Tíminn - 03.03.1967, Blaðsíða 9

FÖSTUDAGUR 3. marz 1967.
TÍMINN
hann stóð alla tið báðum fótuml
á jörðinni, glöggskyggn og at-'
ihafnasamur um smátt sem stórt
í lifsstríði daganna. En hann
starði líka tíðum til himins í auð
mýkt og bæn . . . Er sjaldgæft að
saman fari hinn svokallaði „prakt
iski sans“ og afburða andlegheit-
— en persónuleiki séra Sigurðar
spannaði þetta tvennt á svo eðli-
legan hátt, að manni fannst hvort
tveggja sjálfsagt í fari hans.
Það eru margir fletir á persónu
leika jafn fjölgáfaðs manns og
séra Sigurðar Einarssonar, og
raunar erfitt að segja, hver erj
manni minnisstæðastur eða kær:
astur. Mannvit hans og djúpstæð
þekking voru með afbrigðum, og
afköstin undraverð, enda segif1
hann á einum stað; „Ánauð vors
starfs er frelsis vors borgun".
Flestir munu þó minnast mælsku
hans og skipa honum á bekk með
meistara Jóni og öðrum þeim, er
hæst gnæfa.
Ljóð hans munu samt lengst
lifa og bera vitni andagift hans og
orðsnilld sem eins svipmesta
manns er fsland hefur alið.
+
Ekki myndi séra Sigurði hafa
líkað, að sín væri að miklu getið
án þess að minnast konu hans,
frú Hönnu Karlsdóttur skóla-
stjóra, setn staðið hefur þétt við
hlið hans undanfarna áratugi og
verið honum ósegjanlega mikils
virði í blíðu og striðu, heima og
heiman: — „öruggasti gagnrýn-
andinn, sem ég hefi átt kost á
samstarfi við í skáldskapartilraun
om mínum; dálitið hlífðarlaus, en
tíómgreind og smekkvísi svo, að
mér hefur reynzt nálega óbrigð-
ul“, sagðiihRnn einu sinni. Hann
dáði Hönnu mjög, eins og fram
kemur T Tðgrum ástarkvæðum
t’l hennar í sumum ljóðabóka
hans. Á einum stað líkir hann
henni við sjálfa sólina — oiiti
munurinn er: „Þinn heimur er
þrengri“, en „þinn heiður er
jafn“ Fegurst finnst mér þó
þetta um blik hvarma hennar, er
hann kveður „í ætt við þann eld“,
sem
..
„funar þá hlýjast
er kuldi og sorg
höggva klakaspor
í kalinn og særðan hug.
Þá tendra mér augun þín
vonir og vor
og vekja mér nýjan dug“.
Frú Hanna hefur nú að undan-
förnu lifað langa daga og naprar
nætur milli vonar og ótta. Þreytt
hlýt'ir hún að vera og hvíldar-
þurfi. En má það ekki hafa verið
henni uppönmn og ylgjafi að
líða með honum, sem kvað henni
einn fegursta ástaróð. er ortur
hofur verið á ís'°u7ka tunzu’ Og
lauga sig eftirleiðis í glæstri minn
ingu eins svipmesta sonar þessa
lands sem ævifélagi hans og ást-
vinir" Ég þekki frú Hönnu að
því að vera þá stærst, er mest
á revnir — og veit hún „biður og
bíður“ . . .
+
Atlur lífsferill sér Sigurðar
Einarssonar ber órækan vott þess,
hver«u óvenju lifandi hann lifði
lífinn Og ég minnist að lokum
í bví sambandí dvrmætrar stund-
ar. *i ég átti með honum við
siúkrabeð hans á síðustu jólum.
Af serstöku tilefni f samræðum
okka- fletti hann upp fvrir mér
í sá'mabókinm sinni þessum ljóð
þ’n'un úr einn fræsasta kvæði
kærs skáldbróður hans. Einars
Ren“d:kt.ssonar'
„Oss dreymir í leiðslu iífsins
draum.
en látumst bó allir vaka.“
Sama umræðuefm áttum við
síðast er við ræddumst við —
fáum regiim fvrir andlát hans
Lífsvaka séra Sigurðar Einars-
sonar var vissulega engin leiðsla.
Hún var stórbrotið afrek, sem
mun i minnum haft meðan á ís-
landi lifa menn, er kunna að meta
karlmannlega leiðsögn, leiðsögn,
skáldlega reisn og ósvikna mál-
snilld.
