kipp-
ir fara um höfuð mannsins.
Clint og Gráhærður fara fljótlega inn í
skýlið aftur en skýlisvörðurinn bendir lög-
reglumönnunum eitthvað í átt niður Hverfis-
götuna. Gaukur nemur ekki orðaskil. Tvo
aðra lögreglumenn drífur að. Annar þeirra
brosir, í varídræðum með hvaða svipbrigði
hann eigi að sýna þeim tug áhorfenda sem
slegið hafa hálfhring um bekkinn. Orðið
“sumarafleysingar" skín úr brosinu.
Gaukur spýtir Camel-stubbnum á milli
fíngra sér út á götuna um leið og hann
gengur inn í vagninn. Hugsar sem svo að
kannski verði nokkrar línur um þennan at-
burð í löggufréttum morgunblaðana. Og
kannski ekki.
Höfundur er blaöamaöur
á Morgunblaðinu.
KRISTJÁN HREINSSON
Eik
ástarinnar
Við læk í hjarta landsins
ég lífsins gróður sé,
frá sterkum rótum stígur
eitt stórt og mikið tré.
Hver draumur vex og dafnar
í dagsins gleðileik,
ég veit hér lifir vonin,
hér vex hin mikla eik.
Er blöð í vindi bærast,
hún brosir móti sól
og fuglar loftsins finna
í faðmi hennar skjól.
Hún greinir sólarglætu
í gegnum þykkan reyk.
Ég veit hér lifir vonin,
hér vex hin mikla eik.
Við læk í hjarta landsins
þar lifir þetta tré
og dökkir skuggar dauðans,
þeir draga sig í hlé.
Athugasemd
vegna greinar
um fölsuð
listaverk
Hr. ritstjóri.
Af gefnu tilefni langar mig til að fá tæki-
færi til að leiðrétta leiðan misskilning, sem
virðist hafa komið fram í sambandi við grein
mína um „Falsaðar myndir" í Lesbók Morg-
unblaðsins þann 14. júlí 1990.
Myndin af tveim höfðum, sem birt var
með greininni, er eftirlíking af frummynd-
inni, sem er eftir Jóhannes S. Kjarval. Hún
var gerð árið 1987 þegar ég gerði fyrstu
drög að greininni. Eftirlíking var sérstak-
lega gerð fyrir þessa grein mína til þess
að sýna fram á hve auðvelt það getur verið
að falsa eða gera eftirlíkingar af framúr-
skarandi listaverkum. Því miður láðist mér
að geta um þetta í myndartexta.
Eftirlíkingar geta aldrei komið í stað
frummynda, eins og flestir vita. Frummynd
Kjarvals er listaverk, sem vitaskuld stendur
fyrir sínu. Á hinn bóginn var eftirlíkingin
verðlaus vatnslitamynd gerð á pappír. Eft-
irlíkingin var eyðilögð strax og myndin hafði
birst í Lesbókinni.
Frummyndin er hins vegar olíumálverk á
striga, sem Kjarval málaði í júnímánuði
árið 1965. Listamaðurinn færði Helgu Frið-
fínnsdóttur, eiganda listaverksins,. myndina
að gjöf um leið og hann hafði lokið við
gerð hennar. Myndin var þá ekki einu sinni
fullþornuð.
Eigandi þessa fallega málverks og Morg-
unblaðið eru beðin velvirðingar á ofan-
■greindum misskilningi. Vonandi verður það
aldrei svo, hérlendis, að einfaldar eftirlíking-
ar komi í stað verðmætra frummynda.
Ríkarður Hördal, N
forvörður, Morkinskinnu hf.