Lesbók Morgunblaðsins - 28.08.1999, Blaðsíða 13

Pauli í Sandagerði, Steinunn Bima Ragnarsdóttir og Helga Hjörvar voru
meðal gesta í Norðurlandahúsinu.
3
I
r
Nýstofnuð lúðrasveit stígur fast á fjöl.
Frá Þórshöfn.
Ljósmynd/Ríkaröur Öm Pálssort
Foroya Symfoniorkestur undir stjóm finnans Pekka Helasvuo.
til, er hún alltjent löngu horfín. Kannski hurfu
síðustu leifar með Jörfagleðinni. I dag er
a.m.k. haft fyrir satt, að við kunnum ekki einu
sinni að ganga í takt.
En þó að margar hendur vinni létt verk,
verður meginskipulagning tónlistarhátíðar
ávallt í höndum fárra. Einna mest hefur mætt
á fyrrnefndu tónskáldunum Kristian Blak og
Paula í Sandagerði, þó að fleiri aðiljar hafi
einnig komið nærri, einkum starfsfólk Norð-
urlandahússins undir forystu hins nýráðna
forstjóra þess, Helgu Hjöi-var (áður fram-
kvæmdastjóri samtakanna „Teater og dans i
Norden“ í Kaupmannahöfn), enda er Norður-
landahúsið, sem reist var 1983, smám saman
orðið að veigamikilli miðstöð færeyskra lista-
viðburða og aðalvettvangur ungrar sinfóníu-
hljómsveitai’ landsins.
Ekki má heldur gleyma útvarpinu. Útvarp
F^roya, sem stofnað var svo seint sem 1957,
er staðsett í nýlegri hvítri T-laga byggingu
gegnt Norðurlandahúsinu sem kemur sér af-
ar vel. Það leggur til hljóðritanir af mörgu
sem fram fer á hátíðinni, og er duglegt við að
fylgja tónlistarviðburðum eftir með kynning-
um og viðtölum. Utvarpið er sjálfstæð stofnun
- óháð landssjónvarpinu - og vakti athygli
gestkomandans hvað andrúmsloftið á þeim
bæ, bæði meðal starfsmanna innbyrðis og út á
við, virtist lipurt og laust við óþarfa skrifræði.
Grasrótarsambandið sýndist einnig í góðu
lagi, eins og þegar tónlistarstjóri UF lét sig
ekki muna um að blása á evfóníum í áðurget-
inni lúðrasveit.
Og aðstaðan innan stokks ætti að sumu
leyti að vera íslenzkum útvarpsmönnum öf-
undarefni. T.a.m. á útvarpshúsið rúmgóðan
sal sérhannaðan til upptöku á tónlist! Aumt er
til þess að vita, að enn bólar hvergi á slíku
þarfaþingi í samsvarandi menningarstofnun
að Efstaleiti 1 í Reykjavík - þótt verið hafi til
staðar á Skúlagötunni á sínum tíma. Enda
skildist manni að heyrði til undantekninga, ef
nýfrumflutt færeyskt tónverk yrði ekki óðara
hljóðritað af útvarpi landsins. Þar hafa
Færeyingar því líklega einn vinninginn enn,
ef litið er til ástandsins hér í dag í sexfalt fjöl-
mennara samfélagi.
Það er fleira en nálægðin sem tengir þjóð-
irnar tvær í Norðuratlantshafi. Það gerðist
þannig sumarið 1926, að landsmenn á báðum
stöðum heyrðu lifandi sinfóníuhljómsveit í
fyrsta skipti. Sama hljómsveitin átti í hlut -
Hamborgarsinfónían - og stjórnandinn var
Jón Leifs. Frá þessu segir raunar í frægri
skáldsögu William Heinesens, „De fortabte
spillemænd", og bendir til að sá viðburður
hafi varla þótt óeftirminnilegri í Tórshavn en í
Reykjavík.