Baldvin Þ. Kristjánsson.
t
Miðvikudaginn 15. febrúar s. 1.
kom ég að sjúkrabeði séra Sig-
urðar Einarssonar og staldraði þar
við stundarkorn. Að skilnaði sagði
séra Sigurður, um leið og hann
bað mig fyrir kveðj-u til Eyfell-
inga: „Annað veifið læt ég mig
dreyma um það að eiga eftir að
sjá vorið og sumarið undir Eyja-
fjöllum". Nú er hann horfinn til
annarra sumarlanda. Eyjafjöll eru
svipminni eftir, þjóðlífið fátæk-
ara, og kirkjan hefur misst trúan
vörð þess dýra dóms, sem henni
er falið að annast um.
Tveir áratugir eru liðnir, síðan
séra Sigurður gerðist prestur Ey-
fellinga. Hingað kom hann í raun
og veru öllum ókunnugur, þótt
þjóðkunnur væri, og hér eignað
ist hann það, sem er flestu dýr-
mætara, mannhylli. í Jag kveðj-
um við sóknarbörn hans, hann í
hug þakklætis, virðingar og góðra
óska.
Varla verður því andmælt, að
dvalarár séra Siguðrar undir Eyja
fjöllum voru blómaskeið ævi hans.
Að Holti flutti hann á friðstól, and
lega fullþroska maður, kominn frá
vettvangi fjölbreyttra starfa og
sviptivinda, og á hinu gamla hefð
larsetri Eyjiafjalla féll honum
sjaldan verk úr huga. Merkilegt
bókmenntastarf var unnið í Holti,
á þessurn tíma. Þar urðu til;
mörg ljóð, sem eru í röð hins
bezta, sem samtíð okkar hefur lagtj
í Ijóðasjóð. Kom ég oft í smiðju
skáldsins og fylgdist með, hvernig
hann piótaði og fágaði gull móður-j
málsins í ljóð og laust mál.
Upplag og ögun gerðu séra Sig
urð að einum fremsta fulltrúa orðs
ins listar á íslandi. Hann var hrað
mælskur og minnið frábærlega
traust. Kirkjuræður sínar flutti
hann allajafna blaðalaust. Fór þar
saman snjöll, skipuleg hugsun,
vandaður flutningur og dygg boð
un Orðsins. Að sama skapi var
annað kirkjustarf vel rækt. „Eng
inn veit, hvað átt hefur, fyrr en
misst hefur“, segir gamall máls-
háttur, en það hygg ég, að yfir-
leitt höfum við Eyfellingar virt
séra Sigurð að verðleikum í starfi,
og mun kirkjusókn í sveitum hafa
verið óvíða betri en hjá honum.
Fagnaðarauki var að komum
hans á heimili og mannfundi, par
sem hann jós einatt af brunni
mælsku og þekkingar. Settu ræð-
ur hans mikinn svip á nær hvern
mannfagnað heimahúsa, ósjaldan
með ívafi ljóðamála.
í tólf ár átti ég heimili hið
næsta séra Sigurði og konu hans,
frú Hönnu Karlsdóttur og minnist
þess nábýlis með mikilli þökk.
Alltaf reyndist mér jafngott að
blanda geði við húsráðendur. Séra
Sigurður hafði víða farið og mórg
um kynnzt og var allra manna
snjallastur í frásögn og samræðu.
Naut maður þess eigi sízt i goðu
tómi á heimili hans.
Séra Sigurður varð samgróinn
byggð sinni undir E.vjafjöllum. Við
höfðum vænzt þess að eiga hann
enn um sinn að sóknarpresti og
sálufélaga. en nú er hann horf-
inn fyrir aldur fram, þessi fjöl-
gáfaði, viðkynningargóði maður.
Áfram mun hann þó fa í verk
um sínum og góðri minningu o! k-
ar, sem um stund deildum með
honum gleði og sorg innan kirkju
og utan. Konu hans, börnum ogi
öðrum ástvinum sendum við innii
legar samúðarkveðjur.
bórfliir Tómasson.
Svo sitjum vér bljóðir
og bíSum þess við þlnn barm
að byrgja vort höfuð
á svæfli þinnar moldar
í rökkurþögn ellinnar
handan við fögnuð og harm,
með reynslunnar vizku
sem aleigu og einkavin
og ósík vors hjarta
þá hinztu að mega verma
vorar hendur við sól
en hugann við stjarnanna skin.
Sig. Einarsson.
Hver sem kynntist séra Sig-
urði Einarssyni, skáldi í Holti,
hvort sem var af persónulegri
snertingu eða af ljóðum hans og
erindum, var auðugri eftir. Það
sverð, sem hann brá svo fimlega
og sterklega var blikandi bjart
og bláeggjað. Fáir íslenzkir sam-
tíðarmenn hans áttu slíkan hjör
eða beittu honum af ...eiri vask
leik. Það mál, $em honum söng
á tungu í fyrstu kennslustundun
um, er ég naut hjá honum fyrir
þrjátíu árum, ómar mér enn
í eyrum, og jafnvel einstakar setn
ingar lifa enn í minni, af því
að þær snertu eins og leiftur af
sterkari loga en ég hafði áður
þekkt.
