Alþýðublaðið - 15.05.1986, Qupperneq 8

8
Fimmtudagur 15. mai 1986
Viðar Scheving:
VIÐ ÓBREYTT ÁSTAND GERIST EKKERT
„Ég er múrari,“ segir
Viðar Scheving, og segir
það eins og að hafa sagt
allt. En inn við múrverk-
ið leynist auðvitað margt!
Maðurinn sem múrar veit
upp á hár hvað er undir,
ekki satt.
„Ég er ungur maður og það er
auðvitað kostur út af fyrir sig. Ekki
er ég þó reynslulaus og víst er, að ég
hef unnið hörðum höndum. Ég
horfi á þann, sem ég vil helst fella úr
borgarstjórn, ég er rjóður af erfiðri
útivinnu, Davíð Oddsson er hvítur,
eftir englabossauppeldi í flokks-
maskínustöðvum Sjálfstæðis-
flokksins. Ég viðurkenni, að hann
getur betur en ég komið fram í
skemmtiþáttum og sagt brandara.
En við erum ekki að kjósa brand-
arakallaþ segir Viðar. „Eða er það?
Ég kynntist jafnaðarmennsk-
unni fyrst þannig, að ég varð póli-
tískt ástfanginn af Vilmundi Gylfa-
syni heitnum. Þau kynni urðu til-
þess að ég gekk í ungliðahreyfingu
Alþýðuflokksins og það var reynd-
ar í uppsveiflunni ’77—’78, en þá
fengu margir að kynnast þessari dá-
samlegu stefnu. Þó var það ekki
fyrr en ég fór í stjórn Félags ungra
jafnaðarmanna ’81 að ég fór að
setja mig inn í málin fyrir alvöru,
enda orðinn varaformaður félags-
ins. Símon Gissurarson var formað-
ur þá og það var virkilega mikil
upplifun að taka þátt í þingum
SUJ. Og það er ekki að spyrja,
maður fann sig“
Skynsemisstefna
Hvað var og er það þá í stefnunni
sent höfðar svo til þín?
„Þar kemur uppeldið mikið til
sögunnar. Mér finnst þetta svo mik-
il mannúðarstefna. Ég var alinn
upp við trú og mér finnst hug-
myndafræði jafnaðarmanna koma
mikið heim og saman við þá trú sem
ég hef. Mannúðarstefnan og mann-
gildissjónarmiðið eru efst á blaði.
Ég man, að þegar ég var í Tækni-
skólanum og þurfti að vinna heim-
ildarritgerð þá ritaði ég um sögu al-
þýðuhreyfingarinnar og Aljjýðu-
flokksins og sú saga er með ólíkind-
um. Þegar maður fer að hugsa til
þess hve stutt er síðan þessir braut-
ryðjendur voru á ferli, þá hlýtur
maður að vilja að halda uppi merki
slíkra manna.
Það, sem einkennir jafnaðar-
menn er; hlustaðu fyrst, áður en þú
svarar. Það eru engir öfgar. Það er
hlustað á rök og þau endurspegla
þá afstöðu sem verður yfirleitt of-
aná. Þ. e. a. s. skynsemin. Það er
reynt að finna lausn sem hentar
fjöldanum en ekki duttlungum ein-
stakra manna. Ekki það, að jafnað-
armenn taki ekki af skarið, heldur
hitt að grundvöllurinn er víðari en
það sem gengur og gerist þegar einn
maður er allt í öllu, eins og nú er.
Þó er eins og menn vilji þennan
eina mann og kjósi ekki jafnaðar-
menn til forystu hér og nú, Alþýðu-
flokkurinn er iú ekki stór, ekki
satt?
„Jú, jafnaðarmenn eru ekki stór-
ir í dag, vissulega. Lítið afl í borg-
arstjórn og á þingi. En þó, ótrúlega
áberandi. Það er kominn mikið
meira en tími til að jafnaðarmenn
verði sterkt afl. Og fyrsta vígið sem
við verðum að vinna til að vinna
mótvægi gegn sterkum hægri
flokki er að vinna borgina. Það
hreinlega verður að gerast og sé ég
þá fyrir mér endurtekningu á því
sem gerðist ’78 þegar ég kom inn í
þetta, að fyrst féll borgin og Al-
þýðuflokkurinn vann síðan stórsig-
ur í alþingiskosningunumí’
Stritið er mann-
skemmandi
Viöar hugsar sig vel og vendilega
um, þegar hann er spurður hvernig
í ósköpunum eigi að fella borgar-
stjórnarmeirihluta Sjálfstæðis-
flokksins. Hverjir eru valkostirnir?
