Alþýðublaðið - 31.10.1987, Blaðsíða 21

Laugardagur 31. október 1987
21
KVIKMYNDIR
Sigmundur Ernir Rúnarsson
skrifar
NAM STANLEY KUBRICKS
„Full Metal Jacket er ákaflega
einlœg, hœg, en markviss og
einatt trúverðug . . . “ segir Sig-
mundur Ernir m.a. í umsögn
sinni um nýjasta kvikmyndaverk
Kubricks.
Bíóhöllin, Skothylkið
(Full Metal Jacket):
Bandarísk, árgerð 1987.
Framleiðandi og leik-
stjóri: Stanley Kubrick.
Handrit: Stanley
Kubrick, Michael Herr
og Gustav Hasford,
samkvœmt skáldsögu
Gustav Hasford. Aðal-
leikarar: Matthew
Modine, Adam Bald-
win, Vincent d'Onodrio,
Lee Ermey, Dorian
Harewood, Kevyn
Major-Howard og
Arliss Howard.
Stanley Kubrick kemst á
sjötugsaldurinn á næsta ári
og getur litið ánægöur yfir
farinn veg. Hann á að baki
nokkur snjöllustu kvikmynda-
verk eftirstríðsáranna, og þó
saga hans sé betur rakin
annarsstaðar í Alþýðublaðinu
f dag, stenst ég ekki mátið
að nefna nokkrar vörður á
leiðinni: The Killing, Dr.
Strangelove, 2001: A Space
Odyssey, A Clockwork
Orange. Og The Shining, þar
sem leikur Jack Nicholson
hefur risið einna hæst.
Kubrick hefur sumpart ver-
ið utangarðsmaður í þessari
dæmalausu listgrein klipp-
inga og hraða. Hann hefur
kosið að fara sínar eigin leið-
ir, nokkurn veginn óháð
straumum og stefnum í kvik-
myndagerðinni og tekist fyrir
bragðið að skapa sér einkar
persónulegan og auðkenni-
legan stíl sem Klukkuverkið
og Geimferðin bera glögg-
lega með sér, en hvorttveggja
eru myndir sem ollu nokkrum
straumhvörfum í kvikmynda-
gerðinni.
í fyrstu virtist Kubrick ætla
að veróa afkastamikill leik-
stjóri, handritshöfundur og
framleiðandi (sem hann var
allt í senn frá sinni fyrstu
mynd, stundum tökumaður í
ofanálag) en varla liðu nema
tvö ár milli verka hans á
sjötta og framanverðum sjö-
unda áratugnum. En uppfrá
þvf liðu æ fleiri ár milli
mynda og Kubrick var vænd-
ur um eitt þriggja á tímabili;
að vera uppurinn, ragur eða
klikkaður, nema allt saman
færi í kolli þessa bljúga
Bandarfkjamanns, sem kann
umfram allt annað sitt fag.
Mönnum fannst svo nóg
um þegar á sjöunda ár leið
frá því hann gerði Shining og
fyrst heyrðist til hans aftur,
um mitt ár ’85. Ekki tók betra
við þegar kvisaðist út aö
maðurinn ætlaði næsta verki
sínu að vera enn einn óður-
inn til Víetnamsstríðsins,
sem menn voru þá fyrir
margt löngu búnir að fá sig
fullsadda af.E ndanleg stað-
festing um að eitthvað hlyti
að vera að, barst svo þegar í
Ijós kom að myndin (strfös-
mynd vel að merkja í Víet-
nam) yrði lókeruð f jaðri
Lundúnaborgar. Ja hérna.
En svo kom Platoon Oli-
vers Stone og Nam varð aftur
„in“. Kubrick greyið hafði
ekki minnstu hugmynd um
þessa fyrirætlun Stones en
sakir meðfædds nosturs
flýtti hann ekki framkvæmd-
inni, heldur hélt fast við upp-
runalegu tímaáætlun, sann-
færður um að sitt Nam yrði
bara betra. Það er betra. Það
er skammt liðiö frá frumsýn-
ingu Full Metal Jacket, en
óhætt er að fullyrða að hún
verður ekki jafn tilgeröarleg í
minningunni og Platoon, sem
af snilldarkrafti sínum fleytti
kannski full miklum rjóma
upp á yfirborðið.
Full Metal Jacket er aldrei
vemmileg upprifjunarmynd úr
glötuðu og tilgangslausu
strfði þar sem allir eiga bágt i
flóknu landi. Full Metal
Jacket er ákaflega einlæg,
hæg en markviss og einatt
trúverðug f aðskiljanlegum
senum sem Kubrick hefur
raðað saman af natni í þetta
verk. Þar hjálpar eflaust að-
stoð Hasford i handritsgerð-
inni, hins sama og skrifaði
upprunalega sögu þessa
verks. Samræður eru til
dæmis einn sterkasti þáttur
þessarar myndar; raunveruleg
og þýðingarmikil orðaskipti
koma fyrir eins og af skepn-
unni.
Myndinni má skipta í
þrennt (og kannski líður hún
fyrir það). í byrjun greinir frá
ógeðslega ströngum æfing-
um drengjanna í herbúðum
heima í Karólínu undir stjórn
vibbans Hartmans sem
smánar og auðmýkir af — að
því er virðist — eðlishvöt.