Séra Sigurður Einarsson var
gæddur leiftrandi gáfum, og mér
fannst oft sem tungutakið væri
honum heilög íþrótt og jafnframt
dýpsta nautn. Þegar hann tók
til máls færðist hann í aukana,
og hann beitti tungu sinni og
penna af allri sáu sinni, ekki
ætlð með ögun en jafnan með
logandi ást á málinu. Ég held,
að hann hafi ekki ævinlega stað
izt þá freistingu að láta nauð-
syn frásagnarefnis víkja fyrir
nautn sinni af því að láta málið
leiftra og glitra. Þetta viðhorf
einkenndi þó Sigurð Einarsson
meir fyrr á árum en síðar. Þeg
ar á ævi leið, kom betur í ljós,
hver sú glóð var, sem bjó undir
þeim bjarta hyr — djúprætt þjóð
ræknisvitund og fölskvalaus ást
á sögunni og landinu. Leiftrin
urðu ef til vill færri, en, glóðin
sást þeim mun betur. En styrk
urinn var ætíð samur og jafn
og skarpur frumleiki og gáfur
ætíð með í för. Sigurður var
alla tið braáttumaður — framan
af árum sóknarmaður við að
breyta heiminum, sáðar leitaði
hann innar og heim og bar skjöld
fyrir þjóðleg verðmæti. Beztu
ljóð hans eru af þeim toga. Frjáls
lyndi hans og fleygur hugur
þoldi illa bönd, og strengurinn i
mannsbrjóstinu átti þann hljóm,
sem töfraði hann mest. Kyndil
berar andans með þjóðinni á liðn
um öldum áttu dýpsta aðdáun
hans. Og því mun séra Sigurður
Einarsson, skáld í Holti ekki að-
eins lifa í hugum þeirra, sem
kynntust honum meðan þeir muna
heldur og um aldir með þjóðinni
og auðga mál hennar að biftu
og hita.
AK
t
Kæri vinur minn.
Þegar þú nú í dag verður
lagður til hinztu hvíldar í fóstur
jörð þinni austur í hinni ægl-
fögru sveit, Fljótshlíð, þar sem
þú varst borinn og barnfæddur og
sem þú unnir svo mjög allt þitt
líf, þá langar mig til að segja
við þig örfá fátækleg kveðjuorð.
Því ég veit að þótt þú hverfir
sjónum okkar, hérna megin grafar
þá munu þessi orð mín ná til
eyrna þinna, á hiiju eilífa sólai
landi, handan móðunnar roiklu
sem aðskilur himinn og jörð. Og
ég veit líka að sú stund kemur
að fundum okkar ber saman á
ný. eins og raunar allra manna,
Framhaio » 01« 12
LANDIÐ OG
BÓNDINN
Lækkun fram-
leiðslukostnaðar
í næstsíðasta þætti var rætt
um það, að nauðsynlegt væri
að skipuleggja svo vel land-
búnaðarframleiðsluna, sem
nokkur tök væru <á, ef það
mætti verðp til þess, að ekki
þyrfti að boma til stöðnunar
og jafnvel afturfarar í stað
áframhaldandi framsóknar ís-
(lenzks landbúnaðar.
Jafnframt var bent á, að
•keppa þyrfti að þvi að draga á
■allan hátt úr framleiðslukostn
aðinum, og leitast við að gera
ákveðnar greinar, t. d. sauð-
'fjárframleiðslu og aðra sjöt
framleiðslu samkeppnisfæra á
erlendum mörkuðum. Taum
lausar kostnaðarhækkanir
(vegna stöðugrar verðbólgu),
hafa á undanförnum árum gert
það að verkum, að kjöttrara-
leiðslan á nú einnig mjög erf
itt uppdráttar, enda hafa nú
einnig orðið nokkrar lækkanir
á kjöti á mörkuðum erlendis.
Ef litið er á einstaka Kostn
aðarliði framleiðslunnar. og
Iþeir bornir saman við sam-
isvarandi kostnaðarliði við bú
iskap í nágrannalöndum okk-
ar, kemur í ljós að þeir eru
■hér margir mikið hærri.