„Sjálfstæðismenn ganga mjög
ólýðræðislega til þessara kosninga.
Þeir hamra á því, að annað hvort sé
að velja þá — eða glundroða. Þeir
afneita því að aðrir geti haft skoð-
anir eða haft eitthvað til málanna
að leggja. Þetta eru blekkingar og
þær þarf að hrekja. Það er svo
margt í húfi, svo mörg verkefni
framundan, sem núverandi borgar-
stjórnarmeirihluta er ekki treyst-
andi fyrir. Alþýðuflokkurinn býður
upp á stórglæsilega málaflokka,
sem hann setur á oddinn. Ég nefni
fyrst húsnæðismálin. Sjálfur keypti
ég íbúð aðeins 18 ára gamall og hef
unnið hörðum höndum síðan. Það
var basl sem er ekki á nokkurn
mann leggjandi. Samt, nú þegar ég
er að kaupa mína aðra íbúð er enn
sama basiið við að eignast sóma-
samlega íbúð. Tillögur Alþýðu-
flokksins nú eru þannig, að ef ég
hefði kynnst þeim þegar ég var að
basla fyrir minni fyrstu íbúð, hefði
ég ekki hikað að styðja Alþýðu-
flokkinn. Það er svo mikið lífs-
spursmál að ungt fólk þurfi ekki að
hreinlega eyðileggja sig með slíkum
þrældómi, og þegar loksins þakið
yfir höfuðið er komið, þá hefur það
kostað svo mikil átök að fórnirnar
eru ekki þeirra virði. Þá meina ég að
þetta húsnæðisbrjálæði er ein aðal-
orsök hjónaskilnaða á íslandi.
Stritið er mannskemmandi. Við
óbreytt ástand gerist ekkert. Frem-
ur ágerist sá veruleiki, að það eru
tvær þjóðir í þessu landi. Þjóð sem
stritar og þjóð sem fær allt upp í
hendurnar."
Nú talar þú um launamisrétti og
húsnæðisvandamál. Hvað er þá að
segja um þátt borgarinnar í þessu
sambandi?
„Það þarf náttúrlega ekki að
segja nokkrum heilvita manni að
launin séu of lág. Þó er Reykjavík
stærsta og ríkasta samfélag lands-
ins og íslendingar með einar mestu
þjóðartekjur í heimi. En Reykjavík
er samt láglaunasvæði og því er
eðlilegt að spyrja; hvert fara þessir
peningar? Fara þeir í uppbyggingu í
borginni? Nei. Þeir fara eitthvað
annað en til þess fólks sem vinnur
hörðum höndum fyrir þeim.
Launastefnan í borginni er fyrir
Halldór Jónsson:
„HEF LÖNGUM RIFIST UM PÓLITÍK“
Halldór Jónsson, lœknir, Tómasarhaga 9.
Fyrsta handtak segir
manni, að það sé gott að
hafa hann sem heimilis-
lœkni. I bernsku dvaldi
hann löngum í „Rauða
bœnum“ — ísafirði. Þar
lék hann sér við strákana
á Túngötunni við gamla
sjúkrahúsið sem Vil-
mundur lét reisa á nokkr-
um mánuðum. Hann
heitir Halldór Jónsson.
Afi hans var lengi bœjar-
stjóri á ísafirði. Reyndar
á hann báðar œttir að
rekja til Vestfjarða. „Ég
var nœstum fluttur til
Isafjarðar í haust,“ segir
hann þegar við hefjum
samtalið. „Ég var alveg
að gefast upp á baslinu
hérna í borginni. Taldi
mig fá betri aðstöðu sem
heimilislœknir á ísafirði,
en ég bjó þá við hérna í
Reykjavík, hversu ótrú-
legt sem það kann að
hljóma.
