Tíminn - 03.03.1967, Blaðsíða 8

TÍMINN
FÖSTUDAGUR 3. marz 1967.
„Einn þar strengur hjjómsnjall
hraut
af hörpu fjallk)onunnar.“
Við andliátsfregn séra Sigurð-
ar Einarssonar mun marga hafa
sett hljóða. Svo langa stund hef-
ir sterkt persónuleika
hans fallið á samtíðina — og fram
tíðin mun geyma nafn hans. Þótt
hann væri búinn að Iheyja strangt
dauðastríð, mun vitneskjan um
fráfall hans hafa komið sem
reiðarslag yfir marga aðdáendur
hans — m. a. af því, að allt fram
á þetta nýbyrjaða ár hljómaði
kyngimögnuð rödd hans á vængj-
um ljósvakans útyfir landsbyggð-
ina og vakti sem fyrr eftirvænt-
ingu og gleði mikils hluta fólks-
ins í landinu. Sjálfur sagði hann
við mig að kvöldi langs þrauta-
dags, í þeirri karlmannlegu glettni,
sem honum var ásköpuð, að
hann „ætlaði að vita hvort hann
hresstist ekki á því að hlusta á
sjálfan sig.“ Mun þetta hafa verið
svansöngur hans í útvarpinu. Frá
þeirri stundu hljóðnaði yfir ís-
landi — ein þróttmesta röddin var
þögnuð . . .
t
Það verður varla ofsögum af
(því sagt, hversu stórbrotinn maður
og víkingur séra Sigurður Einars
son var. Um það ber fjölþættur og
margslunginn æviferill hans
gleggst vitni. Fyrir utan há-
skólanám og rómaðan prestskap
fyrr og síðar á ævinni, sinnir
hann langtímum saman kennslu
í Kennaraskólanum og Háskólan
um — fæst við eftirlit og stjórn
æðri kennslumála í landinu —
heyr stjórnmálabaráttu sem jafn-
aðarmaður og situr á alþingi í
mörg ár, einihver hæfasti og af-
kastamesti meðal þingmanna —
þylur fréttir og stjómar flutn-
angi þeirra í útvarpi heilan ára-
:tug og opnar með myndugleik
íglugga landsfólksins að umheim
*inum á áhrifamiklum tímum blóðs
og tára — skrifar sæg blaða-
og tímaritsgreina, þar af sumra
hverra sígildra, sem „vöktu
storma og stríð“ og mörkuðu bein
línis tímamót í hugsun og lífs-
viðhorf landsmanna — þýddi og
frumsamdi nokkum veginn að
jöfnu um 30 bækur ýmislegs efn-
is, þar af 5 ljóðabækur, hvar get-
ur að líta sum snjöllustu ljóða,
tungunnar — ferðaðist margsinn-
is víða um heim og naut oft til
þess i viðurkenningarskyni inn-
iendra og erlendra styrkja — skrif
aði og talaði opinberlega erlend
is, og var einhver dáðasti fyrirles
ari og útvarpsmaður þjóðarinnar
í áratugi, til dauðadags. Öviðjafn
anleg einkaviðtöl átti hann við
marga nær og fjær í gleði og
sorg. í öllu þessu flæddu einstæð-
ir vitsmunir þessa lengst af um-
deilda manns, þekking hans og
mælska, sem allir viðurkenna.
Rödd hans var máttug og sterk,
hvar sem hún hljómaði, og varp-
aði ffifi og Ijóma á land og fólk
jog feðratungu — allt þetta, sem
hann unni af heitri ástríðu síns
tilfinningaríka hjarta. Hér varð
hærra til lofts og víðar til veggia
fyrir snjailt tungutak séra Sig-
urðar Einarssonar, og mér finnst
vafamál, hvort nokkur hans sam
1 tíðarmanna hafi haft viðlika á-
hrif á Mfið í landinu.
t
Olnbogabörn þjóðfélagsins áttu
hug séra Sigurðar ungan. Var
hann þá róttækur og kröfuharður.
