Lesbók Morgunblaðsins - 03.08.1996, Qupperneq 4

að hinn ósigrandi rússneski stangastökkvari,
Sergej Bubka, ætti að taka pokann sinn,
enda vantar hann mikið uppá 12 álnir.
í næstu málsgrein er höfundurinn kominn
austur á Markarfljótsaura og vindurinn „písk-
ar“ grýtt landslagið. Umhverfið er ógestrisið
(„nármast ugestvanligt"), segir hann. Það
sést þó að hann hefur unnið heimavinnuna
sina og litið í Njálu; hann segir sænskum
lesendum undan og ofan af nokkrum helztu
persónum sögunnar. Svo kemur að þessu
ótrúlega íþróttaafreki. Skarphéðinn tefst við
að binda skóþveng sinn, en vinnur þá töf upp
með því að stökkva á fljúgandi ferð milli
skara og þar klýfur hann Þráin í herðar nið-
ur með öxinni Rimmugýgi.
Með öxinni? En hvernig mundaði hann þá
stöngina þegar hann stökk? Hér gerir Svíinn
„alla tiders" uppgötvun. Skarphéðinn gat
ekki hafa stokkið á stöng og samtímis tví-
hent öxina. Og nú sannar Svínn mál sitt með
því að vitna í orðasennu Skarphéðins við
Þorkel hák á Alþingi, þegar hann sagði:
„Þessa öxi hafða ek í hendi, þá er ek hljóp
tólf álna yfir Markarfljót og vá ek Þráin Sig-
fússon, ok stóðu þeir átta fyrir og fengu
ekki fang á mér.“
Þarna fer ekkert milli mála; Svíinn er
búinn að sanna með ótrúlegri skarpskyggni
að þetta var langstökk en ekki stangarstökk.
I framhaldi af því hugleiðir hann að lang-
stökk uppá 7,08 metra sé nú bara talsvert.
Það er svona viðlíka og vel liðtækir
langstökkvarar ná - nema hvað þeir þurfa
ekki að stökkva með Rimmugýgi í höndun-
um. Reyndar finnur Lundquist ráð til að
stytta stökk Skarphéðins; nefnilega það að
fyrrum hafi íslenzk alin ekki verið nema rúm-
ir 48 sm og stökkið þá ekki nema 5,70m.
Næst þurftu Svíarnir að finna staðinn þar
sem Skarphéðinn vann þetta makalausa af-
rek. Um leiðsögumann þeirra, ef einhver
hefur verið, er ekki vitað. En myndin af staðn-
um birtist í Dagens Nyheter ásamt með teikn-
ingu Hasse Erikson af Skarphéðni þar sem
hann lætur öxina fljúga í höfuð Þráni.
En eitthvað kemur þessi staður undarlega
fyrir augu, ekki sízt þegar textinn með, henni
er lesinn: „Markarfljót í dag. Hestarnir
hafa hægt um sig og bíta fyrir neðan
Hliðarenda. Leysingarvatnið úr Mýrdals-
jökli rennur niður í óshólma Markar-
fljóts. Var það yfir þessa kvísl sem Skarp-
héðinn stökk svo sem frægt er orðið, áður
en hann drap Þráin með öxi sinni, Rimmu-
I fyrsta lagi sjá flestir sem eitthvað hafa lit-
ast um austur þ_ar, að þetta er ekki neðan
við Hlíðarenda. í öðru lagi á þessi lækjar-
sitra lítið skylt við Markarfljót. Yfir hann
mundi hver sæmilega frískur smali stökkva
og það „afrek“ yrði naumast skráð á bækur.
Svium til upplýsingar má nefna, að þeir
Skarphéðinn og Gunnar á Hlíðarenda hefðu
sennilega stokkið jafnfætis afturábak yfir
þessa sprænu og það í öllum herklæðum.
Það þykir afleitt að fara í kaupstað og
finna ekki búðina. Svíarnir hafa komið til
íslands, farið austur í Rangárþing, en ekki
fundið Markarfljót. Þegar þeir tóku myndina
þá arna, voru þeir komnir langt inn fyrir
Hlíðarenda, að Eyvindarmúla sem blasir við
á myndinni. Og það er bæjarlækurinn við
Eyvindarmúla sem þarna gegnir mikilúðlegu
hlutverki Markarfljóts.
MEÐ GREININNI í Dagens Nyheter um Skarphéðin - hina „drepandi íþróttastjörnu11 birtist vatnslitamynd eftir Hasse Erikson, sem
sýnir Skarphéðin kljúfa Þráin í herðar niður eftir stökkið.
SVÍAR RANNSAKA
• •
STOKK SKARPHEÐINS
DAGENS Nyheter er gamalt
og virt dagblað í Svíþjóð,
málgagn fijálslyndra. Það
hefur að hætti vandaðra
blaða fjallað að staðaldri
um menningarmál, þar á
meðal söguleg efni. Fyrir
um tveimur árum birtist í
blaðinu myndskreyttur greinaflokkur um vík-
ingaleika. Höfundur að nafni Bertil Wahlqu-
ist hafði þá gefið út bók um leika víkinganna
og víkinga sem íþróttamenn. Af því tilefni
hafði blaðið sent ljósmyndara á nokkra staði
sem getið er um í bókinni og Anders Lunqu-
ist heitir sá sem greinina skrifar. Fyrirsögnin
er: SKARPHEÐINN - DREPANDI
ÍÞRÓTTASTJARNA.
Ugglaust er það ekki út í loftið að frækn-
ir vígamenn eins og Gunnar á Hlíðarenda
og Skarphéðinn hafi verið drepandi íþrótta-
stjörnur. En Dagens Nyheter fer hinsvegar
út af sporinu, síðan á hliðina og loks alveg
Fyrst gengur Dagens Nyheter út frá því aó Skarp-
héóinn hafi stokkió á stöng yfir Markarfljót en
uppgötvar síóan aó þetta hljóti frekar aó hafa
verió langstökk — ekki yfir Markarfljót, heldur bæjar-
lækinn vió Eyvindarmúla. GÍSLI SIGURÐSSON hefur
gluggaó í þessi merku Njálufræói Dagens Nyheter.
á hvolf, þegar blaðið fjallar um frægt stökk
Skarphéðins millum höfuðísa á Markarfljóti
og víg Þráins Sigfússonar. í fyrsta lagi var
ekki verið að efna til leika þegar fundum
þeirra Skarphéðins og Þráins bar saman á
Markarfljóti. Það voru einfaldlega vígaferli.
En látum það vera. Heimild greinarhöfundar-
ins ætti svo sem að vera treystandi: Nordisk
Kultur, bindi 24, 1933. Þaðan hefur greinar-
höfundurinn eftirfarandi fróðleik: „Jafnvel
stangarstökk átti sér stað. Það er sagt í
Njáls sögu um Skarphéðin, að hann stökk
tólf álnir“.
Vopnaður þessari vitneskju fer höfundur-
inn á flug í upphafi greinarinnar og reiknar
út að 12 álnir svari til 7,08 metra. Otrúlegur
árangur í stangarstökki, segir hann og þótti
engum mikið. Síðan er upphrópun um það,
4 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 3. ÁGÚST 1996