Annars kom þetta til að hluta
vegna þess að ég þekkti vel til á ísa-
firði; heimilislæknisstarfið er fjöl-
breyttara úti á landi en hér, en síðast
en ekki síst var ég að gefast upp á
aðstöðuleysinu, sem ég bjó við
hérna í Reykjavík. Það sem hefur
blasað við ungum læknum á höfuð-
borgarsvæðinu undanfarin ár, er
alger stöðnun á uppbyggingu
heilsugæslustöðva. Það voru
byggðar nokkrar heilsugæslustöðv-
ar í Reykjavík, en svo hefur ekkert
gerst á þessu sviði síðustu árin. Það
sem ungir læknar í Reykjavík hafa
staðið frammi fyrir þ. e. heimilis-
læknar er að hefja störf sem að-
stöðulaus skrifstofublók.
Þetta er ekki beint árennilegt, en
samt sem áður vantaði marga heim-
ilislækna í Reykjavík, þegar ég var
að koma frá námi. í rauninni getum
við sagl, að þjónusta heimilislækn-
anna sé ennþá að mestu einyrkju-
búskapur. Og niðurstaðan verður
svo sú, að heimilislæknarnir sinna
aðeins hluta af verkefnum sínum,
þeir reyna að þjóna sjúklingum sín-
um sem best, en fyrirbyggjandi
starf verður að mestu útundan. All-
ir sem kynna sér læknisþjónustu
gera sér hins vegar ljóst að það þarf
að auka einmitt þann þátt, þ. e.
heilsuverndina, en það er ekki hægt
við núverandi aðstöðu lækna í
Reykjavík.
Að efna kosningaloforð
Það má því segja, að á kjörtíma-
bilinu hafi Sjálfstæðisflokkurinn
alls ekki efnt kosningaloforð sín um
eina heilsugæslustöð í borginni á
ári, þó að hann hafi bæði haldið um
yfirstjórn heilbrigðismála hjá ríki
og borg á sama tíma. Og það er
fróðlegt að sjá, hvað hefur verið
gert á þessum tíma. Það hefur verið
samþykkt ein staða, á heilsugæslu-
stöð í heilsuverndarstöðinni, við
hliðina á stærstu Iæknamiðstöð
landsins. Þetta heitir nú að efna
kosningaloforð! Síðan er verið að
opna eina steinsnar þar frá — í
Drápuhlíðinni. En uppbyggingin
úti í hverfunum, þar sem fólkið býr,
í samræmi við það heilsugæslu-
skipulag sem veifað hefur verið í
áróðursskyni fyrir kosningar, það
er hvergi til nema á pappírunum.
Sjálfur var ég að hugsa um að
flytja frá Reykjavík í haust einmitt
vegna þess hvernig ástatt er í þess-
um málum, en þá bauðst mér að-
staða í hópstarfi, þar sem við sam-
einuðumst nokkrir læknar um að
r'eka heilsugæslu, sem fellur vel inn
í heilbirgðiskerfi borgarinnar. Þetta
varð m. a. til þess að ég hélt áfram
með þá 2000 manns sem eru á skrá
hjá mér. En það er ekki ráðamönn-
um að þakka!
Heilsugœslustöðvar ekki
dýrari
Það má benda á í þessu sam-
bandi, að á síðasta ári skilaði nefnd
um uppbyggingu heilsugæslu-
stöðva á höfuðborgarsvæðinu áliti
sínu. Þessi skýrsla hefur ekki verið
gerð opinber ennþá, en heyrst hef-
ur, að í henni séu upplýsingar, sem
benda til þess að í rauninni séu
heilsugæslustöðvar lítið dýrari
kostur en sá einyrkjubúsakpur, sem
nú ríkir. Ef þetta reynist rétt, þá er
komin enn ein ástæða fyrir því að
hraða þessari uppbyggingu!1
— Er gaman að vinna þetta
starf?
„Já, þetta er mjög gefandi starf.
Maður kynnist fólkinu í borginni
afskaplega vel. Það fer ekki hjá því
þegar maður kemur inn á mörg
hundruð heimili á ári og hittir fólk
í sínu eigin umhverfi. Þá sér maður
hvað Reykvíkingar búa raunveru-
lega við misjafnar aðstæður!1
— Er of breitt bil?
