Lesbók Morgunblaðsins - 23.01.1993, Blaðsíða 10

TÍfíTrðið efiir þariia f '.falKúin, l»vi'ðn rfír
mannvirki renna meira saman við umhverfí
sitt, ekki sízt vegna ásælni tímans tannar.
Við tyllum okkur á veggjarbrot við kirkju-
garðinn.
Núverandi kirlqa í Hrauni var reist árið
1885, timburkirkja á hlöðnum grunni, 12x7
álnir að stærð „með góðu bindingsverki og
gqót á fótstykkjum upp undir glugga" segir
Holtsprófastur, sr. Janus Jónsson, í vísitazíu
þann 13. september 1887. Kirkjan var upphaf-
lega lögð spónþaki með listuðum veggjum.
Nú er hún klædd bárujárni. Merkir munir og
fornir hafa prýtt kirkjuna, meðal annars alt-
aristafla frá 1751. Hraunskirkja var helguð
heilögum Þorláki í kaþólskri tíð. Árið 1971
var kirkjan aflögð sem guðshús, en þá voru
liðin tæp fímm ár frá því síðasti bærinn í
Keldudal fór í eyði.
Hraunskirkja er nú í umsjá Þjóðminjasafns-
ins. Heimamenn hafa varið húsið skemmdum,
svo ekki sýnist óyfírstíganlegt að færa kirkj-
una til síns fyrsta forms. Rýr ríkiskassi mun
líklega seint megna það. Því mætti vel hugsa
sér að afkomendur genginna kynslóða í
Keldudal sameinuðust — líkt og gert var við
heyskapinn á Samvinnu forðum — um að
heiðra minningu áanna með hæfílegri endur-
reisn Hraunskirkju.
En fleira minnir á kristnihald og trúariðkun
í Keldudal. Frá veggjarbrotinu við Hrauns-
kirkju sjáum við yfír að Amamúpi, en þar
segir í Jarðabókinni frá 1719, að bænhús
„hafí að fomu verið en ekki tíðir veittar í
manna minni“ .. . Innan við Amamúp er
Biskupslending. Um ástæðu nafnsins er ekki
vitað. Það kynni þó að vera allt frá tíð Guð-
mundar biskups góða (1160-1237), en sagt
er að hann hafí komið í Keldudal og hlaðið
Altarið í Helgafelli, fjallinu að baki okkur.
Er það eldgömul mosagróin hellusteina-
hleðsla. Til Altarisins mátti enginn óþveginn
líta, að því er sagan segir. Enn má nefna,
að við kirkjugarðsvegginn í Hrauni er dálítil
lind. í henni var Gvendarbrunnur. Eldra fólk
sagði að þangað skyldi ætíð sækja skírnar-
vatnið í Hrauni. Vel kann Guðmundur biskup
að hafa blessað þessa lind við heimsókn sína
í Keldudal.
Við göngum að síðustu inn í kirkjugarðinn.
Há og grasigróin leiðin geyma hver sinn hluta
úr sögu dalsins. Aðeins eitt þeirra er merkt
það glöggt að ókunnugum dugi, leiði Guð-
bjargar Bjamadóttur húsfreyju á Amamúpi
(1851-1936). Á þvi er látlaus steinn ristur
nafni hennar. Hugulsamur ættingi kom hon-
um þar fyrir nýverið. í augum gestsins verð-
ur Guðbjörg því fulltrúi þeirra mörgu sem
áttu dalinn að vettvangi lífsins. Hún kom
þangað bamung, varð húsfreyja á Skálará
og síðan á Amamúpi, mátti sjá af bónda sín-
um, föður og föðurbróður er Skálarárskipið
fórst undan Fjallaskaga um sumarmálin 1888,
sat þó jörð sína áfram ein og með reisn, unz
dóttir hennar tók við búsforráðum. Óskráð
er merk saga Guðbjargar eins og annarra,
sem dalinn byggðu ...
Sólin er komin út á og mál að kveðja Keldu-
dal að sinni. Við þurfum ekki lengur að sæta
sjávarföllum til þess að komast innyfír, eins
og sagt er — í átt til þjóðleiða. Vegurinn um
Eyrarófæru og Hálsa er breiður og góður,
alla vega samanborið við götur þær og ein-
stigi, sem forfeðumir máttu feta.
Höfundur er kennari við Hvanneyrarskóla.
Leiðréttíng
um kirkjustað-
inn á Görðum
í Lesbók Morgunblaðsins 21. desember 1992,
44. tbl., er grein um kirkjustaðinn í Görðum.
