Lesbók Morgunblaðsins - 03.08.1996, Blaðsíða 8

Eiríkur Kristín Alda Ármanna Hafsteinn Pétur Katrín H. Gunnlaugur Guðrún Svava Hjörleifur Torfi
Smith Þorkelsdóttir Sveinsdóttir Austmann Friðrik Ágústsdóttír Stefán Gíslason Svavarsdóttir Sigurðsson Jónsson
Akvarell ísland er yfirskrift fyrstu samsýningar íslenskra vatnsiitamálara
sem hafin er í Hafnarborg, Menningar- og listastofnun Hafnarfjaróar.
Tíu listamenn eiga verk á sýningunni, þeirra á meóal Guórún Svava
Svavarsdóttir og Katrín H. Ágústsdóttir, sem ORRI PÁLL ORMARSSON
hitti aó máli, en sú síóarnefnda er jafnframtí fylkingarbrjósti nýstofnaóra
samtaka vatnslitamálara á íslandi.
AÐ HANTERA
EINFALDLEIKANN
VATN SLITURINN í sinni upp-
runalegu mynd hefur verið
sagður í eðli sínu sú tækni
meðal sjónlista sem kemst
næst því að fanga upplifun
augnabliksins, sé hún hant-
éruð af tilhlýðilegri kunn-
áttu. Eða eins og Aðalsteinn
Ingólfsson listfræðingur hefur komist að
orði: „í einni svipan mynda skynjun og papp-
ír órofa heild. 0g í einni svipan, vegna þeirr-
ar hárfínu jafnvægiskúnstar sem hér um
ræðir, getur myndin klofnað niður í frumein-
ingar sínar. Akvarellumálarinn tekur því
öllu meiri áhættu en olíumálarinn sem getur
endalaust hnoðað striga sinn og leiðrétt
mistök.“
Og áfram heldur Aðalsteinn: „Þeir sem
játast undir vatnslitamyndlistina, einkum
og sér í lagi áhangendur akvarellunnar, eru
sennilega einu ídealistarnir í myndlistinni í
dag. Hvergi annars staðar í myndlistarheim-
inum finnur maður viðlíka trú á sjónhending-
una, á gildi - mér liggur við að segja sann-
leiksgildi - hinnar skyndilegu upplifunar,
trú á það að hún veiti okkur með einhveijum
hætti innsýn bæði í uppsprettu lífsins og
hinstu rök þess. Þó svo að fæstum vatnslita-
málurum dytti í hug að lýsa listsköpun sinni
með þessum hætti.“
Það var Ásgrímur Jónsson sem ruddi ís-
lenskum vatnslitamálurum braut og allar
götur síðan hafa vatnslitir verið ofarlega á
baugi í íslenskri myndlist, þótt sumum þyki
þeir aldrei hafa hlotið verðskuldaðan virð-
ingarsess meðal þjóðarinnar.
Þrátt fýrir að fjölmargir íslenskir mynd-
listarmenn hafi í gegnum tíðina gefið vatns-
litunum gaum - í meiri eða minni mæli -
hefur samstarf íslenskra vatnslitamálara
löngum verið af skomum skammti. Það er
ekki fyrr en nú, með sýningunni Akvarell
ísland í Hafnarborg, að þeir hafa tekið sam-
an höndum.
Samtök vatnslitamálara á íslandi
Tildrög þessarar fyrstu samsýningar ís-
lenskra vatnslitamálara _eru þau að á liðnu
hausti barst Katrínu H. Ágústsdóttur mynd-
listarmanni í hendur áskorun frá Nordiske
Akvarelleselskapet, félagsskap vatnslita-
málara á Norðurlöndum, um að kanna áhuga
meðal vatnslitamálara á íslandi um aðild
og stofnun samtaka vatnslitamálara hér-
lendis.
í Nordiske Akvarelleselskapet eru ríflega
tvö þúsund félagsmenn og er félagið um
þessar mundir að reisa safnahús ellegar
miðstöð í nágrenni Gautaborgar, þar sem
vatnslitamyndum verður skipað í öndvegi.
Verða þar sýningarsalir, gestavinnustofur,
kennsluaðstaða og sitthvað fleira.
Katrín kveðst hafa orðið við umræddri
áskorun og í nóvember síðastliðnum boðaði
hún listamenn sem fengist hafa við vatns-
litamálun á undirbúningsfund, þar sem
ákveðið var að stofna óformleg samtök. Er
tilgangur þeirra að gangast fyrir sýningum
hér á landi og koma á samstarfi við Nor-
diske Akvarelleselskapet.
Félagar í samtökum vatnslitamálara á
íslandi eru níu og taka þeir allir þátt í sýn-
ingunni í Hafnarborg. Flestir hafa þeir unn-
ið með vatnslitatækni um árabil og ýmist
sýnt vatnslitamyndir eingöngu eða með
verkum unnum í önnur efni. Og nöfnin
hljóma kunnuglega: Alda Ármanna Sveins-
dóttir, Eiríkur Smith, Guðrún Svava Sva-
varsdóttir, Gunnlaugur Stefán Gíslason,
Hafsteinn Austmann, Kristín Þorkelsdóttir,
Pétur Friðrik, Torfi Jónsson, auk Katrínar
en heiðursgestur sýningarinnar er Hjörleifur
Sigurðsson.
