Tíminn - 19.11.1967, Blaðsíða 8

8 TIMINN SUNNUDACfUR 19. nóvember 1967.
Heyflutningar hafa staSIS yfir undanfarnar vlkur sunnan úr Rangárþlngl og vfSar norður i NorSur.Þingeyjar-
sýslu. Hafa tveir bílstjórar frá Kópaskeri, Gunnar Gunnarsson og Pétur Elnarsson, ftutt 150 lestlr heys i 17
ferSum þessa löngu lelS og hafa til þess stór og góS flutnlngataekl. Hefur verlS aS þessu unntS af fors|á
og kunnáttuseml, og hefði farlS betur, ef eitthvaS af þeirrl forsfá hefSt verlB tlltæk um árlð, þegar mest
hey þurfti að flytja til Austurlands. — Myndin er af bílsttórwnom meS flutningabila sína.
Menn og málefni
Veizla fyrir vágesti
Þegar síðari skyndiráðstefmu
Alþýðusaxnibandsins lauk fyrir
rúmri viku, þar sem ríkisstjórn-
in hafði hafnað með þvergirð-
ingi síðasta tækifæri, sem laun-
þegasamtökin buðu henni, áður
en ráðstefnan gerði bindandi
samþykktir um að óska
eftir aillsherjarvinnustöðv-
un í landinu 1. desemlber, hafði
einn kunnasti og reyndasti for-
ystumaður Alþýðuflokksins í
launiþegasamtökumim, Guðjón
Baldivinsson, meðai annars þetta
að segja, er hann mat stöðuna:
„Tilögur ríkisstjórnarinn-
ar virðast stetfna að samdrætti
í atvinnulífinu, en með þvi er
boðið heirn ægilegasta vágesti
alra launþega og versta fylgi-
fiski fjárlhagskreppunnar, at-
vinnuleysinu. Engar tilögur
liggja fyrir a.m.k. um þær ráð-
stafanir, sem nauðsynlegar eru
til að fyrirbyggja slíkar afleið-
ingar, svo sem heldarstjóm á
fjárfeistinugnni og markviss-
ar ráðstafanir tl vemdar á
gjaldeyri ge-gn miður þörfum
innflutningi.
Á erfiðleikatímum er nauð-
synlegt að taka fyrir óskipulega
og óhagkvæma bindingu fjár
og beina hins vegar fj’ármagn-
inu tii uppbyggingar atvinnu-
fyrirtækja, sem gefa gjaideyris-
tekjur eða eru gjaldeyrisspar-
andi.
Ekki eru kunnar neinar tl-
lögur eða aðgerðir frá hendi
ríkiisvaldsins til að herða skatta
eftinlitið, sem er þó að flestra
dómi mesta nauðsyn, jafnvel
er skattsvikurunum léttur róð-
urinn með útgáfu óframtals-
skyldra spariskýrteina".
Hér eru orð í tíma töluð, og
þau sýna að skilningurinn á
öfugri stefnu og hættuiegum
vinnubrögðum rikisstjórnar-
innar nær langt inn í ráðir
stjómarf'lokkanna, og gamal-
reyndir forystumenn þeirra
segja það hiklaust, að ríkis-
stjórnin hamist nú við það að
undirbúa veizlu fyrir vágesti.
Og það er einmitt sannleikur
málsins. Öl! tilögugerð, stefna
og vinnubrögð ríkisstjómar-
innar um þessar mundir og
langt undanfarið skeið er ein-
mitt bakstur í veizlu fyrir vá-
gesti.
Ábyrgt sjónarmið
Eitt hið ánægjulegasta við
samþykktir og tilögur hinna
fjölmörgu stéttarfélaga og sam
taka um allt land gegn ráð-
stöfunum ríkisstjórnarinnar er
að viðhorfið er hafið yfir
brengsta hring stéttarlegra sér-
hagsmuna. Launþegarnir líta
á sinn hag og þjóðarbúsins í
einu og skilja fylilega sam-
hengið þar á milli og hafa í
flestum samþýkktwm sínum
kröfur um réttmætan og nauð-
synlegan stuðning við atvinnu-
vegina, og ýmsum forystumönn
um launþega er einmitt efst í
huga stefna stjórnarvaldanna í
bessum efnum, þegar þeir
meta málin, eins og orð Guð-
íóns Baldvinssonar hér að fram
-m sýna gleggst.
Boð, sem verður
munað.