Fór þá vorþeyr um landið og
„hitamagn um önd“. Um Sigurð
sjálfan má fullvel viðhafa orð hans
um Benedikt á Auðnum:
„Hann vakti með þeim, rakti rök
og fræði,
þótt rórra væri að sofa í sljóu
næði.
En starf hans marga niðanótt
gaf nýrri kynslóð skyggni og
vökunótt."
Á baráttuárunum, þegar honum
var mest niðrifyrir, kvað hann:
„Mig langar ekki að skipa skálda-
sess,
og skærar geta flestir hinir sungið,
en bið að ljóð mín beri menjar
þess,
sem brenndi dýpst Og sárast hefir
stungið."
Að vísu yar það ekki rétt með
„flesta hina“ — og innarlega á
skáldabekkinn settist hann þá
þegar — en bæn skáldsins um
ljóðaeinkennin var heyrð. Það
hefir aldrei verið um að villast,
hvað fyrir því hefir vakað.
t
Svo harður og óvæginn bardaga
maður sem séra Sigurður Einars
son var, mun enginn bera honum
sögu persónulegrar óvildar. í
þann' hálfan fjórða áratug,. sem
ég þekkti hann, heyrði ég hann
aldrei hallmæla eða tala illa um
nokkurn mann. Hitt er annað mál,
að máistaðartryggð hans, vikings
eðffi og skapsmunir leyfðu honum
engan afslátt eða undanlátssemi í
viðureign á opinberum málþing
um, enda mælska hans og anda-
gift ekki til þess fallnar að vera
settar undir mæliker. Gat þá
andstæðinga að sjálfsögðu sviðið
isárlega. Slíkir menn sem séra
Sigurður — hversu ágætir, sem
þeir annars eru — verða því
i óhjákvæmilega umdeildir og mis
j skildir.
j Og mörg spjótalög fékk séra
j Sigurður sjálfur um dagana, eink
um framanaf — og þó. Það mun
i hafa verið að afliðandi miðbiki æv
Sigurður Einarsson, skáld
Nú kveður snilling hnípum huga þjóð.
Frá Holti berast ekki fleiri ljóð.
Þar átti skáldið skjól og vistir góðaf.
En eitt er víst, að enn um langa hríð
mun orðsnilld klerksins hljóma, sterk og blíð,
og geymast vel í vitund frónskrar þjóðar.
Því röddin styrk og einstakt orðaval
í okkar minni varðveitt lengi skal,
*em hlýddum máli hans á vegferðinni.
Og það er bjart og hiýtt um nafnið hana,
«r hugir flétta minninganna krans.
— Eg þakka honum góð og gagnleg kynnl.
Auðunn Bragi Sveinsson.
innar, sem honum fannst einna
Óþyrmilegast „standa að sér stál
in að baki,“ og hann eiga erfiðast
með að fyrirgefa. Ekki var það
þó fjöldinn, sem stjakaði við hon
um, heldur einhverjir útvaldir. En
einnig þetta andstreymi yfirvann
séra Sigurður með karlmannlegri
reisn hið innra með sjálfum sér,
og gaf held ég ekki neinum neitt
að sök, er á leið ævina og hann
sá sumt í öðru ljósi en fyrr. Hann
var fyrir löngu vaxinn upp úr
hvers konar smámunasemi og
fannst áreiðanlega „margt svo
ffitið og lágt, sem lifað er fyrir
og barist á móti.“ Og það var
við fleiri en „smásálirnar“, sem
hann var í sátt — allir féllu sem
bræður undir stórmannlega lífs
sýn hans og kærleiksviðhorf.
f einu fegursta kvæða sinna
lýsir séra Sigurður vel lífsvið-
horfi sínu og þroska:
„Þau rista grunnt plógförin hróss
eða hnjóðs
i hug, sem er tiginn og fús til
sátta.
