Tíminn - 21.12.1966, Side 12

s
12
TÍMINN
MIÐVIKIIÐAGUR 21. dcsember 1966
Samkvæmt rannsókn Vísis birtri si. iáugardag @r LANDIÐ ÞITT,
bók ÞORSTEINS JÓSEPSSONAR, vinsælust á jólamarkaði Reykja-
vlkur. Bókin er senn uppseld hjá forlaginu. Útgefendur
MINNING
ARI GUÐMUNDSSON
skósmiður
Þann fimmta þessa mánaðar
barst mér andlátsfregn Ara GuS-
miundssonar skósmiðs sem lengi
var kenndur við Reynivelli, og
lézt á Ellilheiimilinu Grund í
Rieyikjaivík, þar sem íhanri hafði
dvalizt hin síðustu ár.
Ég get ekki látið hjá líða að
minnast þessa mæta manns með
nokkrum linum.
Ari er fæddur að Skálafelli í
Suðursveit 22. júli 1893. Foreldr
ar hans voru Sigríður Aradóttir
frá Reynivöllum í Suðursveit og
Guðmundur Sigurðsson frá Borg
á Mýrum, voni þau bræðrabörn
að frændsemi, vel gefin og af
traustum ættum komin. Á Skála-
felli ólst Ari upp í stórum syst-
kinahóp til tíu ára aldurs. Flutt-
ist hann þá að Reynivölium, sem
léttadrengur til Þorsteins móður-
bróður síns og Elínar konu hans.
Þarna var myndar heimili, reglu-
semi og þrifnaður í allri umgengni
og margt fólk. Þárna var gott fyr-
ir unglinga að eiga heima.
Árið 1905 veiktist Ari af mænu-
veiki sem þá var að stinga sér nið
ur í þessu héraði. Lá hann lengi
þunga legu svo tvísýnt var um
Mf hans. En Ari hjarði veikina af,
en varð máttlaus fyrir neðan
rnitti. Nú var kominn skuggi yfir
líif hins unga manns, fæturnir voru
bilaðir og þar með þrótinn hálf
orka eða kannski meir. Margir
læknar komu til Ara þar á með-
al héraðslæknirinn Þorvaldur Páls-
son, góður læ-knir talinn. Undir
hans hendi var hann nærri miss
iri, en enginn bati fékkst.
Þegar svona var komið fór Ari
að föndra við ýmsa handavinnu,
þar á meðaí bókband, og spila á
hanmonifeku. Þetta stytti stundirn
ar þó lítið væri upp úr því að
hafa.
Áfram fleytti hann sér á hönd
um og linjám skreið á fjórum fót-
um eins og eldra fólk orðaði það.
Þegar leið á sumar og fólk var
komið lengra frá bæ til heyskap-
ÚR OG
KLUKKUR
ÚR OG
KLUKKUR
RÝMNGAR-
SALA
15—40%
afsláttur af öllum vörum
verzlunarinnar vegna
breytinga.
Verzlun
Sigurðar
Jónassonar
úrsmiðs,
LAUGAVEGI 10 ,
SÍMI 10897.
Póstsendum.
ar, bað Ari um að hefta smalahest
inn í túnfætinum, harfn skyldi
smala kvíánum á kvíaból. Þetta
gekk vei, og var honum til ánægju.
Svo er það sumarið 1912, að
ihjón úr Reykjavík korna í ná-
býli við heimili Ara og bjuggu
þar eitt ár. Bóndinn hét Kristján
Bárður en kona hans Guðrún,
(Þetta voru foreldrar Sverris Kristj
ánssonar sagn.fr.). Bæði voru
þau hjón vél gefin, og hann víð-
förull bæði utanlands og innan.
Þau kynntust fljótt fólki hér, þó
af öðru landshomi væru, og þau
kynni voru í hvívetna hin beztu.
Kristján smíðaði Ara umbúnað
svo hann gat fley’tt sér áfram
með staf undir hvorri hönd. Þétta
var mikil guðssending, nú mátti
segja að Ari væri búinn ag fá
að hálfu leyti heila fætur. Þetta
gerbreytti lífi hans.
Haustið 191J3 fór Ari í Kennara-
skólann. Að loknu námi gerðis
hann barnakennari í Suðursveit,
og var þar kennari í mörg ár.
Þegar U.M.F. Vísir var stofnað í
Suðursveit árið 1912 með ellefu
félögum var Ari einn í hópi
þeirra. Hann var kjörinn fyrsti
ritari þess, skrifaði fallega rithönd
og var ágætur stílisti. Nemendur
Ihans báru af hvað þeir skrjfuðu
fallega hönd.
Jrið sem munum Ara frá fyrstu
m U.M.F. eða meðan hann
var í Suðursveit eigum honum
mikið að þafeka í sambandi við
okkar félags- og menningarmál.
