Lesbók Morgunblaðsins - 05.09.1998, Page 17

Mehta með tónsprotann. (Fyrri uppfærsla
þeirra félaga var í Flórenz).
Sviðið er tröppumar upp að áheyrnarsal
keisaranna og er þeim skipt í fjóra hluta.
Neðst er hljómsveitin, í tveimur stærstu
tröppunum standa kórinn og aukaleikarar eft-
ir atvikum og efst er stór verönd, sem myndar
aðalhluta sviðsins. Þar eru tvö hreyfanleg
hús, sem eru notuð til að lýsa andrúmsloftinu,
og líka til að sýna mismunandi staði í höllinni.
Aftast á sviðinu miðju er svo hurð, sem aðal-
leikaramir fara um og sömu leið fer hásætið;
gyllt, útskorið og stærðin í samræmi við mik-
ilfengleik keisarans.
Zubin Mehta hefur fengið fæmstu hljóð-
verkfræðinga til liðs við sig svo engu er líkara
en áhorfandinn sé staddur inni í óperuhúsi. í
bílnum á leiðinni heim á hótel eftir æfinguna
era Kristján Jóhannsson og Sharon Sweet,
sem syngur Turandot, sammála um, að þau
þurfí að beita röddinni eins og í Metropolitan-
óperuhúsinu í New York.
Það er tímanna tákn að svo alþjóðlegur og
mikilfenglegur listviðburður skuli eiga
sér stað 1 Peking. Fyrir tíu áram hefði
enginn látið sér til hugar koma að gera eitt-
hvað þessu hkt í Kína, hvað þá í hjarta höfuð-
borgarinnar, steinsnar frá Torgi hins
himneska friðar, þar sem yfirvöld börðu niður
stúdentamótmælin 1989. En fyrir aukið frjáls-
ræði, batnandi lífsskjör og opnari og breytt
samskipti ríkisstjómarinnar á alþjóðavet-
vangi, hefur þessi draumur svo margra óp-
eruunnenda orðið að veruleika í samstarfi
Kínversku listviðburðaskrifstofunnar
C.P.A.A. og Ópera á upprunalegum stað,
O.O.S., en það fyrirtæki sá um tónleikana með
Tenórunum þremur og flutning Aidu við
Luxor.
En áfram um æfinguna. Hérna eru nokkrir
fulltrúar heimspressunnar og svo auðvitað
þeir, sem koma fram í sýningunni; 120 hljóð-
færaleikarar, 200 söngvarar og svo allir auka-
leikararnir, en einhvers staðar hef ég séð á
prenti, að í lokaatriðinu séu þeir fast að þús-
und. Svo telja starfsmenn sýningarinnar ein-
hver hundrað.
Því miður missi ég af byrjun óperunnar og
þegar ég kem, er stutt í að gert verði örlítið
hlé. í hléinu finn ég Kristján og ég kalla til
hans, þegar hann er búinn að ræða við aðra,
sem fram koma í sýningunni: „Kristján!“ Og
hann svarar að bragði upp á ítölsku: „Si“ eins
og vill verða, þegar fólk á ekki von á því að ís-
lendingur sé að ávarpa það. „Komdu sæll,“
segi ég og verða þá fagnaðarfundir. Hann
spyr, hvernig mér þyki og brosir, þegar ég á
engin orð til að lýsa hrifningunni. Svo þarf
hann að fara og ég nota tækifærið og fer bak-
sviðs.
Þar er nóg að gera, hermenn sitja eins og
Kínverjum einum er lagið og bíða þess að að
sé komi, og stelpur úr ballerínuskóla era
komnar í fínu búningana sína og fara hjá sér,
þegar teknar era af þeim myndir. Þeir eru
ekki að sækja vatnið yfir lækinn, Klnverjarn-
ir, þegar á að finna fólk í hlutverk hermann-
anna, heldur fá til þess raunverulega her-
menn. Hvort samanlögð laun þeirra jafngilda
einum aðgöngumiða veit ég ekki, en hitt gran-
ar mig, að af þeim rúmlega milljarði króna,
sem uppfærslan kostar, fari minnst í laun til
aukaleikaranna.
Mér krossbregður, þegar upphaf annars
þáttar er tilkynnt. Það eitt, hvernig
„hringt" er úr hléi, er glæsileg og
heillandi upplifun; heil fylking, hermanna-
klædd í mikilfenglega búninga, berjandi
antík-trommur frá tímum keisaranna, er at-
riði, sem eitt sér myndi vera afbragðsgóð sýn-
ing. Eftir að þeir hafa barið trommurnar í um
fimm mínútur hefst sýningin með því að tjöld-
in, handunnin risavaxin spjöld, skreytt rauð-
um og gylltum fjöðrum, eru dregin frá, og
Ping, Pong og Pang, hirðmenn, syngja um
vandræðin, sem nú eru uppi í keisarahöllinni.
Andrúmsloftið er létt og frísklegt. Mehta
gantast við söngvarana, ef þeir gera mistök,
og þeir gantast á móti. Og það þarf ekki mis-
tök til. Mehta skýtur á Kristján og segir, að
þar sem hann standi við kínversku höllina
með kolsvarta hárkollu og í glæsilegasta kín-
verska skrúða, líti hann út eins og hann standi
fyrir utan norrænan sumarbústað! Kristján
gefur stjórnandanum bara langt nef og svo
halda þeir áfram eins og ekkert sé. Mehttri
biður Kristján að breyta aðeins einni línu i
textanum til að létta lund hljóðfæraleikar-
anna. Svona drífa menn æfinguna áfram með
vingjarnlegri glaðværð.
Þriðji þátturinn er sá mikilfenglegasti. Þar
er öllu tjaldað til; leikendurnir koma allir
fram í einu og nú reynir hvað mest á
hæfíleika söngvaranna. Gagntekinn geng ég
baksviðs, þar sem aðalsöngvararnir eru með
búningsaðstöðu. Það er komið miðnætti og ég
er búinn að vera þarna í þrjá og hálfan tíma;
reyndar þá stystu þrjá og hálfan tíma, sem ég
hef upplifað.
Þegar Kristján og Sharon koma út úr bún-
ingsklefum sínum, era þau augljóslega mjög
þreytt, enda mikil áreynsla að syngja hvað best
maður getur og vera í þessum ofboðslega stórítr
búningum með heljarinnar hárkollur á höfðinu,
sérstaklega þegai- fólk þarf síðan að beygja sig
og bugta við hinar og þessar átakanlegu senur.
Við Kristján spjöllum aðeins saman og síð-
an býður hann mér far heim á hótel. Þar skilj-
ast leiðir. Morguninn eftir er ég á heimleið til
Islands, en leið Kristjáns liggur aftur upp á
sviðið í borginni forboðnu.
STELPUR úr ballerínuskóla eru komnar í fínu búningana sína og fara hjá sér, þegar teknar eru af þeim myndir.
m:
f mm