Auðmýkt við drottinn og ást við
menn,
aldanna reynsla og vonir í senn
séu vitar þíns hjarta til vegar og
átta.“
Og ennfremur:
„Að horfa með geðró á höpp sín
Og töp,
láta ei hreykjast við afrek né
hugast við glöp.
er að berjast til sigurs á sér-
hverjum degi.“
Það er erfitt að láta staðar
numið í þessu snilldartovæði séra
Sigurðar, og hér er að lokum
öll þriðja vísan — þessi fagra hug
hreysting og hvatning til þeirra,
sem yngri eru, frá hinum lífs-
reynda og vitra manni — sem mér
finnst fara vel nú, þegar hann er
allur:
„Enn skin þér á hvarmi lífsdags-
ins ljós
og ljómar í hjarta þér vorilmi
borið.
En framundan risa sem unnir við
ós
þínar óbornu vonir, — og bresti
ei þorið,
þær lýsa þér bjartar við himinhvel
heið,
hvort sem hallar í fang eða braut-
in er greið,
og signa þig örmagna síðasta
sporið.“
Eða ættum við heldur að end-
ursegja þessi orð skáldsins úr enn
sama ljóði:
„Þitt ffif er sem rísandi upphaf óðs,
sem þú yrkir í dáðum, unz veginn
þrýtur“. \
t
Séra Sigurður Einarsson kom
oft íram sem ræðumaður á stórum
stundum, þegar mikið þótti liggja
við. Rómuðu þá allir reisn hans og
skörungsskap. Samt veit ég ekki,
hvenær né hvar honum hefur orðið
á að mæla eftirminnilegustu orð-
in. Það kann alveg eins að hafa
verið í sóknarkirkjunum hans
litlu austur undir Eyjafjöllum —
eða 4 eintali hans við aðra sál
aðeins. Hann var svo óviðjafnan-
legur undir ólíkustu kringum-
stæðum. Þegar honum svall móð-
ur og fannst liggja þunglega í
fang, var sem stormur geisaði
eða stórflót ryddi sér farveg, svo
fátt eða ekkert fengi staðirt.
’.it ur.i'.
Það „voru sjóir með hrynjandi
trafi“.
En samtímis því, sem rætt er
um stórleik séra Sigurðar, má
ekki gleyma lítillæti hans, auð-
mýkt og hjartahlýju. Þessi höfð-
ingi ( rfki andans gældi við mál-
leysingja, böm og gamalmenni og
jós ótæpt af brunni mælsku sinn
ar yfir moldum smælingja. Hann
vílaði ekki fyrir sér, kominn á
efri ár og ekki heilsuhraustur, að
taka á sig langt og erfitt ferða-
lag til eyðibyggðar afskekkts út-
kjálka til þess að láta undan
þeirri ósk heimfúsra og trygg-
lyndra pflagrfma að heyra einmitt
liann prédika einu sinni í yfirgef-
inni og einmana kirkjunni þeirra
Við erum áreiðanlega mörg, sem
gleymum aldrei för þeirra hjóna
með okkur fjölmörgum Slétt-
hreppingum norður til Aðalvlkur
svo seint um sumarið 1965, er
hann söng messu í Staðarkirkju á
eftirminnilegan hátt og frúin var
söngst.ióri og organisti. Mun
stærri stund tæplega hafa runnið
yfir þá kirkju, enda kirkjusókn-
in aldrei viðlíka um ár og öld.
Séra Sigurður Einarsson var
eigin vitund aldrei of stór til þess
að iúta jákvæðri þjónustu við
lífið. hver sem í hlut átti. Og
Við andlát séra Sigurðar
Fallinn er haukur af háu bergi
í Holti austur.
Fjarlægist fjaðrasláttur
í fölan skóg
Þórsmerkur, og þaðan til Hlíðar
og Þorsteins Erlingssonar.
Sitja þar tveir teitir
tundurmenn
fslands, óháðir mönnum,
umluktir fjöllum, —
raunharðir synir Rangárþings
4 rjóðu kveldi
Ólafur Þ. Ingvarsson.
MINNING
Séra Siguröur Einársson í Holti
i