Lesbók Morgunblaðsins - 11.03.2000, Blaðsíða 20

TEL MIG VERA RITIÐJUMANN
nMíwr'’
; « Ú* tö.
V.v Árt <*«
Ritþing um Þórarin
^ Eldjórn verður haldið í
Gerðubergi í dag. Þar
opnar höfundurinn hjarta
sitt og opinberar leyndar-
verkunum. HÁVAR
- SIGURJÓNSSON tók
örlítið forskotó sæluna.
mólin sem búa að baki
ÞÓRARINN Eldjáin rithöfund
þarf vart að kynna fyrir íslensk;
um lestrarhestum. Eða hvað? í
Gerðubergi verður Þórarinn ein-
mitt kynntur í heilu lagi - maður-
inn og verkin hans - á ritþingi
honum til heiðurs. Ungskáldið
Andri Snær Magnason stýrir rit-
þinginu en spyrlar honum til fulltingis verða
Steinunn Sigurðardóttir rithöfundur og blaða-
maðurinn, guðfræðingurinn og rithöfundurinn
Adda Steina Bjömsdóttir. Þá flytja ýmis brot
úr verkum Þórarins. Steindór Andersen
^væðamaður, Jóhann G. Jóhannsson tónlistar-
maður og Örn Ámason leikari.
Ort undir hátíðlegum háttum
Þórarinn sagði í samtali við Morgunblaðið að
hann teldi þetta ágætt tækifæri til að h'ta yfir
farinn veg án þess að um nokkurs konar upp-
gjör væri að ræða. „Ymsar hugmyndir í fyrstu
verkum mínum vora sósíalískar í hugsun.
Margt af því er ég ekki tilbúinn til að skrifa und-
ir lengur en ég afneita því ekki heldur. Þetta til-
heyrði þeim tíma sem þá var.“
Aðspurður um tíðarandann sem nú ríkir vill
Í’órarinn lýsa honum sem blöndu af há- og lág-
menningu. „Skilin þar á milli hafa máðst út. Eg
hef reyndar oft leikið mér að þessu á ýmsa vegu
og blandað saman háu og lágu, t.d. með því að
yrkja óhátíðleg Ijóð undir mjög hátíðlegum
bragarháttum."
Þórarinn er fæddur 1949 og hefur verið af-
kastamikill höfundur í þann ríflega aldarfjórð-
ung sem liðinn er frá því ljóðabókin Kvæði kom
út 1974. Eftir hann liggur fjöldi ritverka af öll-
um toga, skáldsögur, smásagnasöfn, ljóð og
kvæði, þýðingar á Ijóðum, skáldsögum, leikrit-
um, söngleikjum, söngtextum og þannig mætti
áffam telja.
„Ég hef alltaf litið á sjálfan mig sem ritiðju-
mann og legg mikið upp úr handverkinu sjálfu.
Það er talsverð kúnst að þýða söngleiki og söng-
texta þó það sé sjaldnast í því fólginn mikill
skáldskapur. Þetta er nánast einsog íþrótt og
'*%kki margir sem kunna þetta.“
Skrýtnar spennitreyjur
Óhætt er að segja að Þórarinn sé einn okkar
mesti rímsnillingur, rímuðu kvæðin hans era
áreynslulaus og auðlærð - það vita öll bömin
sem kunna bamaljóðin hans utanbókar - brag-
arhættir leika honum á tungu og stundum virð-
ast þanþoli tungumálsins lítil takmörk sett þeg-
ar hann fer um það höndum. Andri Snær segir
ffá því að það hafi verið segin saga að þegar
honum og félögum hans í menntaskóla datt í
hug skemmtilegur útúrsnúningur á orði eða
orðtaki hafði Þórarinn orðið á undan.

|,M, *
vsr Imiu. , ,
I .>*»:*• II.TMi,) . ,
>»...«! .iMU.,
Sf.ítft! i ^kt*i

Utnj-S •»
« u vUj Iwjimjid
Iwimmi it jjlwta i»l.

vfti ««1 Mte.ti vKiiv "únti
* *'■'*'* '"*'t**W «r»? towmK
í»*'>itV ii«n
„,,vi
lvá„ /,í*„ ,,
Mt, „
1'i pl.kwiiui
tit sUltn gj-ffírt Iwtml MtMfí
llrimii luiitl
fíVtii ‘injfuit'ttwl.