Mm

Turandot
TURANDOT er ein af bestu óperum
Puccinis. Hún var jafnframt hans síðasta
og náði hann ekki að ljúka henni. Það
gerði lærisveinn hans, Franco Alfano.
Verkið er samið við ævintýri Carlo Gozzi
og liberetto eftir Guiseppe Adami og
Renato Simoni.
„Hlustið Pekingbúar, kallað er: Turan-
dot, kona af hreinleika, brúður þess af
bláu blóði, sem leysir gátur þrjár, er hún
spyr,“ hefst óperan. Eins og oft er með
óperur fjallar Turandot um ástir, kónga-
fólk og keisara, hugarvíl og lífshættu.
Söguþráðurinn er í fáum orðum þessi:
Fyrsti þáttur:
Prins sem mistekst að leysa gátur
Turandot prinsessu er tekinn af lffi að
hennar skipun. Fyrir tilviljun rekst Calaf,
erlendur prins, á föður hins, Timur, sem
búið er að steypa af stóli sem konungi
Tartara. Þjónustustúlka Timurs, Liú, tjá-
ir leynilega ást sína á Calaf. Þegar Calaf
síðan sér Turandot heillast hann af fegurð
hennar og lýsir því yfir að hann muni
freista þess að leysa gátumar þrjár.
Annar þáttun
Föður Turandot, sjálfum IGnakeisara,
finnst miskunnarlausar aftökur dóttur
sinnar of ströng refsins, en er bundinn af
orðum sínum. Turandot leggur spuraing-
ar sínar fyrir þennan óþekkta gest og
svarar hann þeim rétt. Lýðurinn fagnar.
Stolt prinsessunnar er sært, henni óar við
þeirri tilhugsun að tilheyra ókunnugum
manni. Calaf freistar alls til að sanna ást
sína - ef hún getur getið uppi á nafni hans
(sem hefur ekki verið nefnt til sögunnar
ennþá) fyrir dögun mun hún vera leyst
undan loforðinu og hann mun dej'ja.
Þriðji þáttur:
Turandot beitir allri sinni grimmd,
brögðum og völdum til að komast að nafni
Calafs. Timur og Liú, sem bæði hafa sést
með prinsinum, era tekin til fanga og
pyntuð. Tui-andot verður vitni að stað-
festu Liú, þegar hún lýsir því yfir, að hún
ein þekki nafn Calafs og muni ekki láta
það uppi vegna ástar sinnar á honum.
Hún stingur sig þvínæst á hol með rýtingi
sem hún hrifsar úr hárhnút Turandot.
Dauði hennar verður öllum mikið áfall,
þar á meðal Turandot (þetta atriði var
einstaklega vel leikið og átakanlegt).
Turandot berst enn gegn ást sinni. Calaf
kyssh- hana ástríðuþrangnum kossi og
hún áttar sig á því að í raun hafi hún elsk-
að hann frá þvi þau hittust fyrst. Calaf
uppljóstrar nafni sínu og leggur þar með
örlög sín í hendur Turandot. Hún tilkynn-
ir, að hún hafi svarið, sem hún hafi verið
verið að leita að; „Nafn hans er Ást“.
Liú lét því eklri lffið til einskis. Peking-
búar fagna.
HEIL fylking, klædd í mikilfenglega hermannabúninga, ber antík-trommur frá tímum keisaranna og kallar fólk úr hléi.
Turandot, Forboðnu borginni, Peking.
Sýningartími: 5.-13. september 1998.
Stjórnandi: Zubin Mehta.
Leikstjóri Zhang Yimou.
Turandot: Sharon Sweet, Giovanna
Casolla og Audrey Stottler.
Liú: Angela Maria Blasi, Barbara
Frittoli og Barbara Hendricks.
Calaf: Kristján Jóhannsson, Lando
Bartolini og Sergej Larin.
Timur: Carlo Colambara og Andrea
Silvestrelli.
Ping: José Fardilha.
Pang: Carlo Allemano og Jorjo Zennaro.
Pong: Carlo Bossi og Francesco
Piecoli.
Mandarín: Vittorio Vitelli og Danilo
Seraaioco.
Altoum: Aldo Bottion.
Kór og hljómsveit: Maggio Musicale
Fiorentino.
Framleiðendur Teatro Communale di
Firenze/ Maggio Musicale Fiorentino.
Framkvæmdastjórn: CPAA - China
Performing Arts Agency og OOS -
Opera on Original Site, Inc.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 5. SEPTEMBER 1998 1 7