Þar er sagt, að „síðastur presta til að þjóna
Garðaprestakalli áður en kirkjustaðurinn var
tekinn af og fluttur til Hafnarfjarðar var séra
Jens Pálsson". Það er rangt. Hið rétta er,
að séra Ámi Bjömsson, prófastur í Görðum,
var síðast prestur við Garðakirkju, áður en
hún var lögð niður, en síðasta guðsþjónustan
þar var haldin 15. nóvember 1914. Eftir það
fóru þó stundum fram jarðarfarir frá kirkj-
unni.
Séra Ámi Bjömsson fékk veitingu fyrir
Garðaprestakalli 30. júlí 1913 eftir prests-
kosningu 19. júlí sama ár. Átti hann heimili
að Görðum til 1928. Var hann fyrstur prestur
Hafnarflarðarkirkju, sem tók við hlutverki
hinnar gömlu Garðakirkju eftir að Garðasókn
sameinaðist Hafnarfjarðarsókn 1914.
í umræddri grein er vísað til heimilda í
nýútkominni bók „Garðabær — byggð milli
hrauns og hlíða“. I þeirri bók er sama rang-
færslan varðandi það atriði, sem að ofan
greinir og undirritaður telur bæði rétt og
skylt að leiðrétta.
ÁRNI GUNNLAUGSSON
Láusmr a unttmi*HM verc ilai n: n aga IFJI tl im »»* L HUGO VON HOFMANSTHAL
luur plr-r KOMU- NAFK KoNLS ÍVKl« KífoÞP IR ÍLACt 1 Af- fiAIClT ufiiliJJ EVDDnfí 6 laJ- Utíko 'l FIÓJ VEflL. IÁT- Í/IUM U« Tí?é íl«r ft.r íÁldí)
K-o>k- IMPI i - HÁTtut S K £ 9 M u 5 K A ■p M R 6. L A 5
rWm CE'ÞfC:- F/LRI Eigið mál Stefán Snævarr þýddi úr þýzku. Óx þér mál í munni taug í þinni mund Dragðu alheim til þín! Dragðu! ella muntu sjálfur seildur verða. Hugo von Hofmansthal (1874-1929) var austurhskt skáld sem ávann sér frægð kornungur. Hann var einnig þekktur fyrir leikrit sín og „librettó" við óperutónlist Richards Strauss. Þýðandinn kennir heimspeki við há- skólann i Björgvin. Hann viil láta koma fram að hann naut aðstoðar föðurbróð- ur síns, séra Stefáns Snævarrs, við þýðinguna og er hún helguð minningu hans.
KR«L- FWL- Av»A K A R R A M A riA*- irAOft* JTA UM F Á R Á N L £ 4 T
UKCltt, 5rt«» e F N 1 R Awr- HAR«I :vi“ IUN 4 A L L / IR £ i R 1 R
T KaQl- ♦'tÁiTA ÍICA á i L A N T 1 4 N A F«Vi£> KMÍ.PA N £ T r K R ,/ A
Híru* tXK> »(»• Cc<lt> b A E 1? x> A fa t-t V.K t KVlFu* i © 1 N N HtTI ’iot N 8 ba»ji>- «efMR s 1 N lit- IR
FtfÁ L E T X i iLeiKrt FLAK K A K A Þuft ri>KuR A 5 K A A ÍTIUÍ S»Mu AR A L
S OR A L rówuo Hrt - ú EÐXÁ MttlT- 1« A u R. N V 5 Hj'ilT OFN Á f> * Fistr- u F 5 1
Höfp 5 T A A K N Á'JlNM - ur ied r bt’AT- AÍT 5 T C? L A Kbnifi á ruNt M Æ T T
htr , Hufe A ■ úmn- IK V ( L ’A *UFU\ \fe/NA H A R T A bructn® LgflUC N 'a L E ít u (? JlftTT N
£ 1 ú / 0 L F u R HRfU£> r<uM- cr/Ji A N 4 R l PFIÁJA FoR- FÓÞuR •R A K 1
1 tí N iöeus YoMH R A U L 5 1 N IKVÍ4Á ást ra vJEfiUfli J IfeHAJT FITA A> Á HAFlfi ÍAKWi T / A N
Mcxt N T C7 L A ÍÚMFA K A 5 P A : K V A B B A R ÍAM - HtJfcMlR T 4
L'iK- MWfMt, N 'A R A R EU. UR Bot i*> K P A P MoKA WAFH o R R A WHRlú BiTie- MM Ó T T A
NV- Th L 'O AR Vtbu Ha.4/41* N! A F*« 1 ■flUMÍWH ♦ M»»- EfcCi rbK A T b N) N 'A U N 4 1 Rvkt- KcxíN 1?