uu ffutíiuMt
tr-vmli't (Oil L,„s, -
J ÍHIMIV JHM tt'
ticmiut »i m n lúlv t l*'itttv
htutí viuni 'kritltU vl.i’l
er vljiltW imuiUvil
... lui... N.uV. O..OU""
Andri Snær Magnason, Þórarinn Eldjárn og Adda Steina Björnsdóttir brynjast skáldskap Þórarins.
Útgefnar bækur Þórarins Eldjórns
Kvæði, eigin útgáfa 1974, (4. prentun, Ið-
unn 1979)
Disneyrímur, Iðunn 1978, (2. prentun 1980)
Erindi, Iðunn 1979
Ofsögum sagt, Iðunn 1981
Kyrr kjör, Iðunn 1983
Ydd, Forlagið 1984
(2. útgáfa Vaka-Helgafell 1999)
Margsaga, Gullbringa 1985
Skuggabox, Gullbringa 1988
Hin háfleyga moldvarpa, Foriagið 1991
Ort, Forlagið 1991
Óðfluga, Forlagið 1991 (myndskreytt af
Sigrúnu Eldjárn)
(2. útgáfa Vaka-Helgafell 2000)
Heimskringla, Forlagið 1992 (myndskreytt
af Sigrúnu Eldjám)
Ó fyrir framan, Forlagið 1992
Ég man, Forlagið 1994
Völuspá, (endursögn), Mál og menning 1994
Brotahöfuð, Forlagið 1996, (kiija 1998)
Halasljama, Forlagið 1997 (myndskreytt af
Sigrúnu Eldjám)
Sérðu það sem ég sé, Vaka-Helgafell 1998
í samvinnu við aðra:
Ljóðskreytt fyrir Sigrúnu Eldjárn:
Gleymmérei, Iðunn 1981
Gleymmérei, (endurbætt), Forlagið 1996
Stafrófskver, Forlagið 1993
Talnakver, Forlagið 1994
Með Brian Pilkington:
Jólasveinaheimilið, Iðunn 1982
Ljóðskreytt fyrir Tryggva Ólafsson:
Litarún, Forlagið 1992
Ritsöfn og sýnisbækur:
Stórbók ÞE, Mál og menning 1988, (endur-
útgáfa aukin 1993)
Sögur og kvæði, Mál og menning 1992
Gullregn, Forlagið 1996
Sagnabelgur, Vaka-Helgafell 1999
„Það var aldrei nein spuming fyrir mig hvort
ég ætlaði að yrkja undir hefðbundnum bragar-
háttum eða óbundin ljóð. Ég gat bara ekki ort
öðruvísi. Þegar ég var að byija að yrkja fannst
mér ég ekki geta ort án stuðnings bragarhátta.
Ég þurfti þessa stýringu sem rímið veitir. Ég er
mjög hrifinn af því að setja á sjálfan mig skrýtn-
ar spennitreyjur. Margir bragarhættir era
þannig að þeir setja manni mjög erfið skiiyrði
sem maður verður að beygja sig undir. Síðan
hef ég gefið út einar tvær ijóðabækur sem ekki
era ortar undir háttbundnum brag þannig að
mér tókst að sigrast á þessum komplex.“
- Varstu kannski alinn upp við þá hugsun að
það væri sjálfsagður hlutur að geta ort vísu?
„Nei, í raun og veru ekki. Þó kunni faðir minn
vísur sem áttu við allt milli himins og jarðar. Ég
var þó hvorki alinn upp í þeirri trú að óbundin
ljóð væra fyrirlitleg né heldur að sá væri einskis
virði sem ekki gæti kastað fram vísu. Hins veg-
ar var ég alinn upp við það að tungumálið væri
skemmtilegt og möguleikar þess margvíslegir."
Þórarinn hefur gefið út þijár ljóðabækur fyr-
ir böm sem notið hafa mikilla vinsælda. „Barna-
Ijóðabækumar eru eftir á að hyggja trílógía og
ljóðin í þeim era 52, eitt fyrir hveija viku ársins.
Böm eiga mjög auðvelt með að læra ljóð og ég
hef verið kynntur fyrir börnum sem hafa kunn-
að öll ljóð þessara bóka. Börn hafa líka mjög
gaman af rími og era fljót að tileinka sér það.“
- Er hægt að læra brageyra?
„Það er hægt að þjálfa það upp og læra reglu-
rnar. Það er ekki hægt að kanna brageyra
