Tíminn - 28.09.1967, Side 7

/
FIMMTUDAGUR 28. sept. 1967.
TÍMINN
Lárus Jónsson:
Uppsalabréf
Eftir H-daginn
Jæja, þá erum við þar. Á
hægri hliðinni. Það sorglega er
hara, að allt hefir þetta gengið
svo vel, að frá engu er að segja.
Að vísu gildir hér, að e ngar
fréttir eru góðar fréttir, svo
kannske er það bara gleðiefni,
að efni í bréf raunar vantar.
Sjónvarpið hafði gert allt, sem
f þfiss'. valdi stóð, til að halda
fólki heima kvöldið fyrir H. Á
föstudag var valið dægurlág fyrir
breytinguna, samkeppni fór fram
í sjónvarpinu, og svo á að spila
sigurlagið í tíma og ótíma, til
þess að minna á, að nú er ekið
á hægri vegarbrún.
Á laugardag hófst dagskráin
nm sexleytið með upplýsingum
til barna og daufra. Eftir frétt-
irnar, eða um liálf átta leytið,
hófst svo samfelld dagskrá, sem
stóð til kl. 2.00 eftir miðnætti.
Rauði þráður dagskrárinnar var
að sjálfsögðu eitt hallandi H.
Milli skemmtiatriðanna komu á-
minningar og upplýsingar. Léns-
menn og fjölskyldur þeirra
kepptu símleiðis í þekkingu á
umferðarregíum. Fram á síðustu
stundu vann HTK (iStatens hög-
ertrafikkommision) að úrvinnslu
úr athugunum sinum. M.a. olli
athugun á því, hvernig upplýs-
ingar hefðu sloppið inn í höf-
uðið á fólki miklum vonbrigðum.
Haginn fyrir H-daginn voru
margir illa að sér. Við lá, að
skorað yrði á fólk að heimsækja
aldraða foreldra og ættingja til
þess að upplýsa þá um það hið
stórkostlega, sem stóð fyrir dyr-
um. Tæknilega hlið framkvæmd-
anna hafði gengið miklu betur
en búizt hafði verið við. Að vísu
var sumt gálið sums staðar, en
ekki svo orð væri á gerandi.
f Stoekhólmi byrjaði umferðar-
stöðvunin um hádegi á lau'gardag
Undir kvöldið safnaðist múgur
og margmenni gangandi eða á
reiðhjóli niður í miðbæ, til þess
að forvitnast um framkvæmdir,
en einnig til þess að kveðja spor-
vagnana, sem nú fóru síðustu
ferðina. Mörgum þykir þetta leitt
Sporvagnar eru þó alltént spor-
vagnar og eldri bílunum. Þeir
eru „tradition“. í Stockhólmi var
nokkurs konar gamlárskvöld á
hausti. í Gautaborg, Borás og
Karlstad var svipuð fólkssöfnun.
Annars staðar stöðvaðist ekki
umferðin fyrri en 1.00 eftir mið-
nætti, og þá svaf ég. Ég er varla
fæddur fréttasnápur.
Sjónvarpið var aftur á ferð-
inni kl. 4.45-5.15, því þá skeði
þetta merkilega, að Svíþjóð sneri
til hægri handar. Þau farartæki,
sem undanþágu höfðu frá um-
ferðaiibanninu, stöðvuðust á
vinstri vegarbrún, stóðu kyrr í
10 mínútur, og færðust síðan tign
arlega yfir hægri brún. Hvað sjón
varpið sýndi af þessari hátíðlegu
athöfn, veit ég ekki, en mér er
sagt, að litið hafi út sem allir
bílar, sem í umferð voru í öll-
um Stokkhólmi, hafi safnazt sam-
an á aðalgötunni og full ringul-
reið hafi ríkt, enda tókst tveim-
' ur að rekast á. Aftur sýndi sjón-
varpið um 6 leytið, þá kom næsti
stórviðburður. Þá lauk umferða-
banninu í öllu landinu, nema
þeim fjórum borgum, sem ég
hefi nefnt. Ekki heldur veit ég,
hvað þá. fór fram, því enn svaf
ég. Ég er víst ekki fæddur frétta
snápur. Klukkan ellefu var ég
alla vega úti í bæ.
Upphaf þessa bréfs er hripað
niður Il-eftirmiðdaginn. Nú er
■bominn fimmtulagur eftir H-
daginn. Það er eitt af því
skemmtilegasta (frá mínum bæj-
ardyrum séð), með þessi bréf
mín, að þau eru hripuð niður í
tómstundum, allt eftir því sem
andinn fellur til, eða tóm gefst
Þess vegna veit ég aldrei fyrir-
fram, hve langt ég kemst í einum
áfanga, eða hve langan tíma það
muni talca að gera bréfið úr garði.