Á A 5 1 N N Æ ■R A 5 o T A A Buíla PCN- IMflA á // ,o 5 L A •ísr HiXrr-
Ð MVtLL- N £ y 5> TAtDi H«iMi L A T T 1 ÍKRMKI ÍXrr 'R A u P revMDi ELD - D R Ö
A H M l T A R A ÍCFAR m E / í? A KKQ- L£l KA u R R A R F/t«.l K
FA- t-ÁT F 'A "M.M T I N A 'R fll. KVWSTuí F Á f? u R 1 N N
TVríDI p ARMArt KRISTJÁN ÁRNASON Sölvi Helgason Ég sé þig rölta hægt í hlaðið, hærur öldungs blakta síðar. Rósum prýdda rytjublaðið réttir fram til nýrrar tíðar. Upp á móti ætíð braustu aldar þinnar valdi ströngu.
A»u L A T A N ÚELTI BOBP HALOI 4 'O [W Uvn.fi UM 1 U r 5 A u Ni 1 ÍÓLMI £«< - «F/JU> E y
Komu - NAPMS M KíÁN ÁQNlR Ý R A R AULfi, OLDU 'A H A fl ffiP <-/ico- ] t*A- V u T Hwp >< HUökri N £ T T
r ÍMÁ£> ANA P fJAR úRui AM u T A ■R £ KKl 2 fln 4 R A 5 A 4 N 1 RAN6- IR r
A P A R N 1 P f/AU. KtKMiu £ ú J A Hlevp Fo«- reouo. K £ N N evði Mrtfr 4 b ’i
5KEL- /N “t* A S> A N PÍLAN MKVOAfl V 0 R 1 N MAHO- e/eca N 'A PUKR- AÍ.T L A U N/ A s T
- K»»ac r 1 K A N: K Á NÍLOIU *AM- J A 4 A S r fctWuH ÓTTA, P A N A K
fe T RMM- AHAVt LlN o A R A nerLi ú ? / D L u P Vrifl A u N fi*um- N A
irn- FV^DI 1 L/Cri 8 A H N Skóli íK«cr /M6 Úl A H« o 6£i<; 5 K A p lL*M 6/<fS A N 4 A €l-SKK M Eou- A®l A N N
U'i K HMD N 'A ft AN / O L ú u FÆDJ> UR A L 1 N N £Nt>- 4 LJÓMI - 4 L 1 T
H A m A A A J± 4 u R Í’/ca' p/w - N. 'A N A 4 T: A U R A
|maaa 4 A -H N: R A 4 btZT 6U«- lt> L l N A N ULL -r R Ú
KROSSGATA. Verðlaun hlutu:
Kr. 16.000: Kristján Hálfdánsson, Bjarmastíg 11, Akureyri.
Kr. 12.000: Kristín Sigurðardóttir, Olafsvegi 9, Olafsfirði.
Kr. 9.000: Emil Hallgrímsson, Miðvangi 104, Hafnarfirði.
£ UM N ÍA í OLbUML
X 5unp
MYNDAGÁTA. Verðlaun hlutu:
Kr. 16.000: Inga Hrefna Sveinbjarnardóttir, Gilsbakka 1, Seyðisfírði.
Kr. 12.000. Sigurbjörg Lárusdóttir, Baldursgötu 9, Reykjavík.
Kr. 9.000: Guðný Pálsdóttir, Sigtúni 27, Patreksfirði.
LAUSNIN: Þótt við séum nú í öldudal er ekki ástæða til að leggja árar í bát. Áður
hefur blásið vel á móti og barlómur bjargar engu. Mestu varðar að standa saman
og forðast sundurlyndi.
Upp að skera af því hlaustu
ævilanga píslargöngu.
í fegurðar og frægðarþorsta
fjötruð var þín sálin kvalda.
Þoldi ei þitt raup og rosta
ræfiidómur snauðra alda.
Hefðir þú í heiminn getinn
hundrað árum verið síðar,
vísast er þú værir metinn
virðing mesta Sléttuhlíðar.
Sagan
endur-
tekin?
Aftur í miðalda myrkvaðri tíð,
mótaðri helvítis eldi.
Krossins oghálfmánans heilaga
stríð,
var háð móti djöflanna veldi.
Svo rann upp hin nýja og um-
breytta öld,
með arðsemis matinu hörðu.
Menn deildu ei lengur um djöfl-
anna f/'öld,
en dreymdi um himin á jörðu.
Á vegi til landsins íárroðans átt,
hvar allsnægta dísirnar búa,
menn völdu sérýmist — á vit-
rænan hátt —,
til vinstri eða hægri að snúa.
Til vinstri svo endarhin varðaða
braut,
í vega og botnlausu feni.
Á veginum hægri er vaxandi
þraut,
með verkjum og andlegu sleni.
Véfréttir svör eigi veita í því,
hver verður að markinu fyrstur.
Á hólminum máske þeirmætast
áný,
Múhameð gamli og Kristur.
10