Þarna er komin blanda af
Eastwood í Heartbreak
Ridge, Gossett í An Officer
and A Gentleman og kannski
Duvall I Apocalypse Now:
Andlegur skelfir í snilldar-
túlkun Lee Ermey. Þessi þátt-
ur myndarinnar er full langur,
enda kunnuglegur frampartur
margra þekktra stríðsmynda.
Tveir síðari hlutar Full
Metal Jacket, gerast annars-
vegar I jaðri átakanna í Nam,
nánar til tekið á stríðsfrétta-
blaðinu Stars and Stripes þar
sem blaðamennskan hag-
ræðir staðreyndum eins og
vindar blása hverju sinni, og
svo hinsvegar (framlínu átak-
anna við borgina Hue, þar
sem óttinn og ömurleikinn
magnast f hverju fótmáli.
Millikaflinn er greinilega
marg-klipptur fram og til
baka, einhverskonar vand-
ræöaþáttur f verki Kubrick,
en lokakaflinn vegur hann
upp. Og vel það. Með einföld-
um, skýrum og ótrúlega
áhrifarfkum atriðum, sýnir
Kubrick hvar hann keypti
kvikmyndavélina sína.
Matthew Modine er vita-
skuld þekktastur úr Birdy
Alan Parkers, sem var góður
skóli fyrir Full Metal Jacket
þar sem klikkunin tekur á sig
áþreifanlegar myndir. Vincent
d’Onofrio slær í gegn með
túlkun sinni á vitgrönnum
landgönguliða sem megnar
ekki agann. Kvikmyndatakan,
sem einnig er að meira eða
minna undir stjórn Kubrick
sjálfs, er víð, skörp og glæsi-
leg, lýsing falleg og hljóð-
setning engu lagi Ifk. Þá er
vart annað ónefnt en tónlist-
in sem er einkennilega valin í
þessa dramatísku kvikmynd,
gjarnan slitnir slagarar sjö-
unda áratugarins, en eftir á
að hyggja eiga þeir vel við
inntakið.
SMÁFRÉTTIR
Fjórar nýjar Uglubækur
Sjöundi bóka-
pakki Uglunnar
Sjöundi bókapakki UGL-
UNNAR telur aö þessu sinni
fjórar kiljur. Fyrra bindi af
verki Dostojevskís, Glæpur
og refsing. Sagan gerist í
Pétursborg á árunum eftir
1860. Söguhetjan, Raskolní-
kof, elur með sér stór-
mennskudrauma en til að
gera þá að veruleika beitir
hann háskalegum brögðum.
Ingibjörg Haralds er þýð-
andi bókarinnar sem er 241
bls., prentuö hjá Norhaven
Bogtrykkeri a/s í Danmörku
en Teikn hannaöi kápuna.
Náttuglan að þessu sinni
er Svefninn langi eftir Ray-
mond Chandler. Gerð hefur
verið kvikmynd eftir bókinni,
þar sem Humbrey Bogart fór
með hlutverk einkaspæjarans
Philips Marlowe. Guðbergur
Bergsson íslenskaði bókina.
Hún er 237 bls., prentstofa G.
Benediktssonar sá um prent-
uninaen Guðjón Ketilsson
teiknaði kápu.
Þá er í pakkanum annað
bindi Kvikmyndahandbókar
Leslie Halli Well. Þar eru til
umfjöllunar meira en 1000
kvikmyndir sem falla undir
D—H í stafrófinu. Þýðandi er
Álfheiður Kjartansdóttir,
kápu gerði Brian Pilkington
en Prentsmiðjan Oddi hf.
prentaði. Bókin er 347 bls. að
stærð.
Fjórða UGLU-bókin er að
þessu sinni íslenskar útilegu-
mannasögur. í henni eru 29
útilegumannasögur sem
Guðrún Bjartmarsdóttir valdi.
Kantötur í
Langholts-
kirkju
Kór Langholtskirkju,
Kammersveit Langholtskirkju
og einsöngvararnir Hrönn
Hafliðadóttir, GunnarGuð-
björnsson og Kristinn Sig-
mundsson flytja, 1. nóvember
n.k. þrjár kantötur eftir Bach.
Tónleikarnir verða í Lang-
holtskirkju undir stjórn Jóns
Stefánssonar.
Kantötur voru, á tímum
Bachs, fluttar reglulega sem
hluti af guðsþjónustunni.
Þær voru hafðar á undan
predikun og höfðu það hlut-
verk að leggja áherslu á guð-
spjall dagsins. Sumar kantöt-
ur voru þó ekki samdar til
flutnings i guðsþjónustu
heldur í minningu látinna.
Ein af kantötunum, sem flutt-
ar verða 1. nóvember, er talin
vera samin til minningar um
látinn ættingja en hinar tvær
til flutnings í guðsþjónustu.
Tilgangur tónleikanna í
Langholtskirkju er að minn--
ast þriggja látinna vina og fé-
laga Kórs Langholtskirkju
sem allir létust með stuttu
millibili. Þau hétu: Halldór
Carl Steinþórsson, Guðlaug
Björg Pálsdóttir og Berglind
Bjarnadóttir. Einnig er vakin
athygli á Minningarsjóði Guð-
laugar Bjargar Pálsdóttur, en
á vegum hans er ætlunin að
flytja verk á borð við kantötur
Bachs I almennum guðsþjón-
ustum, einu sinni á ári.