Stundum líða þannig dagar, að
ekkert bætist við, svo fór nú.
Það er komið finimtudagskvöld,
og enniþá höfum við liægrihand-
arakistur í Svíiþjóð.
Þar var frá horfið sögunni, að
ég kem út á stoppistöð um ellefu
leytið H-daginn. Þar er fyrir
eldri kona. Sú víkur sér að mér,
og kveðst vera að velta því fyrir
sér, hvort hún megi nota bvora
gangstéttina sem henni sýnist.
Hún hafði ruglast af öllum áróðr-
inum um að ganga á vinstri veg-
arbrún. Ég reyndi að sannfæra
konuna um, að víst skyldi hún
velja þá gangstétt, sem bezt
hentaði. Hún virtist trúa mér og
við skildum sem vinir. Að H-
dagurinn var eitthvað aldeilis sér
stakt, sézt ekki hvað sízt af þessu.
Það er mjög sjaldgæft, að eldra
fólk ávarpi ókunnuga á götum
úti. Það var eins og allar hömlur
brystu þennan dag. í Stockhólmi
var gamlárskvöld, þar þurfti ekk-
ert brennivín, til þess að allir
yrðu sem bræður og systur um
allar götur.
Þegar ég kem niður í bæ, er
uimferðin eins og á versta föstu-
dagseftirmiðdegi. Flestir hafa
sýnilega hlýtt þeirri áskorun, að
frá fyrstu byrjun kasta sér út i
umferðina. Allt fór þó hægt og
prúðmannlega, já næstum hátíð-
lega fram. Ég tók nokkra ieið-
beinendur tali og spurði, hversu
gengi. Þeir höfðu haft mikið að
gera, sögðu þeir, fólk var ráð-
villt og óöruggt. Lögreglan kvað
allt vel, engin óhöpp að tala um,
margir ættu bágt með að stilla
inn beiizínfótinn hinn á lægri
hraðann. Svona hafði dagurinn
byrjað um sexleytið og svona var
þetta til kvölds, og svona var
þetta um allt land. Þegar bíla-
umferðinni var sleppt inn í Stock
hóim kl. þrjú á sunnudagseftir-
miðdaginp, voru biðraðir við
sperrurnar og allt lenti í öng-
þveiti á •augabragði. Fólk rataði
varla heim til sin. Stoekholm var
ný og öðruvísi borg — að minnsta
kosti öðruvísi.
Svo mikil og treg er iimferðin
orðin í miðhluta Stockhólms, að
einn leiðbeinenda við götuhorn
fékk í sig svo mikið af kolsýr-
ingi, að yfir hann leið. Þetta er
aðeins ein af mörgum ábending-
um um óhreinindi og óheilnæmi
loftsins í borgunum. Eftir þetta
var skipulögð rannsókn á blóði
lögreglumanna, sem stjórna um-
ferð í ýmsum borgarhlutum ýmsa
tíma dagsins og breytilega lang-
an tíma í senn.
Satt að segja held ég, að marg-
ir hafi orðið fyrir vonbrigð'im.
Það var jú ekkert sem skeði. Allt
gekk svo vel. Erlendu blaðamenn
irnir fóru að tínast heirn, héðan
voru engar stórar fyrirsagnir að
senda ekkert að selja blöð út á.
Auðvitað var þetta einmitt ein
hinna stóru frétta, að allt gekK
slysalaust. Og það eru mörg mörg
ár síðan Svílþjóð hefir átt sunnu-
dag og mánudag saman, án þess
að banaslys yrði á vegunum. Nú
skeði þetta. Hin síðari ár hafa
farizt um 1200 manns árlega í
umferðarslysum hér og mest um
helgar auðvitað. Enn er þó eng-
um sigri hrósað, hér selja menn
ekki feldinn fyrri en björninn
er að velli lagður Menn reikna
með að slysatalan hækki, þegar
frá líður og nýjabrumið fer af,
en æfinguna ennþá skortir.
Ég gat þess, að áróðurinn
virðist hafa ruglað sumt_ (einkum
eldra) fólk í ríminu. Á þriðju-
dag eftir Il-daginn hringdi hona
nokkur niður á lögreglustöð í
Stockhólmi, og spurði, hvort hún
mætti nú fara út.
