Lesbók Morgunblaðsins - 18.04.1998, Blaðsíða 9

TÆLENSK böm eru áberandi iðin, liðug og kurteis.
UM SKOLUM
Velta máfyrir sér hvort
börn í tœlenskum skólum
séu of öguð, of hlýðin eða
of kurteis og myndu ef-
laust margir Vesturlanda-
búar aðhyllastpá skoðun.
Ymis sýnileg merki eru
um samstillt vinnubrögð,
virðingu oggóð tengsl
foreldra og skóla.
(tekki).
Handmenntir og listir
í landinu er lögð mikil áhersla á hand-
mennta- og listgreinar. Nemendur venjast á
að fylgja mjög ákveðnum fyrirmælum eftir í
hand- og listmennt og kemur víða í Ijós hve
þolinmóðir Tælendingar eru að vinna með
huga og hönd. Hvert smáatriði er vel útfært
t.d. í teiknun og tréskurði.
Ferðamenn kunna vel að meta handunna
hluti og kaupa þá gjarnan sem mmjagripi
s.s. eðalsteina (einkum rúbína, jaði og safíra)
og hinar sívinsælu sól- og regnhlífar sem
unnar eru úr hrísgrjónum og silki. Þær eru
handmálaðar fyrir augum kaupenda sem
gleðjast yfír liprum fingrum og nákvæmni
þeirra sem mála á regnhlífamar. Það eru
ýmsir aðrir listrænir munir unnir og seldir í
landinu sem eru einkennandi fyrir það, s.s.
handmálað silki, útskorið tré, silfur- og gull-
smíði. En grunnur að þeirri fingrafimi sem
einkennir handverksmenn liggur m.a. í ná-
kvæmri kennslu og námi svo og í virðingu
fyrir sköpun og túlkun. Níu til ellefu ára
nemendum er m.a. boðið upp á valgreinar í
hand- og listgreinum.
K|arnagreinar og búddamunkar
í Tælandi eru trúarbrögðin sýnileg á einn
eða annan hátt í öllu námi.
Kjamagreinar - skrift, lestur og stærð-
fræði - hafa fastan ramma en þær, eins og
aðrar námsgreinar, endurspegla einnig sið-
fræði og trú á ákveðinn hátt. Kennarar og
búddamunkar kenna lestur en alls staðar er
litið á munkinn sem fyrirmynd og líf hans er
talið betra og göfugra en líf annara manna. I
upphafi vom munkamir sendir af Ashoka
konungi til starfa en nú á tímum lifa þeir
nijög fábrotnu lífi og verja því í kennslu,
íhugun og bænahald. Þeir hlýða á söng í
musterum og hjálpa fátækum og sjúkum.
Sjálfir búa þeir við algjöra fátækt en lifa þó
ekki í einangrun. Þeir gegna mikilvægu fé-
lagslegu og pólitísku hlutverki ekki síður en
aðrir háttsettár menn og kenna trúarbragða-
fræði Búddha í skólum.
Ungir lærisveinar Búdda koma reglulega
í skólana og þiggja mat sem börnin koma
með að heiman í þeim tilgangi að gefa hann
fátækum. Lærisveinamir era krúnurakaðir
og ganga í appelsínugulum kirtlum, „kasa-
ya“. Nunnur era einnig starfandi í landinu
en þær sjá um önnur störf en munkarnir.
Nýjasta starfsgrein þeirra er tölvuforritun.
Tölvwr og aðrar nómsgroinar
Til viðbótar áðumefndum námsgreinum
má telja matreiðslu, tungumálanám, raun-
greina- og rannsóknanám (tilraunir) ásamt
tölvunámi. Tælendingar era stoltir af þeirri
tölvuvæðingu sem orðið hefur í landinu. Eitt
af forgangsverkefnum skólamálayfirvalda er
að sjá til þess að allir nemendur læri á tölv-
ur og hefji námið strax í 1. bekk. í einum fá-
tækum þorpsskóla era nokkrar nýjar og
ótengdar tölvur í geymslurými en ekki er
hægt að nýta þær vegna þess að hvorki er
rafmagn í sveitinni né heldur aðstaða til
tölvukennslu.
í sumum skólum fer tungumálanám fram
í sérstökum stofum og á bókasöfnum. Á
söfnunum er hvatt til sjálfsnáms og mikil
áhersla lögð á enskunám. Þótt Tælendingar
kunni ensku era þeir oft á tíðum feimnir við
að tala hana á frjálslegan hátt og vantar sár-
lega enskukennara í skólana. Margir nem-
endur verja drjúgum tíma í að horfa á kvik-
myndir svo og fræðslumyndir en sumar
myndanna era á ensku.
Vtðhorff til
menntamóla
I Tælandi búa um 60 milljónir manna og
þar af era um 80% Tælendingar. í höfuð-
borginni Bangkok era um 7 milljónir og
95,5% íbúa era búddatrúar. Trúin og viðhorf
Tælendinga til lífsins setja mestan svip á
hugsun og athafnir þefrra og móta alla
skólamenningu svo og viðhorf bama jafnt
sem foreldra.
Árið 1283 kynnti konungur að nafni
Ramkhamhaeng löndum sínum tælenska
stafrófið. Það telst til tíðinda að á því hafa
orðið litlar sem engar breytingar gegnum
aldimar. Nemendur læra stafrófið utan að
og er almennt læsi í landinu meðal þess
hæsta sem gerist í Asíu. Ungir nemendur
læra að bera virðingu fyrir bókum og hefja
t.d. skriftamám mjög snemma. Þeir sitja
þolinmóðir, kurteisir og iðnir ýmist við að
skrifa, lesa eða skoða myndabækur.