„Já, það er alltof breitt, alltof
mikill munur í kjörum fólks. Við
sjáum vel hópana, sem eiga veru-
lega erfitt. Það eru einstæðir for-
eldrar, ellilífeyrisþegar og þeir sem
eru í húsnæðisbaslinu. Meðal ein-
stæðra foreldra getum við séð af-
leiðingarnar í meira stressi og meiri
sjúkleika, bæði líkamlegum og
andlegum en ella væri, þótt erfitt sé
að sanna svona fullyrðingar. En
þessu fólki er líka nokkur vandi að
taka ráðleggingum okkar lækn-
anna, vegna þess að það kostar líka
peninga og tíma að hugsa um heils-
una og fara vel með sig.
Jú, læknastarfið hefur gefið mér
mikið. En ég hafði hins vegar alls
ekki gert mér grein fyrir því, þegar
ég fór út í nám á þessu sviði, að
ráðamenn væru slíkur þröskuldur í
vegi framfara sem þeir eru. Því mið-
ur fær maður það á tilfinninguna
stundum, að þeim sé í rauninni skít-
sama hvernig þessum málum er
háttar.
Velferðarríki andskotans
Þetta kemur líka til af því að hér
er að þróast, að minni hyggju upp
ólíkt velferðarkerfi frá því sem við
þekkjum á Norðurlöndunum og ég
nefni Svíþjóð sérstaklega af því ég
hef búið þar. Hjá okkur er þetta
þannig, að velferðin byggist alltof
mikið á því að leita til einhvers fyrir-
greiðslupólitíkuss í stað þess að af
fá bara venjulega þjónustu. Stjórn-
málamaðurinn kippir svo í spotta
og þannig virkar kerfið. Ef fólk vill
fá eitthvað gert, þá verður það að
fara þessa leið, hversu mikla andúð,
sem það hefur á svona aðferðum.
Þetta er leiðinleg þróun og ekkert
annað en rakin spilling. Jafnaðar-
menn eiga að breyta þessu.
— Hvað varð til þess að þú
gekkst til liðs við Alþýðuflokkinn?
„Upphaflega var ég alinn upp í
Alþýðuflokknum og hef alla tíð
verið hlynntur jafnaðarstefnunni.
Ég verð að vísu að játa að síðustu ár
viðreisnar sálugu voru mér ekki að
skapi. Síðan fer ég til Svíþjóðar og
sé jafnaðarmenn að starfi þar. En
það er ekki fyrr en 1983 þegar ég sé
allan þann tilflutning á fjármagni,
sem var fyrir hvers manns augum
eftir stjórnarskiptin það ár, að ég
ákvað að gera eitthvað sjálfur í mál-
inu. Maður getur ekki staðið að-
gerðalaus hjá. Síðan hef ég starfað
í Alþýðuflokknum í Reykjavík
m. a. verið í stjórn flokksins. Núna
ákvað ég að slá til þegar ég var beð-
inn um að taka sæti á framboðslista
flokksins, þótt ég hefði gjarnan
viljað hafa meiri tíma til að sinna
þessu!1
— Hefurðu alltaf veriö pólitísk-
ur?
„Já, það má segja að ég hafi
löngum rifist um pólitík. Ég hef að
vísu ekki látið hengja mig á flokks-
snagann alla tíð, en alltaf haft viss-
ar taugar til jafnaðarstefnunnar,
samhjálpar og félagshyggju í póli-
tík.
Það skortir mjög á að samhjálpin
sé í lagi í þessu þjóðfélagi. Hér
vinna báðir foreldrar yfirleitt úti og
því er ennþá brýnna, að vel sé búið
að börnum í þjóðfélaginu. En því
miður er það svo, að ráðamenn
meta sitthvað meira en góðar dag-
vistarstofnanir.
Öryggi í stað hallar-
bygginga
Og af því við erum að tala um fé-
lagslega þjónustu, þá verð ég að
koma aðeins að gamla fólkinu. Það
er rétt, sem ,við jafnaðarmenn höf-
um lagt áherslu á í þessari kosn-
ingabaráttu, að það þarf að sinna