Þó fæturnir væru bilaðir stefndi
hugur hins unga manns hátt, og
ekki lá hann á liði sinu að hvetja
ofckur hin til dáða. Hann var
hrokur alls fagnaðar á fundum
og félagssamkomum, ófeiminn að
taka til máls, og sótti mál og
varði oft af miklu kappi. Þetta
setti líf á fundina og kom okkur
hinum til að hugsa, og jafnvel
að tala! En hvað áttum við að vera
að þræta við lærðann mann, við
sem mörg ekki höfðum stigið
fæti undir barnaskólaborð, hvað
þá komizt hærra í námi.
Það var hlutverk Ara að spila
fyrir dansi á samkomum hér,
enda gerði hann það ótrauður og
af list sáns tíma. Ekki var að tala
um borgun þó vinnustundirnar
væru oft margar. Ari var söngv-
inn, hafði góða söngrödd, og var
viss á lagi. Hann tók ævinlega
lagið fyrir okkur á fundum eða
þegar annar mannfagnaður var.
Ari var gamansamur hafði allt-
af spaugsyrði á reiðum höndum
og tilbúinn að finna nýyrði ef swo
bar undir.
Það mun hafa verið á árunum
1923—1925 að Ari fór úr Suður-
sveit til austfjarða að læra skó-
smíði. Að því námi loknu settist
hann að á Höfn, og síu'ndaði skó-
smíði þar, og viðgerð á skóm.
Þar eignaðis hann marga góða
kunningja, og enn er fólk á Höfn
feem minnist Ara með hlýjum hug.
Stuttu eftir að Ari settist að á
Höfn giftist hann Magnýu Hró-
bjartsdóttur ættaðri af Suðurlandi.
Þau eignuðust þrjú börn, tvo
drengi og eina stúlku, öll vel gef-
in. Yngri drenginn, Hróbjart
að nafni misstu þau nýuppkom-
inn af slysförum. Það var mikið
áfall fyrir foreldrana að missa
þenrian velgefna son.
Þegar þau Ari og Magnýja hófu
sambúð á Höfn komu þau sér upp
íbúð án þcss að stofna til stórra
skulda. Meði iðn sinni tókst Ara
að vinna fyrir fjölskyldu sinni,
en höflegar kröfur varð að gera
ef hafa átti öllu meir en til hnífs
og skeiðar, og fatnaðar. En þetta
var hið súra epli sem fleiri urðu
að bíta í á þessum tímum. Lengi
bjó Ari með fjölskyldu sinni á
Höfn, en þaðan flutti hann til
Reykjavíkur og hélt þar áfiram
skósmíði. Þegar þrek til vinnu
tók að þverna réðst Ari á vist-
heiimilið Grund, en kom lengst af
austur á fornar slóðir í sumar-
leyifi sínu. Þó aldur færðist yfir
Ara, var hann glaður og reifur í
hóp fyrrverandi samherja. Var
ofckur gömlu samstarfsmönnum
thans fná yngri árum sönn ánægja
að fá þennan góða gest. Þá var
roinnst á það sem hugnæmast var
frá liðnum árum. Vorq þá fyrstu
ár U.M.F. „Vísir“ oft umræðuefni
og þau áhrif sem ungmennafé-
lagið átti á félagshyggju og menn
ingu fólksins í Suðursveitinni.
Á fyrstu árum U.M.F. sendum
við félagarnir Ara stíla til að leið-
rétta. Við þetta lagði hann miMa
alúð, og það kom okfcur sem send-
um sfálana að ótrúlega miMu
gagni, enda fylgdu góðar skýring-
ar stílunum frá Ara þegar haon
endursendi okkur þá með leiðrétt
ingum.
Lengi fram eftir gaf U.M;F. Vís-
ir út handskrifað blað sem hét
„Þór.“ Ari var fyrsti ritari þess
og sneið því form. Blaðið kom
út mánaðarlega., Margar hvetjandi
greinar átti Ari í blaðinu og var
ótrauður að velja því efni og fá
félaga til að senda greiaar um
það.
Þegar ég lít nú ytfir farinn veg
og Ari er fallinn í valinn, þá get
ég ekki annað en viðurkennt það
sem hann gerði vel fyrir þessa
svéit, þann sáði þeim frækornum
í hugi' sinnar samtíðarmanna í
þessu byggðarlagi seim áreiðrin-
lega báru ávöxt- Þess vegna mkm
umst við nú öll Ara sem þekkt-
um hann frá fyrri árum.
29. 11. 1966.
Steinþór Þórðarson.
VEL FARIÐ AF STAÐ
Framhald af bls. 9.
Hansson segir um það þegar hann
ungur fór að kanna landið gang-
andi:
„Fyrir um það bil aldarfjórð-
ungi ferðaðist ég fótgangandi um
mörg héruð hér á landi. Ég furð-
aði mig á því hvað margt sveita-
fóík var vel heima í Sturlungu.