Nákvæmlega er fyigzt með þró-
un umferðarmálanna. Það hefir
sýnt sig, að allur fjöldinn gerir
sig sekan um of hraðan akstur
(40 km/klst. er eitt helvíti fyrir
benzínfótinn). Þess vegna eru
allir, sem vettlingi valda og ekki
eru uppteknir við umferðastjórn
við götuhorn, sendir í eftirlit með
hraðánum. Það hefir einnig sýnt
sig, sem ekki kom' á óvænt, að
óhöpp við akstur framúr hjól-
reiðarfóiki eru hlutfallslega al-
gengari en önnur óhöpp. Þess
vegná er- U'pplýsingastarfinu um
sinn beint að því atriðinu. Einn-
ig er ljóst, að hin skilyrðiislausa
hægriregla hefir átt erfitt upp-
dráttar. Ég sé stundum, að só,
sem kemur frá hægri hikar við
og stoppar, en sá, sem kemur frá
vinstri og á að stoppa ryðst
áfram. Einnig hefir komið í ljós,
að fólk áttar sig illa á umferð
um hringtorg, en það er kennske
röngum umferðarreglum að
kenna og stendur til bóta. Ef
engin skilti eru á staðnum á sá,
sem er inni í torginu að vægja
fyrir hinum, sem ætlar inn í
hringinn.
Þegar þetta bréf loks er hrein-
ritað er kominn 23. september.
Við höfum haft hægri umferð í
þrjór vikur. Ég sé, að farið er
að tala um að óhöppum fjölgar
þá fólk mætist á förnum vegi,
einkum mjóum vegi. Þá er hin
lági hraði margra meina bót. Há-
markshraðamörkin sitjum við
uppi með lengi enn, og vel er
það. Ennþá er slysatalan lág. Það
er erfitt að segja, hvað sé um-
ferðarbreytingunni að kenna, þvi
fólk fórst í vinstri umferð einfiig.
Það er tíðindalaust frá hægri
handar Sviþjóð.
MINNING
EINAR JÓNSSON
fyrrverandi bóndi á Bakka í Landeyjum
Einar Jónsson, fyrrv. bóndi
á Bakka í Landeyjum lézt á síð-
astliðnu vori, hinn 17. apríl. að
Bakka, á heimili sonar síns og
tengdadóttur. Hann hefði orðið
áttræður í þessum mánuði, ef
konum hefði enzt aldur, þvi að
hann var fæddur 11. sept. 1887,
Foreldrar hans voru hjón búandi
í Seljalandsseli undir Eyjafjöllum,
Ólöf Eyjólfsdóttir og Jón Sigurðs-
son. Hjá þeim ólst Einar upp
ásamt systkinum sínum, en af
þeim eru nú aðeins þrjú á lífi:
Járngerður, fyrr húsfr.cyjp á
Tjörnum, (Vestui-bæ) og síðar
lengi í Miðey í Landeyjum,, gift
Ilaraldi Jónssyni Sigurjón úrsmið-
ur í Reykjavík, kvæntur Guðrúnu
Jónsdóttur og hálfbróðir þeirra,
Eyjólfur J. Eyfells, listmiálari í
Reykjavík, kvæntur Ingibjörgu
Einarsdóttur. Nýlega er látinn
í Reykjavík einn þessara systkina,
Eyjólfur fyrrv. skipstjóri, kvænt-
ur Guörúnu Bjarnad. Foreldrar
Einars fluttu bú sitt frá Selinu
er Einar var innan við fermingar-
aldur, pau bjuggu á Tjörnum
undir Eyjafjöllum allmörg síðari
búskaparár sín. Æskustöðvum' sin
um unni Einar öllum öðrum stöð
um framar, en Markarfljót, sem
umlykur Hólmabæina, batt endi
á dvöl hans þar að lokum.
Einar dvaldist á Tjörnum til
ársins i918 og varð þá næsta
ár vinnumaður í Ilolti undir
Eyjafjöllum hjá sr. Jakobi Ó.
Lárussyni og frú Sigríði Kjart-
ansd., en árin 1919—22 var
hann á Bakka hjá Lofti bónda og
smið Þórðarsyni og Kristínu ljós
móður Sigurðardóttur.
Vorið 1922 hinn 18. júní
gekk Einar að eiga Kristbjörgu
Guðmundsdóttur, en þau voru
samtímis vinnuhjú á Bakka. For
eldrar Kristbjargar voru hjón á
Stokkseyri, Lára Sveinbjarnar-
dóttir og Guðmundur Guðmunds-
son.
Einar og Kristbjprg bjuggu a
Tjörnum 1922—‘40, á Brúnum
1940—46, á Tjörnum aftur 1946—
‘47, en þá var orðið ‘óbyggilegt
á Tjörnum vegna vatnsflaumsins
er öllum kvíslum Mankarfljóts
hafði verið veitt í farveg þess með
fram Eyjafjöllum, hjá Seljalands-
múla.
Vorið 1947 fluttust þau Tjarna
hjón að Bakka og bjuggu til árs-
ins 1962 en þá komu úr Vest-
mannaeyjum Jón sonur þeirra
og kona hans og tóku við búi
og síðan hafa eldri hjónin dval-
izt í skjóli þeirra og bæði átt við
vanheilsu að búa. Þau Kristbjö'\?
og Einar eignuðust 12 bör:n 1.