Enginn sanngjarn maður
heldur því fram, að launþega-
samtökin hafi komið fram af
óbilgirni í samningum við ríkiis
stjórnina. Hitt blasir einmitt
við, að samninganefndin hefur
boðið ríkisstjórninni meira
kostaboð, en nokkur ríikisstjóm
hefur fengið á dögum lýðveld-
isins, boð sem áreiðanlega verð
ur munað lengi og oft vitnað
til. Launþegastéttirnar hafa boð
ið að taka á sig rúmlega 3%
kjaraskerðingu gegn því einu
að ríikisstjórnin standi við gerða
samninga um órofna verðtrygg
ingu launa, er kæmi fram í því,
að nýja vísitalan yrði strax 1.
des. tengd hinni gömlu. Þessu
hefur ríkisstjórain hafnað, og
mundi það hafa þótt ótrúlegur
spádómur fyrir nokkrum árum
að ríkisstjóm slægi á slíka
hjiálparhönd á erfiðum tímum
og hafa hógværir menn jafn-
vel orðað það svo, að þeirri ríkis
stjórn, sem sæi engan samninga
grundvöll í slíku boði, gæti
varla verið sjálfrátt. Þó ber svo
undarlega við, að rkíisstjórnin
hefur gert verkalýðsfélögunum
annað boð, sem tölulega er litlu
lægra, þó að það sé með lengri
greiðsiufresti. En það, sem á
milii ber er það, að samkvœmt
boði ríkisstjórnarinnar yrði
nokkurt vísitölulaust bl, og
það er einmitt „grundvailarat-
riði“ að dómi verkalýðssamtak-
anna, að svo verði ekki. Auðséð
er því, að það er ríkiisstjóminni
eins konar sáluhjálparatriði að
fá þetta vísitölulausa bil og
svíkja þannig aðalatriði júní-
samkomulagsins, sem stjórn-
in hefur fram að þessu hampað
sem eins konar sigurkranisi og
æðsta stigi samninga ríkisvalds
og launþega.
Það gloppaðist einnig upp úr
forsætisráðherra í þingræðu fyr
ir nokkrum dögum, að hann
teldi þetta vísitölulausa bil ein-
mitt forsendu þess að unnt
væri að gera eitthvað til stuðn-
atvinnuvegunum. Gefur
það ef til ViH nokkra bendingu
um það, hvers konar hjálp hann
hefur helzt í huga og á hvers
kostnað hún mundi verða, og
jafnframt sýnir það, ið mat
launþega á því, að órofin verð-
trygging launa eftir vísitölu sé
einmitt „grundvalaratriði“ sem
þeir geti ekki vikið frá. Þannig
stendur deilan nú, að ríkis-
stjómin hefur blátt áfram knú-
ið verkalýðsfélögin í varnarbar-
áttu fyrir óskertum kjörnrn tl
þess að beita því vopni, sem þau
eiga bitraist, og með það sverð
yfir höfði keyrir hún verkfalls-
orsökina, frumvarp sitt, gegn-
um þingið með oddi og egg.
Þjóðin horfir með undrum á
þennan leik, og ólhætt mun að
fulyrða, að launþegar munu
aldrei hafa átt eins almenna
samúð í verkfalsbaráttu, og
samstaða launþega, hvar í
flokki sem þeir standa, hefur
aldrei verið eins mikil.
Verkfall í rekstr-
arhjalp
Af umræðum, atvdlkum og þró
un mála utan þings og innan
síðustu vikurnar verður nú æ
ljósara, að átökin, þegar verk-
falsbaráttunni sleppir standa
um stefnu ríkisstjórnarinnar og
enginn vafi er á þvi, að mikill
meirihluti þjóðarinnar sér og
skilur, að viðunandi lausn
vandamála fæst ekki nema með
gerbreyttri stjómarstefnu og
stjóraartökum. Fjölmargir
stuðningsmenn stjómarflokk
anna gera sér þetta ljóst, eins
og Guðjón Baldvinsson, og æ
fleiri úr þessum röðum hafa
alvel gefið upp von um bað. að
þessi ríkisstjórn geti eða vilji
'tanda fyrir slíkri stefnubreyt-
Sú krafa, sem Eysteinn Jóns-
son setti fram fynir hönd Fnam
sóknarflokksins við fyristu um
ræðu efnahagsfrumviarps ríkis-
stjórnarinnar, að vandamál at-
vinnuveganna og annarra meg-
inþátta þjóðarbúsins, yrðu tek-
in fram fyrir og leyst fyrst, en
kosningavbdlmn, sem fallnn
er í ríkissjóði lægi í geymslu á
meðan, á hljómgmnn hjá mikl-
um meirihluta þjóðarinnar. Rík
isstjómin sér hins vegar ekkert
annað en nauðsyn þess að inn-
heimta kosningavíxlinn með
fjártöku af matJborði almenn-
ings til þess að ríkissjóður hafi
ekki halla af, og hún hikar ekki
við að kalla alsiierjarverkfal
yfir þjóðina tl þess að koma
þeirri fjártöku fram. í stað
þess að veita atvinnuvegunum
náuðsynlega hjálp, stefnir hún
á þá verkfölum ofan á ailan
vanda, sem fyrir er. Það er sú
rekstrarhjálp, sem ríkisstjórn
in telur atvinnulifi íslendinga
koma bezt um þessar mundir.