En' andinn í garð aðalpersóna
Sturlungaaldar var engan veginn
hinn sami alls staðar. Það var á-
berandi hve flestir í Árnessýslu
vildu bera blak af Gissuri og
töldu hann hafa verið ómaklega
leikinn af almenningsálitinu.
Sumir urðu svo ákafir í málflutn-
ingi fyrir Gissuri, að manni varð
hugsað til draums Jóreiðar í Miðj
umdal. Það var eins og andi hinna
fornu Haukdæla svifi þarna enn
þá yfir vötnunum.
Austan Þjórsár var andinn í
garð Gissurar allur annar. í hér-
aði Þórðar Andréssonar lá flest-
um mjög illa orð til hans. Hvergi
á landinu kom þessi skoðanamun
ur á Gissuri jafn skýrt fram og í
þessum tveim héruðum Suður-
landsundiriendisins. ,
Ég varð einnig var við mun á
andanum í Skagafirði og Eyja-
firði. Ég rakst /á góðan eyfirzk-
an bónda, sem taldi Flugumýr-
arbrennu miklu fremur afrek ©n
níðingsverk. Það var rétt eins og
andi Sighvats Sturlusonar og Þórð
ar kakala væri enn á sveimi í
nágrenni Grnmdar. Sturlungar eru
enn miMls metnir í Eyjafirði.
Skagfirðingar tala yfirleitt betur
um Gissur en Eyfirðingar. Ó-
sjálfrátt kemur manni í hug,
hvort það hafi getað átt einhvern
þátt í andúð Matthíasar Jochums-
sonar á Gissuri jarli, að Matthias
var uppalinn í einu af hinrrm
fornu StorluTi gahéruðum í nœsta
nágrenni við Sturlungahöfuðbðlið
Reyfchóla, þar sem MatíMas seg-
ir að sé fegurst vestanlands."
Nú hefir Ólafur Hansson tekið
að sér það enfiða Mtrtvea-k a8
sætta þessi ófSfeu sjónanmið um
Gissur jarl- Mér þætti ekki ólík-
legt að fterrum en mér þætti það
forvitnflegt hvernig það teksfc
Þar ætla ég ekM að leggja minn
dóm á, enda væri ég sjáHsagt ekki
talinn óvifha'Tlur um þennan
fyrsta Hjmnamann.
En ekM feæmi mér það á óvart
að fleimm fyndlst ems og mér,
að þarna sé að boma fram^ aftor
draumur Sturlu Þóvðarsornar sem
haim dreymdi nóífína fyrH" ör-
lygsstaðaibamdaga og var á þessa
teið:
Mér þótti skriða losna úx fjafll-
hm og varr í smágrjót aBt nerna
eimn steinn, hama var sso nnikiH
sem hamar hlypi." Þarf ektó a3«fa
að Gissur er stóri sbeicminii í
þessari sfcriðu. Það mættí segja
mér að Gissur væri emnjþá mn
sterkasti steinnirm í þekri bðka-
sfcriða sem kemur um þessi jöL
Ég get gert það að mfimim <®ð-
um sem segir siðast í bótónni nm
Gissnr jarl og er á þessa leið:
Jttenn ern að verða þneyttir á
sleggj.ndómnm sáðferfStegrar sagn
ritonar, tilhneigingumni að draga
menn í difka sem góða mesnn eða
vonda. Og það er svo ieogi og
nækQega búið aS náða Glssur Þor-
vakdsson jarf hér f landi, að við
ættum að geta láfið það niður
flaiöa um smn og reyna að mynda
okknr rannsæjar sfctÆanir nm
þeaman sérfcenmlega pensómoileika
og stóriwotna höfðingja."
Að endingu vl ég þakka Ólafi
kæriega þessa jólagjöf sem hann
hefur gefið þjóðnmi og ósfea þess
að hann njóti hefil bæfS anda og
handa fyrir afretóð.
Helgi Haraldsson.
ÞRÍR HÖFUNDAR
Framhald af bls. 9
maður efeki efiár þvi Ég held
að eina breytingin, sem ég varð
var við, hafi verið, að lækn-
irinn maður dóttordóttor
okkar ók með okkur í bíl
sínum upp á fimmtu hæð í
feitóstóru læknaihúsi. Þá var
sem sagt bílgeymslan uppi á
fimmtu hæð og ekið alla leið
í hring. Svona er ailt risa-
stórt og hryllilegt í þessari
borg. Ekfci vildi ég fyrir
milljón eiga heima þarna. Eini
ljósi punkturinn var þegar við
vorum komin inn á Þýzka bjór
krá, Lorelei, það var eins og
vera kominn til Hamborgar,
þar sem ée var hálft ár í
gamla dagaf og hálft í Leipzig.
Maður verður að skreppa út
annað veifið, því hvað verður
úr manni, ef maður heyrir
ekki annað en gaulið í sjálfum
sér?
G.B.