Alþýðublaðið - 15.05.1986, Blaðsíða 16

16
Fimmtudagur 15. maí 1986
Björk Jónsdóttir:
„VIL EKKI SVONA
EINRÆÐISHERRA“
Björk Jónsdóttir, verkakona, Hábergi 12.
Hún telur sig til Siglfirð-
inga eins og margir góðir
menn, enda þótt hún hafi
farið frá Sigló átta ára
gömul. Þetta segir tals-
vert um Björk Jónsdótt-
ur, sem er alin upp í
Kópavoginum, en hefur
búið sín fullorðinsár í
Reykjavík. Hún á heima í
Breiðholtinu, á fimm
krakka og einn karl, einn
hund og einn kött. Segist
ánœgð með lífið í Breið-
holtinu. „Það er gott að
búa hérna, þótt vitanlega
sé hœgt að stjórna þess-
ari borg miklu, miklu
betur“ bœtir hún við.
„Já, ég hef stundum verið kölluð
félagsmálafrík, það er alveg satt.
Alla tíð hef ég verið mikið fyrir að
kynnast nýjum hlutum og fólki,
nýjum hugmyndum. Að vísu hef ég
dregið svolítið úr félagsmálavafstr-
inu í seinni tíð, sérstaklega í fyrra,
þegar ég fór í fjölbrautina. En það
þýðir ekki, að ég sé að setjast í helg-
an stein. Alls ekki.
Ég kynntist fyrst félagsmála-
starfi hjá skátunum í Kópavogi. Þá
var égb’ara ellefu ára. Þetta var í
Kópavoginum. Mér fannst stór-
kostlegt að kynnast skátahreyfing-
unni, mikið útilíf og frjálslegt að fá
að þroskast í félagslífi skátanna. Ég
hef alltaf kunnað vel að meta skáta-
starfið og er ennþá skáti. Maður
lærir óskaplega margt í þessari
hreyfingu, fyrst ýmis atriði í félags-
lífi, hvernig maður á að bjarga sér
sem einstaklingur og síðan er þetta
góður og þroskandi félagsskapur.
Ég var líka sex ár í J. C., en hætti
þegar ég komst á aldursmörkin.
Þau eru um fertugt I þessu félagi og
þá verður maður að hætta, hvort
sem manni líkar betur eða verr. Ég
vann ýmis leiðbeinendastörf hjá
J. C. og fékk dómararéttindi í
ræðukeppnum. Ég hef t. d. verið
með námskeið hérna í fjölbrautinni
og það hefur verið gaman að vinna
með krökkunum. Nú svo er ég vit-
anlega virk í kirkjunni minni, svo
ekki sé minnst á Verkakvennafélag-
ið Framsókn, þar sem ég starfa á
daginn"
— Hvernig er að vinna fyrir
Framsókn?
„Ég hef unnið hjá Verkakvenna-
félaginu í um tvö ár. Jú, þetta er
alveg ágætt starf, skal ég segja þér,
fjölbreytt og yfirleitt mjög
skemmtilegt. Ég vinn fyrst og
fremst við að veita upplýsingar á
skrifstofu félagsins. Það er mikið
spurt um réttindi og skyldur og það
verða að vera svör við því öllu, hvort
sem spurt er um smátt eða stórt.
Síðan mæli ég upp pláss í ræsting-
unni, en ég vann áður við ræstingar
sjálf, þ. e. áður en ég byrjaði hjá
Framsókn. Þegar búið er að taka út
stykki, sem kallað er, þá förum við
yfir þetta, og göngum úr skugga um
að allt sé samkvæmt samningum og
reglum. Annars fer mikið af mínu
starfi fram í símanum, því fólk leit-
ar helst eftir upplýsingum í gegnum
síma“
Blöskrar stundum
samviskusemin
— Þú kynnist þá kjörum fólks
vel og aöbúnaði?
„Já, ég veit hvað þetta fólk er
með í kaup, allt niður í 17.000 kr. á
mánuði fyrir að skríða í skítnum á
gólfum t. d. í bíóunum. Það þarf
oft að sækja vatn upp á loft eða
niður í kjallara og rogast með það
um allt hús. Þetta er sérstaklega slít-
andi vinna fyrir lítið kaup. Það veit
ég af eigin reynslu. Margar þessar
konur eru meðvitaðar um bág kjör
og vilja leggja í baráttu til að bæta
þau, en hitt er líka of algengt, að
þetta fólk festist í ákveðnu fari og
komist ekki upp úr því. Stundum
blöskrar mér samviskusemin og
vinnuharkan.
Ég get sagt þér sem dæmi, að ef
atvinnurekandi óskar eftir læknis-
vottorði í veikindum, þá á hann að
greiða fyrir það sjálfur. Ræstingar-
konur munar um 300 kr. vottorð,
þó að atvinnurekandann muni
akkúrat ekki neitt um þann pening.
En fæstir atvinnurekendur segja
fólkinu sínu frá því, hver eigi í raun
að borga þetta. Og konurnar vita
ekki alltaf af því, hvernig réttindum
þeirra er háttað.