„Við höfum lengi vitað hvert af öðru og
fylgst með í fjarlægð en kannski alltaf vant-
að einhveija ástæðu til að starfa saman.
Nú er hún komin,“ segir Katrín og Guðrún
Svava Svavarsdóttir bætir við að þótt þessi
hópur ríði á vaðið muni dyr samtakanna
standa opnar í framtíðinni. Verða íslensku
samtökin reyndar bundin við myndlistar-
menn en Nordiske Akvarelleselskapet er
opið öllu fagfólki sem notar vatnsliti. „Sýn-
ingar verða snar þáttur í starfi okkar enda
hafa listamenn hag af því að sýna saman,“
segir Guðrún Svava.
Smollió vel saman
Katrín hefur borið hitann og þungann af
sýningarhaldinu og starfi samtakanna en
einhver „verður að sjá um að koma hlutun-
um í verk“, eins og hún kemst að orði.
Segir hún hina listamennina hafa verið
boðna og búna til að leggja hönd á plóginn
og framkvæmdin hafi því gengið eins og í
sögu. „Þessi hópur hefur smollið ákaflega
vel saman.“
Að sögn Katrínar og Guðrúnar Svövu
kennir margra grasa á sýningunni enda
munu íslenskir vatnslitamálarar ekki vera
Akvarellumálarinn
tekur öllu meiri
áhcettu en olíumálar-
inn semgetur enda-
laust hnobab striga
sinn og leibrétt mistök
bundnir á klafa ákveðins stíls eða stefnu —
tæknin er fijáls. „Það verður vonandi for-
vitnilegt fyrir listunnendur að bera saman
tækni og efnistök þeirra sem sýna að þessu
sinni,“ segir Katrín en mörg ný verk verða
í brennidepli í Hafnarborg.
Vatnslitamálun er flókið listform og sagt
hefur verið að það taki jafnvel færustu
myndlistarmenn dijúgan tíma að ná á henni
tökum. Undir þetta tekur Katrín en Guðrún
Svava dregur seiminn. Hún lýsir sig að vísu
ekki andvíga þessari skoðun en segir hana
að nokkru leyti litaða af hjátrú. „Vatnslitirn-
ir eru vissulega erfiðir en það eru aðrir
miðlar líka.“
En þótt tæknin sé flókin er viðhöfnin ein-
föld enda verður akvarellan - myndin - til
fyrir „lífrænt og milliliðalaust samband
mannshandarinnar - og þar með einnig
taugakerfisins - og náttúrulegustu efna sem
til eru: Vatns, steinefna og pappírstrefja",
að því er Aðalsteinn^ Ingólfsson ritar í sýn-
ingarskrá Akvarell ísland. „Það þarf ekki
miklar græjur til að mála vatnslitamynd,
auk þess sem efnið mengar ekki, þannig
að það er nánast hægt að vinna með það
heima í stofu. Þetta þýðir hins vegar að
meira verður að koma frá listamanninum
sjálfum,“ segir Katrín og Guðrún Svava
tekur upp þráðinn: „Einfaldir hlutir eru oft
erfiðastir."
Gjörbreytt aó morgni
Við vinnu sína leitast sumir vatnslita-
málarar við að halda litunum í skefjum en
aðrir kjósa að láta þá „fljóta". Guðrún Svava
er höll undir síðarnefndu aðferðina. „Það
er svo spennandi að láta litina fljóta; þegar
maður kemur að mynd að morgni getur hún
verið gjörbreytt frá því maður skyldi við
hana kvöldið áður. Maður býður því alltaf
spenntur eftir því að sjá hvort vatnið gerir
myndir betri eða verri.“
Katrín segir að flestir - ef ekki allir -
íslenskir vatnslitamálarar hafi reynt fýrir
sér í öðrum miðli áður en þeir sneru sér að
vatnslitunum, sem fangað hafi ímyndunar-
afl þeirra. „Þetta er svo lifandi miðill að
fólk hefur fest í honurn," segir hún og Guð-
rún Svava bætir við að því betri tökum sem
menn nái á tækninni verði þeim mun fleiri
og umfangsmeiri verði ögranirnar.
Stöllurnar eru fullar bjartsýni á þessum
tímamótum enda sé vatnsliturinn að sækja
í sig veðrið - ekki bara hér á landi heldur
jafnframt á alþjóðavettvangi. „Listamenn
eru í eðli sínu opnir og leitandi," segir Guð-
rún Svava. „Þegar ég var að byija voru ís-
lenskir vatnslitamálarar teljandi á fingrum
annarrar handar en nú er fjöldi fólks að
fást við þennan miðil. Tískusveiflur koma
reyndar og fara en vatnsliturinn er forn
miðill og stendur af sér allar sveiflur."
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 3. ÁGÚST 1996