Lesbók Morgunblaðsins - 12.07.1997, Side 4

Lesbók Morgunblaðsins - 12.07.1997, Side 4
LÍF Leifs á ströndinni í Hamburgsund sumarið 1945. TÓNVERKIN fjögiir sem Jón Leifs samdi í minningu Lífar eru meðal fegurstu og áhrifa- mestu verka hans, og í þeim gefur Jón sínum viðkvæmustu tilfinningum, sem hann var annars ekki vanur að flíka í tónlist sinni, lausan tauminn. Líf Leifs fæddist í Þýskalandi þann 20. ág- úst 1929, en fyrir áttu Jón og fyrsta eigin- kona hans, Annie Riethof, dótturina Snót (f. 1923). Líf bjó ásamt foreldrum sínum og eldri systur í Þýskalandi til ársins 1944, þegar Jóni tókst eftir langa baráttu að fá farar- leyfi fyrir fjölskylduna til Svíþjóðar. Þau kom- ust til Stokkhólms í febrúar 1944, en hjóna- band Jóns og Annie stóð á brauðfótum, og Jón flutti burt frá mæðgunum aðeins nokkr- um mánuðum eftir komuna til Svíþjóðar. Eftir skilnaðinn var samband Jóns við dæt- urnar ekki eins náið og það var áður. Hann hitti þær aðeins við einstök tækifæri, og í júlí 1945 hélt Jón einsamal! heim til íslands. Mæðgurnar dvöldust áfram í Stokkhólmi, og Annie sá sér og dætrunum farborða með píanókennslu. Líf stundaði nám í fiðluleik hjá prófessor Charles Barkel, og á árunum 1945-47 sótti hún jafnframt sumarnámskeið hans í Hamburgsund, litlu sjávarþorpi á vest- urströnd Svíþjóðar. Meðan á dvölinni í Ham- burgsund stóð var Líf vön að synda út í Jak- obsey og til baka á hveijum degi, en laugar- dagsmorguninn 12. júlí 1947 var sjórinn óvenju kaldur og hvasst í veðri, og gamall fiskimaður varaði Líf við að leggjast til sunds. Hún svaraði því til, að þessa leið synti hún daglega, og gekk í sjóinn, nakin, að því er virðist, því síðar fundust baðkápa hennar og sundföt í sundhúsi við ströndina. Prófessor Barkel hringdi í Annie þegar sýnt þótti að ekki væri allt með felldu, og nutu mæðgurn- ar Annie og Snót aðstoðar Vilhjálms Finsen, starfsmanns íslenska sendiráðsins í Stokk- hólmi, við að komast áleiðis til Hamburg- sund. Finsen skrifaði síðar skýrslu um málið til íslenska utanríkisráðuneytisins, og sagði meðal annars, að þennan laugardag hefði Annie verið nærri sturluð. „Hún sagði, að MJÖK HEFR RÁN RYSKT UM MIK UM JÓN LEIFS OG DÓTTURMISSINN EFTIR ÁRNA HEIMI INGÓLFSSON Fyrir réttum fimmtíu árum, þann 12. júlí 1947, geróist sá sviplegi atburóur aó Líf Leifs, 1 7 ára gömul dóttir Jóns Leifs, drukknaói á sundi vió vesturströnd Svíþjóóar. Dótturmissirinn var Jóni ákaflega þungbær, og hann sneri sér þegar í staó aó tónsmíóum til aó fá útrás fyrir sorg sína og reiói. það „væri ómögulegt að Líf hennar væri dáin, hún hlyti að vera á lífi og að hún skyldi finna hana, ef ekki aðrir gætu það“, og margt slíkt sagði hún í angist sinni og sorg“. Annie og Snót komu á vettvang næsta dag, eftir að hafa tekið næturlestina frá Stokkhólmi til Gautaborgar og þaðan áleiðis til Hamburgsund. Skipulögð leit hófst þegar í stað, og tóku bæði vélbátar, fiugvélar og togarar þátt í henni. Annie stjórnaði leitinni að mestu leyti sjálf, en lengi vel bar hún engan árangur, og óttuðust menn að þungur straumur milli eyjar og lands kynni að hafa borið lík Lífar langt í burtu. Það var ekki 4 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 12. JÚLÍ 1997 fyrr en á níunda degi, þegar því sem næst allir nema Annie höfðu gefið upp vonina um að líkið kæmi í leitirnar, að það fannst fljót- andi skammt frá staðnum þar sem Líf hafði stungið sér til sunds. Annie og Snót ákváðu að Líf skyldi jarðsett á íslandi, og sigldu þær frá Gautaborg til íslands með Brúarfossi 7. ágúst. Líf var borin til hinstu hvílu í Fossvogs- kirkjugarði, og fór útförin fram viku fyrir átjánda afmælisdag hennar, 13. ágúst 1947. „Sofóu, eg wnni þér" Jón var staddur á íslandi þegar hinn vá- legi atburður átti sér stað, og frétti um hvarf Lífar í síma. Jón var niðursokkinn í tónsmíð- ar þegar fréttirnar bárust: tóndramað Baldr op. 34, sem hann hafði verið með í smíðum í nokkur ár, var næstum því fullklárað. Dag- ana átta, þangað til lík Lífar fannst, vann Jón að lokaþætti verksins. Hann lauk við Baldr sunnudaginn 20. júlí, daginn sem lík Lífar fannst, og hefur Jóni vafalítið fundist að með tóndramað mikla í höfn gæti hann helgað krafta sína nýju og aðkallandi verk- efni: að reisa Líf verðugan minnisvarða í tón- um. Á degi sem íslenska þjóðin hélt hátíðleg- an í Reykholti í viðurvist erlendra þjóðhöfð- ingja skrifaði Jón eftirfarandi athugasemd í handrit Baldrs: „Lokið í Reykjavík 20. júlí 1947. (Snorrahátíð í Reykholti. Símskeyti frá Hamburgsund: líkið fundið, fiyzt heim með Snót og Annie.)“ Harmur Jóns fann sér þeg- ar útrás í tónsmíðunum, og næstu árin samdi hann fjögur verk sem hann tileinkaði minn- ingu dóttur sinnar: Torrek op. 33a, Requiem op. 33b, Erfiljóð op. 35 og Vita et Mors op. 36. I verkunum fjórum lýsir Jón sorg sinni á margbreytilegan hátt, og í þeim er að finna bæði þrúgandi reiði og kyrrlátan innileika, jafnt stirðnaða sorg sem tryllta örvæntingu. Þrátt fyrir að þessi fjögur verk séu að mörgu leyti ólík að innihaldi, eiga þau sameig- inlega ákveðna tónhugmynd sem kemur fyrir í mismunandi útfærslum í þeim öllum. Hér er átt við hljómferli þar sem dúr og moll-þrí- undir sama grunntóns skiptast á, meðan grunntónn hljómsins er stöðugur og fimm- undin sömuleiðis. Þessi leikur með dúr og

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.