bams sem aldrei hefur heyrt ljóð. Ef það hins
Morgunblaðið/Golli
vegar heyrir fullt af ljóðum þá er hægt að sýna
því með dæmum stuðlanna þrískiptu grein og
þá opnast brageyrað.11
Ameríka elfri Andra Snæ til íslands
Þóraiinn segir að líta megi á þessa bama-
Ijóðagerð sem afleiðingu af þeirri aðferð sinni
að taka svokallaða „lágmenningu“ og nýta úr
henni minni og persónur og skapa úr þeim al-
varlegan kveðskap. Hann bendir á sonnettu
sína um Palla sem var einn í heiminum þessu til
staðfestingar. „Það ijóð er bókmenntalegt
ávarp til Palla og ort í hátíðlegum stíl. Á þessum
árum lá í loftinu að fara inn á þessa braut. Að
taka „popúlerar“ bókmenntir og fjalla um þær á
alvarlegan hátt t.d. með því að skrifa lærðar rit-
gerðir um glæpasögur eða „lélegar" bókmenn-
tir.“
- Telurðu það kost eða löst á menningaram-
hverfinu hversu öllu er hrært saman og nánast
enginn greinarmunur gerður lengur á „góðum“
og „lélegum“ listum?
„Ég held að það sé kostur í bili að allt sé leyfi-
legt en þetta sorterast allt að lokum og það sem
er einhvers virði kemst af og hitt gleymist. Þá
skiptir engu máli hvar á froðubólunni það var
staðsett."
Andri Snær segist alinn upp í allt öðra um-
hverfi en Þórarinn því hann hafi búið í Banda-
ríkjunum til níu ára aldurs og því fundist sem
hann væri fluttur á Þjóðminjasafnið við heim-
komuna til Islands. „Ég ólst upp við morgun-
sjónvarp og pizzatilboð en hér var ekkert slíkt
við heimkomu mína. Svo elti Ameríka mig til Is-
lands. Ég hef aldrei ort undir hefðbundnum
háttum en nokki-ar smásögur mínar era skilget-
in afkvæmi smásagna Þórarins,“ segir Andri
Snær. Hann segist hlakka til að stýra ritþinginu
með fulltingi þeirra Steinunnar og Öddu Steinu.
Ritþingið hefst klukkan 13.30 á laugardag og
má gera ráð fyrir fjörlegri umræðu um verk og
verklag ritiðjumannsins Þórarins Eldjárns.
Tíminn og trúin
í Reykholtskirkju
TÍMINN og trúin, sýning sjö listakvenna,
verður næst opnuð í safnaðarsal Reykholts-
kirkju sunnudaginn 12 mars. En þangað
kemur hún frá Vídalínskirkju í Garðabæ.
Upphaflcga var efnt til sýningarinnar í til-
efni af fimmtíu ára afmæli
Laugarneskirkju og kristnitökunnar fyrir
■•Tpiísund árum. Verkin hafa öll skírskotun til
yfírskriftarinnar og eru byggð á ítarlegri
könnun á táknmáli og sögu kristninnar og
hinum ýmsu þáttum trúarinnar.
Listakonurnar sem eiga verk á sýningunni
eru Alda Ármanna Sveinsdóttir, málverk,
Auður Ólafsdöttir, málverk, Gerður Guð-
mundsdóttir, silkiþrykk/blönduð tækni.Guð-
finna Hjálmarsdóttir, grafík/blönduð tækni,
Kristín Arngrímsdóttir, þurrkrít og bók-
verk, Soffía Árnadúttir, leturlist/glerverk
og Þórey (Æja) Magnúsdóttir, skúlptúr.
Sýningin fer hringinn í kring um landið
og verður komið fyrir í kirkjum og safn-
aðarheimilum og lýkur á
Allraheiiagra messu í Vestmannaeyjum á
þessu ári.
Listakonurnar sjö sem verk eiga á sýningunni Tíminn og trúin sem komin er i
Reykholtskirkju.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 11. MARS 2000