Aldarfjórðungur leið upp frá því, áður en
Islendingar eignuðust sinfóníuhljómsveit, er
heimsótti Færeyjar í fyrsta skipti 1977 undir
stjórn Páls Pampichlers Pálssonar. Hvort
sem það hefur ýtt við Færeyingum eða ekki,
þá liðu ekki nema fáein ár, þar til þeir höfðu
komið sér upp vísi að eigin hljómsveit,
„Feroya Symfoniorkestur“, sem ég fékk að
heyra sunnudaginn 27.6. 1999 í Norðurlanda-
húsinu undir stjóm hins finnska Pekka Hela-
svuo í verkum eftir Liszt, Kára Bæk og Si-
belius. Því má svo við bæta, að S.I. kom aftur
til Færeyja 1994 og flutti þá m.a. tvö færeysk
verk, Flautukonsert eftir Kiástian Blak og
Grave eftir Sunleif Rasmussen.
íslendingar vöktu nýjast eftirtekt þar syðra
s.l. maí með Strauss-óperettunni Leðurblök-
unni; að sögn fyrsta verk úr óperugeira sem
innfæddir fengu að heyra með stórri hljóm-
sveit, enda gengu sýningar fyrir troðfullum
húsum. Heyrzt hafa hugmyndn um að S.I.
komi aftur í heimsókn að vori komanda, en
þær kváðu enn á umræðustigi. Vonandi verða
þá veðurguðir hliðhollari en 1977, þegar
Vogaflugvöllur lokaðist og fækkaði áformuð-
um tónleikum um þriðjung. Þrátt fyrir allar
tækniframfarir á færeyskt veðurfar enn auð-
velt með að setja fyrirvaralaust strik í allar
áætlanagerðir. Svo varð og hér á þessum
Summartónum, þegar komu Kammerhljóm-
sveitar Sibeliusarakademíunnar seinkaði um
dag vegna þoku í Vogey.
Strangt til tekið var kannski svolítið orðum
aukið að tala um „færeyska" sinfóníuhljóm-
sveit á fyrrtöldum tónleikum hennar í Norð-
urlandahúsinu, ef haft er í huga, að aðeins um
fjórðungur hinna 45 hljómlistarmanna var
færeyskur. Hinir voru aðkomumenn úr röðum
finnska hópsins og brezk-skandinavíska
kammerhópsins „Ensemble Lys“ sem hvor
um sig átti einnig sjálfstæða tónleika á hátíð-
inni. Meðal orsaka þessa skildist manni vera
fjarvera færeyskra spilara vegna sumarleyfa,
enda virðist núverandi starfsfyrirkomulag
meðlima í Fproya Symfoniorkestur minna á
fyrstu uppvaxtarár S.í. á 6. áratug - að mestu
áhugamannahljómsveit hljóðfærakennara og
langt kominna nemenda sem greitt er eftir
efnum og aðstæðum.
Ef að líkum lætur er hlutfall heimamanna
mun hærra á öðrum árstímum en hér var, og
hefði vissulega verið marktækara að heyra
hljómsveitina í þeirri mynd. Allt um það lét
hún furðuvel í eyrum undir stjórn Helasvuos
að þessu sinni - að vísu í ólíkt betur hljómandi
sal Norðurlandahússins en S.í. þarf að búa
við í steindauðu Háskólabíói - þó að Kvæði
færeyska óbóleikarans Kára Bæk, falleg ný-
rómantísk rapsódía undir hringdansaáhrifum,
væri leikin fullhægt. Hin verkin, Les Prélu-
des eftir Liszt og 3. Sinfónía Sibeliusar,
hljómuðu einnig vel; litrík verk og býsna
kröfuhörð, og áttu hljómlistarmenn fyllilega
skildai' hinar hlýju undirtektir ofan úr nærri
fullskipuðum áheyrendapöllum miðað við
stuttan samæfingartíma. Verður spennandi
að sjá hvemig þetta verðandi flaggskip fær-
eyskrar tónlistarmenningar spjarar sig í nán-
ustu framtíð.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 28. ÁGÚST 1999 1 3