Ég held að þetta sé að breytast
núna. Fólk er að vakna miklu meira
til vitundar um sinn rétt. Félögin
eru líka duglegri við að koma upp-
lýsingum á framfæri. Ekki veitir af
því við þurfum líka að vera vel á
varðbergi, sem vinnum hjá félögun-
um — ekki síður en verkafólkið
sjálft. Ég get nefnt sem dæmi, að
oft fjölgar í mötuneytum og álag á
konurnar eykst án þess að það sé
metið í launum við þær. Stundum
er þetta hæg aukning og fólk tekur
ekki eftir því fyrr en sæmilega ró-
legt starf er orðið að hreinum þræl-
dómi“
— Hafið þið gott samband við
vinnustaðina?
„Já, við reynum það. Stundum er
þetta vanþakklátt starf, en yfirleitt
mjög gefandi. Mér finnst stundum
að konurnar mættu vera virkari
sjálfar, hafa meira frumkvæði að
breytingum og kröfum, því við vit-
um jú að heimurinn breytist ekki af
sjálfu sér. Þess vegna þarf stöðugt
að virkja fólk og gera það meðvit-
aðra um eigin stöðu.“
— Hvað gerirðu svo í fristund-
unum?
Stúdent fyrir fimmmtugt
„Eins og þú sérð, þá fara flestar
mínar frístundir í félagsmál og ég
get vel hugsað mér pólitískt starf
svona meðfram. Þess vegna tók ég
vel :í það, þegar leitað var til mín
með þetta framboð fyrir Alþýðu-
flokkinn. Ég ann réttlætinu, er
jafnréttismanneskja, vil jafna kjör
og aðstöðu fólks í þjóðfélaginu.
Maður fer í pólitík til að ná fram
hlutum. Og svo er alltaf gaman að
starfa með fólki. Ég hef trú á því að
barátta okkar nú skili einhverjum
breytingum til hagsbóta fyrir borg-
arbúa. Ég vil ekki svona einræðis-
herra I borginni eins og núverandi
borgarstjóra. Þetta er stór borg og
það liggur í augum uppi að mörg
sjónarmið þurfa að komast að.
Enginn einn maður getur stjórnað
þar eftir geðþótta. Lýðræðishug-
sjónir jafnaðarmanna og valddreif-
ing þarf að komast að í stjórnkerf-
inu í Reykjavík. Þær hafa breytt
miklu annars staðar"
— Áttu þér draum?
„Já, fyrir mig persónulega. Að ég
verði stúdent fyrir fimmtugt. Síðan
ætla ég í félagsfræði. Fyrir utan það
hef ég áhuga á að við náum sem
bestri kosningu í vor. Til þess þarf
mikið starf og vinnufúsar hendur.
Ég er reiðubúin að leggja mitt af
mörkum. þ.
Ragna Jóhannesdóttir, iðnverkakona:
„GETUM VEL BOÐIÐ DAVÍÐ BYRGINN“
Hún heitir Ragna Jó-
hannesdóttir og vinnur á
rannsóknarstofu Hamp-
iðjunnar, hefur unnið hjá
Hampiðjunni í nokkur ár
eins og reyndar eigin-
maður hennar líka. Á
rannsóknarstofunni eru
gœði framleiðslunnar
könnuð, vigtaðar prufur
frá vélunum, net og kaðl-
ar teygðir og togaðir til
að þrautreyna gœði
þeirra áður en þeir lenda
í höndum íslenskra sjó-
manna. Ragna er ánœgð
með vinnufélagana en
segir að margt megi betur
fara á vinnustöðum iðn-
verkafólks í Reykjavík,
hávaði og óhreinindi setji
oft svip sinn á vinnu-
svœði iðnverkamanna.
— Hampiðjan er nokkuð stór
vinnustaður, um tvö hundruð
manns vinna hérna. Við vinnum
bæði hérna, maðurinn minn og ég,
en getum hagað því svo til, að við
vinnum ekki á sama tíma á vöktum.
Það er mikill kostur við að vinna I
Hampiðjunni, að hérna er sveigjan-
legur vinnutími, þannig að fólk get-
ur valið sér tíma eftir þörfum og
heimilishögum. Fólk vinnur mikið
hérna, reynir að drýgja tekjurnar
með aukinni yfirvinnu, vegna þess
að dagvinnulaunin nægja engum I
dag til framfæris.
Fjölskyldan verður
útundan
Hvað finnst þér brýnast að gera í
málefnum iönverkafólks?
— Það liggur í augum uppi.
Kaupið er alltof lágt. Fólk gerir ekki
annað en vinna fyrir brýnustu lífs-
nauðsynjum. Ég hugsa að flest iðn-
verkafólk eigi sér raunverulega
mjög fáar frístundir. Það er aðal-
lega unnið til að hafa í sig og á,
margir eru skuldum vafðir vegna
ástandsins í húsnæðismálum og
þurfa þess vegna að vinna myrkr-
anna á milli. I þessu ástandi verða
þeir útundan sem síst skyldi, börnin
og eldra fólk, sem fjölskyldan
sinnti áður fyrr. Nú er þetta fólk
bara sent á stofnanir.