Þuríður, gift Árna H. Brandssym,
2. Járngerður, gift Aðalsteini Met
úsalemss. 3, Sigurður eldri (upp-
alinn hjá Lofti og Kristínu á
Bakka) sjómaður. 4. Leifur (upp
alinn í Stóru-Mörk hjá Sveini
Sveinssyni og Guðleifu Guðmunds
dóttur) fórst af vélbát frá Vest-
mannaeyjum. 5. Jón, kvæntur
Kristínu Sigurjónsdóttur. 6. Þór-
arinn Guðmundur, hrökk út tf
vélbáti frá Vestmannaeyjum. 7.
Magnús, bifreiðarstj. 8. Kristján,
flugvallarstarfsm. (Ólst upp á
Bakka, hjá Lofti og Kristínu)
kvæntur Rebekku Guðfinnsdóttur.
9. Sigríður, verkakona. 10. Sigurð-
ur yngri, bifreiðarstjóri, kvæntur
Heiðrúnu Sigurjónsdóttur. 11. Lóa
12. Lóa Þórey. þær dóu báðar i
bernsku
Sonur Einars fyrir hjónaband:
Guðmundur, verkam. móðir hans
var Þorbjörg Sigurðardóttir, hann
ólst upp á Syðstu-Grund undir
Eyjafjöllum, með móður sinni.
Barnabörn Einars og Kristbjarg-
ar munu vera nær 20 að tölu og
barnabarnabörn eiga þau
Það er ekki á mínu færi að
gera grein fyrir baráttu þeirra
Tjarnahjóna fyrir afkomunni með
barnahópinn á jörð sem lá milli
vatna og erfitt var um slægjur.
Þá var ekki um að tala opinbera
styrki til að koma börnum upp,
en liðsinni góðra manna varð
þeim til stuðnings, sem að
framan sést að nokkru. Þau
voru siálf boðin og búin að
greiða íyrir öðrum, þar sem
þau máttu því við koma. Einar
var bókhneigður og fróðleiks
fús sem hann átti kyn til. Hann
átti talsvert safn góðra bóká en
missti það allt í eldsvoða er íbúð-
arhúsið á Bakka brann með allri
búslóð haustið 1958. Þá hlupu
sveitungar þeirra hjóna og marg-
ir fleiri drengilega undir bagga
með ýmsum stuðningi.
Að leiðarlokum er mér persónu
lega ríkust í huga þökk til Einars
og systkina hans, sem voru í
næsta nágrenni við mitt bernsku-
heimili, vinátta þeirra við mig
hefur enzt alla stund. Á ég einn
ig góðar minningar frá heimili
Einars og konu hans, sem um
alllangt árabil voru í nánd við
mig, þótt ég flyttist síðan burtu.
Blessun veri með þessum vin-
um mínum og þeirra nánustu. lífs
og liðnum.
Anna Vigfúsdóttir
frá
Brúnum.
Þegar föðursystir mín, Anna
Vigfúsdóttir bað mig um að
koma minningargrein um Einar
Jónsson til birtingar, varð mér
það ljóst, að ég hefði mátt vita
fyrr, að ég stóð í óbættri skuld,
sem aldrei verður goldin, þó lang
ar mig að senda örfá kveðjuorð
og þakkir fyrir gömul kynni og
veittar velgerðir. Við Brúna-
fólk áttum góða granna til allra
átta, en einn þeirra sem fyrst
var leitað til, ef einhvers þurfti
með var Einar á Tjörnum.
Auður átti aldrei aðsetur í búi
Tjarnahjóna. en þau voru bví
samhentari að miðla öðrum af
iitlum efnum, ef aðrir voru illa
staddir. Tveir mínir trygsustu
vinir frá bernsku- og unglings
árunum voru komnir frá þeim,
hestur, sem Einar gaf föður mín
um, þegar hann missti reiðhest-
inn sinn niður um ís 1 vetrarferð
og hundur sem við eignuðumst
nokkru síðar.
Lg minnist dagsins, þegar ég
fór i fyrsta skipti t;l veru utan
heimilis, i skóla Faðir minn var
dáinn og ég gat ekki lengur not-
ið leiðsagnar hans. þa var leitað
til Einars 'in t'ylgo yfii Markai
fljót. Þá var hesturinn enn
helzta farartækið. og löng leið
á brú, svo að velja þurfti vað,
sem fært væri Þessi ferð gekk
slysalaust og oft átti ég síðan
leið yfir Markarfljót 1 fylgd Ein
ars. sem þræddi tæp brot og ill-
færa ála svo að aldreí skeikaði.
Það er hverjum unglingi hollt
veganesti að alast upp í nágrenni
við hreinskipta drengskapar-
Framhald á bls 15