í miklum minni-
hluta
Þeórri staðreynd verður ekki
á móti mælt, að ríkisstjómin
hefur alls ekkert umboð til
þeirra ráðstafana, sem hún boð
ar og býður. Kosningablekking
ar hennar eru nú lýðum ljósar
og dettur nú engum í hug að
halda því fram, að stjórnin
hefði haldið meirihluta sínum,
ef hún hefði sagt þjóðinni þann
sannleika, að „verðstöðvunin“-
mundi enda í 800 milljóna bak-
reikningi á almenning og að
aðeins hefði verið um „frestun"
kjiaraskerðingar að ræða. Þar
við bætist. að mikil meirihluti
kjósenda stendur nú þegar að
baki beinum mótmælum gegn
ráðstöfunum þeim, sem nú skai
beita. Fyrir þessar sakir á rík-
isstjórnin að fara frá. Meirihluti
þjóðarinnar krefst nú stefnu-
breytingar, sem stjórnin hvorki
vfll né getur beitt sér fyrir.
Sveitarfélögin
Mótmæla
Síðiustu mótmælin, sem bor-
izt hafa, eru frá öllum sveitar-
félögum í einu lagi, eða stjórn
samibands þeirra með formann
sinn, borgarlögmanminn í
Beykjaivík, í broddi fylkingar.
Þau miótmæli era haría atlhyglis
verð. Þar er hiklaust sagt, að
framvarp ríkisstjóraarinnar, ef
að lögum verður, fel í sér
stefnoi, sem sé ósanngjörn og
varhugaverð gagnvart sveitar-
félögum. Frumvarpið gerir ráð
fyrir stórauknum lögboðnum
útgjöldium sveitarfélaga en
bindiur um leið tekjustofn þeirra
svo að viðíbótartekjur fengjust
ekki á móti. Og loks segir í á-
lyiktuninni:
,Ær því séð fram á mikla ertfið-
leika í mörgnm sveitarfélögum
ef fnumvarpið verður að lög-
um og vandséð á þessu stigi
málsins, hvemig bót verður á
því náðin. Ákvæði frumvarpsins
virðast mlða að því, að ríkis-
sjóður verðl greiðslúhalalaus á
næsta árí, en stefna í ötfuga átt,
hvað sveitarsjóðina snertir“.
Þegax svona er bomið fara
rnenn að spyrja, hverjir það
sén í þjóðfólagmu, sem vilja
veita ríkisstjórimHii umboð sitt
og heimild tíi þeirra rásðtafana
sem hún boðar. Það fer satt að
segja ekfci mfldð fýrir þeim.
Jafnvel verðhruns-
grýlan dauð
Meðal merkustu viðburða í
vikunni sem leið er andlát verð
hrunsgrýlu ríkisstjórnaTinn-
ar. Sú hefur nú gengið um
garða ljósuöi logum undanfarna
mónuði. Rikisstjórnin hefur
síðan um kosningar sagt þjóð-
Inni grýlusögur af ferlegasta
verðhnuni íslenzkra vara á er-
lendum mörkuðum og talð að
það ætti sér enga hliðstæðu
nema í heimskreppunni miklu
eftir 1930. Þetta var sá synda-
hafur, sem alir vandræðabagg-
ar voriu hengdir á, að væri ein-
hver svo óskammfeilinn að ef-
ast um, að þetta verðhrun væri
ekki eina skýringin á vandræð
unum, þá ætlaði ríkisstjórnin
að ritfna af vandlætingu og
sagði, að þeir hinir sömu vldu
ekki viðurkenna, að við neinn
vanda væri að eiga. Það var því
von, að ráðherrar og Morguin-
blaðið þeirra kipptust ila við,
þegar Sigurvin Einarisson tók í
horn á geitinni og las upp
nokkrar tölur úr verzlunar-
skýrslum, er sýndu, að útflutn-
ingsverð á fyrra helmingi þessa
árs er veruleag hærra en með-
alverð sömu vara síðustu fimm
árin. Aðeins tvær vörur eru
einu eða tveimur hundraðshlut
um lægri, Þetta er nú allt verð
fallið. Auðvitað hefur orðið
nokkurt verðfall þegar miðnð
er við hæsta verð síðust"
tveggj-a ára, þegar hávirði var
mest, en það er einmitt einn
bvngsti áfellisdómur um stió""
arstefnuna, að hún skyldi ek'--r
þola það, að verðlag félli aftur
niður undir meðalverð síðustu
fimm hávirðisára án þess að
reka í strand á fyrsta misseri.
ings