í opinberri skólastefnu er gert ráð fyrir
að allir nemendur fái kennslu við sitt hæfi
og stundi nám í sínum hverfisskóla en þeirri
stefnu er ekki fylgt eftir að öllu leyti.
Velta má fyrir sér hvort böm í tælenskum
skólum séu of öguð, of hlýðin eða of kurteis
og myndu eflaust margir Vesturlandabúar
aðhyllast þá skoðun. Ymis sýnileg merki era
um samstillt vinnubrögð, virðingu og góð
tengsl foreldra og skóla. Flestum bömum,
hvort heldur þau era í ríkisreknum skólum
eða einkaskólum í Bangkok virðist líða vel.
Fátækustu bömin í sveita- og þorpsskólum
búa hins vegar við mun lakari kjör. I
Tælandi er mikil misskipting auðs og lífs-
gæða og hún kemur m.a. fram í lífí skóla-
barna.
Höfundurinn er kennari og Ijóðsköld í Reykjavík. Hún
var i starfshópi sem fór í skólaheimsókn til Taelands ó
síðasta sumri og greinin er afraksturinn af þeirri ferð.
ERLENDAR
BÆKUR
Alfræði þjóð-
ernisiafnaðar-
stefnunnar
Enzyklopadie des Natíonalsozialismus
- Herausgegeben von Wolfgang Benz -
Hermann Graml und Hermann Weiss.
Mit zahlreichen Abbildungen - Karten
und Grafiken. Deutscher Taschenbuch
Verlag 1997.
Thomas Bertram annaðist umsjón og
ritstjórn þessa 900 blaðsíðna upp-
flettirits. Auk útgefenda og ritstjóra
hefur fjöldi heimildarmanna og fræði-
manna unnið að
ritinu. Ritið
skiptisþ í þrjá
hluta. I fyrsta
hluta er fjallað
um hugmynda-
fræðina, áróð-
urstæknina,
kynþáttakenn-
ingar og þjóða-
morð, utanríkis-
pólitík, réttar-
far og stjórn-
sýslu, atvinnu-
vegi og afskipti ríkisvaldsins, herínn, fé-
lagshyggju og uppeldisstefnu, vísindi.
Fjallað er um listir á 50 blaðsíðum,
kirkjupólitík og afstöðuna tU trúar-
bragða. Fróðlegir kaflar eru um viðhorf-
ið tU kvenna og uppeldisskólun barna og
unglinga innan skólakerfisins. Þar kem-
ur fram að nasískt grunnskólakerfi vai-
uppeldisstofnun - uppeldisstofnun sam-
svarandi uppeldisskólakerfi Sovétríkj-
anna og minnir þessi umfjöllun um
margt á íslenskt uppeldisskólakerfi, þ.e.
innræting pólitískra hugmynda undir
merkjum félagshyggju, jafnaðar og
frelsis. Heilbrigðiskerfi, íþróttir, tækni,
ofsóknir og útrýming pólitískra and-
stæðinga, flóttinn úr landi og and-
spyrnuhreyfingar era efniskaflar og
loks síðari heimsstyrjöld og heimUdir
þjóðemisjafnaðarstefnunnar.
Lexikoninn eða uppflettiritið hefst á
blaðsíðu 343 og lýkur á blaðsíðu 815.
Þvínæst er lokakaflinn, skrá um persón-
ur og lífshlaup þeirra og stöðu innan
hreyfingarinnar og tengsl þeirra við
flokkinn.
Nasismi og kommúnismi eiga það
sameiginlegt að telja einstaklinginn vera
hluta einnar heildar, hluta þjóðar og
hins vegar hluta stéttar, sem ætlað er að
fullkomna óhjákvæmUega sögulega þró-
un. Hópkenndin var höfuðeinkenni nas-
ismans, að vera hluti hins hreina kyn-
stofns, skapanda þúsundára ríkisins.
Framtíðarhyggjan mótaði athafnir og
viðhorf og stefna var að móta meðal
þjóðarinnar heUdar samhyggju -
„Volksgemeinschaft" þjóðar samhyggju.
Þjóðfélagsgerð mótuð að „Gem-
einschaft“ var andstaða hugtaksins
„Gesellschaft“ sem hugmyndafræðingar
þjóðemisjafnaðar-stefnunnar töldu
„óþýskt“ hugtak búið tíl að erlendri fyr-
irmynd, sem táknaði samfélag mismun-
andi hópa og stétta, skylt hugmyndum
Burkes um „mennskt samkomulag
sundurleitra hópa og mismunandi hags-
muna“. „Þjóðar-samhyggju" hugtakið
átti sér uppruna í æskulýðshreyfingum
aldamótanna. Hugtakið var nánar útli-
stað í riti Reinhards Höhns: Reichts-
gemeinschaft und Volksgemeinschaft -
1935. Kenningin var að afnema allan
mismun uppmna, stétta, starfa, mennt-
unar, eigna, þekkingar í þjóðfélaginu til
sköpunar einnar víddar manns, sem
væri hluti heildar-þjóðar. Hópeflið réð
ferðinni, allt var þjóðinni sameiginlegt.
Á hátíðastundum var ávarpið ekki döm-
ur og herrar, borgarar (franska byltíng-
in), félagar (kommúnistar) heldur
„Volksgenosse“. Þar var hver einstak-
lingur ávarpaður sem hluti hinnar miklu
þjóðar. Hugmyndafræði nasismans var
öll þvert á persónuréttindi, einkalíf, sér-
eign og húmaníska menntun; að því leyti
var hún náskyld vúlgær-marxismanum
og sljómarfari því, sem af honum
spratt.
Rit þetta er nauðsynleg handbók fyrir
þá, sem leita heimilda um sögu og aldar-
hátt 20. aldar.
SIGLAUGUR BRYNLEIFSSON
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/USTIR 18. APRÍL 1998 9