Hvað gerið þið í frístundunum?
— Við eigum tvo krakka, búum
í verkamannabústöðum uppi í
Breiðholti. Sannast sagna reynum
við að eyða þeim fáu frítímum sem
við eigum með börnunum. Við för-
um í sund með krökkunum eða í
bíltúr, smáferðalög um helgar og
svona. Maðurinn minn vinnur tals-
verða yfirvinnu til að endar nái
saman hjá okkur.
Þegar ég hugsa um þetta dettur
mér í hug, að eiginlega vantar mjög
mikið alla fjölskylduaðstöðu í
Reykjavík. Hvert getur fólk farið
með börnin svona um helgar? Við
þyrftum virkilega að huga að því að
setja upp einhvers konar skemmti-
og leikjaaðstöðu eins og gerist í
Tívolí erlendis. Svo finnst mér
borgaryfirvöld hafa alltof mikið
einblínt á lausnir eins og félagsmið-
stöðvar fyrir krakka. Það þarf
meiri fjölbreytni, fleiri möguleika,
því unglingar fara fæstir í félags-
miðstöðvarnar. Margir verða út-
undan og fara þá að stunda
Hlemminn og þannig staði og verða
oft vímuefnum að bráð.
Sjálf hef ég miklar áhyggjur af
vímuefnanotkun krakka og ungl-
inga. Mér finnst örugglega, eins og
mörgum foreldrum, ekki nóg að
gert. Það er ekki nóg að herða toll-
skoðun og löggæslu. Fyrst og
fremst þurfa að koma til fyrirbyggj-
andi aðgerðir. Ég tek t. d. eftir því
hve krakkarnir mínir sem eru 6 og 8
ára, strákur og stelpa, eru móttæki-
leg fyrir ýmiss konar fræðslu á
þessum aldri; úr sunnudagaskólan-
um koma þau alveg með greypt í
hugann, það sem fram hefur farið.
Af hverju ekki að byrja fyrirbyggj-
andi starf miklu fyrr og innprenta
mjög ungum krökkum hverjar
hætturnar eru varðandi fíkniefnin.
Kominn tími til breytinga
Þú ætlar að taka þátt í baráttunni
um Reykjavík?
— Já, ég styð Alþýðuflokkinn.
Sagan sýnir okkur, að þjóðfélaginu
hefur vegnað vel þegar Alþýðu-
flokkurinn hefur staðið við stjórn-
völinn. Við erum líka með hressan
lista í Reykjavík og getum örugg-
lega boðið Davíð byrginn; það er
kominn tími til einhverra breytinga,
finnst mér.
Og hverju viltu breyta?
— Það eru náttúrlega tvö stór
mál sem við setjum á oddinn, sem
varla þarf að fjölyrða um; húsnæð-
ismálin og málefni aldraðra, sér-
staklega húsnæðismál þessa hóps.
Mér finnst alveg hrikalegt að fá-
tækt skuli vera að búa um sig í
Reykjavík að nýju. Þetta hélt mað-'
ur að væri úr sögunni. Við verðum
að útrýma henni úr borginni, vegna
þess að hún er meinsemd, sem nið-
urlægir og eyðileggur fólk. Það er
líka stór atriði að reyna að hækka
grunnlaun, svo fólk eigi meira val á
því, hvort það vinnur eða ekki,
hvort það vill vinna hlutastarf o. s.
frv. Eins og þetta er núna verða
bókstaflega allir að vinna úti, hvort
sem þeim líkar það betur eða verr.
Ég held t. d. að margir myndu vilja
vinna hlutastörf meðan börnin eru
ung.
Svo kemur þetta inn á dagheimil-
ismálin. Öll börn ættu að eiga kost
á plássi á dagheimili. Mér finnst að
við hérna í Reykjavík ættum að
sinna betur því fólki, sem stendur
höllum fæti í lífsbaráttunni, gamla
fólkinu, börnunum og ekki síst fötl-
uðum. Það þarf að gera mikið átak
til að fatlaðir geti virkilega komist
leiðar sinnar í borginni. Það á að
vera sómi okkar borgarbúa að
styðja við bakið á þessu fólki sér-
staklega og AlþýðuÖokkurinn á að
vera í fararbroddi að mínu viti.
Svo er eitt áhugamál mitt, sem ég
verð að nefna i Iokin. Það er stað-
greiðslukerfi skatta, þó að það sé
kannski ekki beint sveitarstjórnar-
mál í eðli sínu. Ég tel, að eitthvert
mesta hagsmunamál okkar væri að
fá staðgreiðslukerfi í gegn, þannig
að við borguðum beint skatta af
laununum okkar en ekki eftirá.
Þetta mun gera fólki kleift að meta
fjármál sín miklu betur á líðandi
stundu.
Ragna Hrönn Jóhannesdóttir, iðnverkamaður, Suðurhólum 28.