Um suma þeirra má segja,
að hjá þvi verði aldrei komizt,
að þeir verði eitthvað hærri,
en ekki svo mjög sem raun
er á, en um aðra gildir það
ekki. Sjálfsagt gildir um þá
alla, að þá væri hægt að lækka
til muna. Því hefur allt of
mikið verið haldið fram, að það
sakaði bændur ekki beint, þótt
einstakir kostnaðarliðir við
'framleiðsluna hækkuðu, þvi að
fþeir fengju það endurgreitt
í hærra verðlagi.
Hér eru allar vélar og tæki
til landbúnaðarins mun dýrari
en erlendis. Ef litið væri á
landbúnaðinn sem mögulegan
útflutningsatvinnuveg, mundu
vélar til hans ekki vera toll-
aðar, svo sem gert er, enda
nýtur hann þar enn þá verri
kjara en sjávarútvegurinn.
Aburður er dýrari til bænda
hér en t.d. í Noregi og Bret-
landi, en það stafar af nokkru
leyti af niðurgreiðslum á á-
burði þar.
Fóðurbætir hefur nú lækk
að hér allmikið í verði, og
er gott eitt um það að segja
og óskandi er, að svo gæti orð
ið um fleiri rekstrarvörur. etta
ætti að minnsta kosti að sýna,
að ekki er vonlaust að reyna
að taka upp allsherjar baráttu
fyrir lækkun útgjaldaliða land
búnaðarins.
Byggingar eru hér mun dýr
ari en erlendis, bæði vegna þess
að við búum við slíkt veðurfar,
að við verðum að byggja vand-
aðri og dýrari byggingar en
margar aðrar þjóðir. Þó er eng
inn teljandi munur á því atriði
hér og t. d. á Norðurlöndum.
Hitt mun ekki valda minnu, að
það virðast eins konar álög að
hér séu íbúðarhúsabyggingar
dýrari en hjá öllum öðrum
þjóðum, einnig miðað við gæði,
og mætti það mikið vera, ef
það kæmi ekki einnig fram
á byggjendum í sveitum.
Með lækkun byggingarkostn-
aðarins, og þó ekki hvað sízt
ef takast mætti að finna hag
kvæmari byggingarmáta, helzt
bæði að efnisgerð og hvað
vinnuaðstöðu snertir, væri stór
mikið unnið fyrir landbúnað-
inn.
Þama liggur stórfellt rann
sóknarefni ósnert framundan.
Eitt sinn var starfandi nefnd,
sem átti að annast athuganir á
heppilegustu gerðum gripanúsa,
en henni var algjörlega synjað
um fé til starfa, hvað þá nokk
urn tíma hafi verið veitt fé
til raunverulegra byggingarann
sókna fyrir landbúnaðinn.
Óheppilegt er, hvað landið
er snautt af byggingarefnum,
öðrum en þeim, sem þarf til
steinsteypu. En hún er þung-
lamaleg, erfið í breytingum, og
hvetur því ekki til þess, að
menn prófi sig áfram með gerð
og tilkomu bygginganna.
Jám og timbur er hér
hlutfallslega dýrt, vegna ílutn
ingskostnaðar, en erlendis er
mikið af útihúsum byggt úr
þessum efnum.
Það væri vissulega einnig
rannsóknarefni, hvort ekki
mætti flytja inn stöðluð járn-
grindahús fyrir fjárhús og
hlöður og stórlækka þannig
kostnað við þessar tegundir
bygginga.
Gæta verður þess, að mikill
og ört vaxandi hluti, bæði af
stofn- og reksturskostnaði bú-
anna, skapast af aðföngum frá
öðrum greinum. Það era keypt
ir hlutir frá iðnaði, flutningum,
verzlun og öðrum þjónustugr°'n
um.
Svo bætist ofan á flutningar
vinnslu og sölukostnaður á
framleiðslu vörannar, áður en
það verð skapast, sem neyt-
endur verða að greiða. Við
þessa þætti ráða bændur ekki,
þeir fara eðlilega eftir almenn
um kostnaðarhækkunum í land
inu og skella á bændum, hvort
sem þeir leitast við að standa
utan við hringiðuna eða ekki.
f ársskýrslu Búnaðarbankans
er talið, að um 40% af fram-
leiðsluverðmætum bænda stafi
frá. aðföngum frá öðram at-
vinnugreinum, þar á ofan mun
mega bæta vinnslu og sölukostn
aði varanna og er þá ljóst, að
mikið meira en helmingur af
verðmyndunihni á neyzlu vör
unnar verður hjá öðrum en
bændunum.
Þetta segir þó ekki, að þátt
ur bændanna sé ekki mikil-
vægur, og sá mikilvægasti, ef
hægt er að tala um slikt. Né
heldur að ekki sé hvað mik
Framhald á hla. 15.
/